Samenvatting van het boek: De bestuurlijke kaart van Nederland.
Hoofdstuk 6,7 en 10 zijn niet mee inbegrepen. Vd staat voor van de, en vh staat voor van het.
Samenvatting: De bestuurlijke kaart van Nederland
Vak: Binnenlands Bestuur
Hoofdstuk 1: De bestuurlijke kaart van Nederland
1.1 Wat is openbaar bestuur?
- Juridische grondslag
o Alle organisaties met een publiekrechtelijke grondslag
- Financiering
o Algemene middelen of vanuit zichzelf?
- Doel- of taakstelling
o Deelbelang of algemeen belang?
1.2 Kenmerken Nederlands openbaar bestuur
- Nederland is een constitutionele monarchie
- Nederland is een rechtsstaat
- Nederland kent een gedeeltelijke scheiding der machten
- Nederland heeft een scheiding van kerk en staat
- Nederland heeft een parlementair stelsel
o Ministeriële verantwoordelijkheid
o Vertrouwensregel
o Dualistisch: de volksvertegenwoordiging is onafhankelijk van de
regering en ministers kunnen geen deel uitmaken van de Staten-
Generaal.
- De Nederlandse bevolking kiest geen bestuurders
- Evenredige vertegenwoordiging; aantal zetels voor een partij is in
overeenstemming met de aanhang van die partij onder de bevolking.
- Nederland is een gedecentraliseerde eenheidsstaat
- Nederland heeft geen constitutioneel hof; er worden dus geen wetten getoetst
aan de Grondwet
- Nederland heeft geen juryrechtspraak
- Nederland kent een omvangrijk functioneel bestuur; bestuursorganen die een
beperkt, wettelijk vastgelegd takenpakket hebben
De Nederlandse bestuursstijl is te karakteriseren met behulp van de 6 co’s:
- Coalitie
- Collegialiteit
- Compromis
- Consensus
- Coöptatie snelle opname van nieuwkomers in het bestel
- Coöperatie
,Hoofdstuk 2: De Nederlandse staat
Kenmerken van een staat:
- Er is sprake van een specifiek grondgebied
- Er is een bevolking
- Er is een wettelijke ordening en er is een bestuurlijke organisatie die
gezaghebbend de wet- en regelgeving kan handhaven.
- Een staat is erkend door andere staten
De Staat der Nederlanden is een rechtspersoon; juridische term voor de
Nederlandse overheid.
Nederland maakt deel uit van het Koninkrijk der Nederlanden; ook Aruba, Curaçao
en Sint Maarten
De Nederlandse koning is staatshoofd van het gehele Koninkrijk der Nederlanden; in
de andere 3 landen wordt de koning vertegenwoordigd door de gouverneur.
Regering van het koninkrijk bestaat uit de koning en de Raad van Ministers (alle
ministers en de gevolmachtigde ministers vd 3 landen)
Nederland is sinds 1815 een constitutionele monarchie; de koning is ondergeschikt
aan de wet. Thorbecke heeft de Grondwet van 1848 geconstrueerd.
2.1 Parlementair stelsel
Twee principes parlementair stelsel:
- Ministeriële verantwoordelijkheid de koning is onschendbaar en de
ministers zijn verantwoordelijk
- Vertrouwensregel een kabinet moet het vertrouwen van een meerderheid in
de Tweede Kamer hebben
o Verondersteld tot het tegendeel blijkt
2.2 Rechtsstaat
Kenmerken rechtsstaat:
- Al het overheidshandelen dient te zijn gebaseerd op bevoegdheden
vastgelegd in wetten.
- Er dient sprake te zijn van een machtenscheiding in de staat; trias politica.
o Wetgevende macht (de legislatieve)
o Uitvoerende macht (de executieve)
o Rechtsprekende macht (de jurisdictieve)
- Het bestaan van vrije en geheime verkiezingen
- Het bestaan van grondrechten zoals het recht op vrijheid van meningsuiting,
gelijke behandeling, het recht van vereniging en vergadering, en de vrijheid
van godsdienst. Garanderen de burger een staatsvrije sfeer.
- Het bestaan van vrije en onafhankelijke media.
,2.3 Een gedecentraliseerde eenheidsstaat
Verhouding tussen decentralisatie en eenheid komt tot uitdrukking in de begrippen
autonomie, medebewind en toezicht:
- Provincie en gemeente hebben eigen bevoegdheden; autonomie
o APV’s per gemeente kunnen verschillen
o Rechtspluralisme in Nederland
- Provincies en gemeenten moeten ook regels opstellen in opdracht van een
hogere regeling; medebewind
o Inhoud vaak vrij, maar moeten wel rekening houden met regels van een
hogere inhoud
- Nationale overheid kan alle besluiten van lagere overheden vernietigen
wanneer die in strijd zijn met de wet of het algemeen belang; toezicht
o Algemeen beleid is het verzekeren van de eenheid van het
regeringsbeleid
Door de indeling in bestuurslagen bestaan er op drie niveaus vele overheden;
afhankelijk van elkaar en samenwerking is nodig. We wonen nog steeds in het Huis
van Thorbecke; de gedecentraliseerde overheidsstaat.
Redenen voor samenwerking overheidslagen:
- Samenwerking in de vorm van een duidelijke taakverdeling levert soms
belangrijke voordelen op
o Soms wel problemen in de praktijk
- Samenwerking gewenst omdat lagere bestuurslagen vaak beter weten
waaraan hun inwoners behoefte hebben
o Problemen:
Gemeenten vinden soms dat ze te weinig geld krijgen van de
overheid
Gemeenten voeren het beleid anders uit dan wat de andere
bestuurslagen wenselijk vinden.
- Vele problemen waarmee overheden te maken krijgen beperken zich niet tot
hun eigen grondgebied
o Problemen:
Gemeentes maken vaak ruzie; provincies kunnen deze niet altijd
oplossen
De bestuurlijke indeling van Nederland is een territoriale indeling
- Ze hebben een open huishouding ze zijn vrij om op verschillende terreinen
initiatieven op hun eigen grondgebied uit te voeren
- Territoriaal bestuur
- Daarnaast functioneel bestuur; wisselend grondgebied
H3: de politiek-bestuurlijke instituties
Nederland heeft een dualistisch parlementair stelsel
, 3.1 De regering
Kroon = de regering
3.1.1 De koning en kabinetsformatie
Koning: de functionaris die het koningschap en het koninklijk gezag uitoefent
Functie van de koning was vroeger anders dan nu:
- Sinds 1848 heeft de koning stuk minder macht;
o Ministeriële verantwoordelijkheid
o Parlementaire stelsel
- Begin strijd tussen de regering en parlement
Zwaartepunt kwam meer bij ministers te liggen;
Maar koning wel nog direct betrokken bij het regeringsbeleid:
- Ontvangt notulen van de ministerraadvergaderingen
- Wekelijks gesprek met de minister-president
De Grondwet bevat over de kabinetsformatie geen bepalingen
- Sinds 2012 heeft de Tweede Kamer de bevoegdheid om het kabinet te
formeren dmv informateur
- De formateur (beoogde premier) wordt ook aangewezen door de TK
o Rond de vorming van het kabinet af door voor de verschillende
portefeuilles personen te zoeken
o Moet slagen
- Na de formatie:
o Nieuwe kabinet bijeen om het regeerakkoord op te stellen en te
ondertekenen; afspraken over te voeren regeringsbeleid
o Fracties EK niet aan gebonden, TK wel
o Daarna beëdiging door de koning de presentatie aan het parlement
dmv een regeringsverklaring
- Kan ook een gedoogverklaring; partij geen deel vd regering, maar het kabinet
steunt de partij wel
3.1.2 De ministers
Ministeriële verantwoordelijkheid:
- Geld voor de koning en voor het ambtelijke apparaat
Minister: belast met de leiding van een ministerie of departement van algemeen
bestuur
- Minister zonder portefeuille: ministers zonder eigen ministerie
o Wel stemrecht in de ministerraad
o Deelterreinen meer accenten geven
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper ninaselen. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €4,49. Je zit daarna nergens aan vast.
