Collegeaantekeningen
Onderwijswetenschappen
,Inhoudsopgave
College 1 7 februari ………………………………………………………………… Blz. 4
Thema 1: Onderwijskunde: een gestructureerde kijk op actoren, processen en
variabelen
College 2 11 februari ………………………………………………………………… Blz. 5
Thema 1: Onderwijskunde: een gestructureerde kijk op actoren, processen en
variabelen
College 3 14 februari ………………………………………………………………… Blz. 7
Artikel Onderwijsraad (2017). De leerling centraal.
College 4 18 februari ………………………………………………………………… Blz. 10
Thema 9: Diversiteit (9.2 t/m 9.4, 9.7, 9.10.3 en 9.14)
Thema 8: Evaluatie en Toetsing (8.5 m.u.v. 8.5.11 en 8.5.12)
Artikel 23 van de grondwet
College 5 21 februari ………………………………………………………………… Blz. 15
Gastcollege Effectiviteit van scholen
Bosker (2010). De toegevoegde waarde van een school.
College 6 25 februari ………………………………………………………………… Blz. 19
De Leerkracht. Van de Grift, W., Van der Wal, M., & Torenbeek, M. (2011).
Ontwikkeling in de pedagogisch didactische vaardigheid van leraren in het
basisonderwijs. Pedagogische Studiën, 88, 416-432.
Snoek, M. (2020). Van startbekwaam naar bewaam leraar. In: Snoek, M., Van Tartwijk,
J., & Pauw, I. (Eds.),
Leraar: een professie met perspectief. Deel 1: Een veelzijdig beroepsbeeld (pp. 104-114).
Meppel: Ten Brink Uitgevers.
(Let op: het gaat alleen om hoofdstuk 9 van deel 1 van deze reeks “Leraar: een professie
met perspectief”!)
College 7 28 februari………………………………………………………………… Blz. 25
Gastcollege Leerkrachtverwachtingen
2
,College 8 7 maart ………………………………………………………………… Blz. 29
Thema 3: Behaviorisme (3.1, 3.2, 3.3.3, 3.3.4, 3.3.7 en 3.4 t/m 3.6 (m.u.v. 3.4.5))
Thema 4: Cognitivisme (4.1 t/m 4.6, 4.8, 4.10, 4.11.1, 4.11.4, 4.11.6 t/m 4.11.8
en 4.12 t/m 4.14 (m.u.v. 4.12.2))
College 9 11 maart ………………………………………………………………… Blz. 34
Thema 5: Constructivisme (5.1 t/m 5.4 (m.u.v. 5.3.4), 5.5.1, 5.5.2, 5.5.7.1,
5.6.1 t/m 5.6.3.3 (m.u.v. 5.6.2.5) en 5.7)
College 10 14 maart ………………………………………………………………… Blz. 38
Thema 7: Curriculum (7.1 t/m 7.5, 7.7, 7.8, 7.10, 7.13 en 7.14)
College 11 18 maart ………………………………………………………………… Blz. 42
Thema 8: Evaluatie & Toetsing (8.1 t/m 8.3.2 en 8.6 t/m 8.13.1 (m.u.v. 8.10.3
en 8.10.7))
Thema 10: Onderwijskundig ontwerpen (10.1 t/m 10.5, 10.6.4, 10.8 en 10.9)
College 12 21 maart ………………………………………………………………… Blz. 45
Thema 5: Constructivisme (5.3.4)
Thema 6: Executieve functies (6.1 t/m 6.3 (m.u.v. 6.3.6), 6.5.1, 6.5.2, 6.5.4,
6.6.1, 6.6.1.3, 6.6.2.2 en 6.7)
Thema 9: Diversiteit (9.8 en 9.15)
3
,Aantekeningen College 1
• Leerdoelen
➢ De student kent:
1. De definitie van onderwijs
2. Verschillende definities van onderwijskunde
3. De drie niveaus waarop onderwijskundige vraagstukken een rol spelen en kunnen
worden onderzocht
4. Het referentiekader voor onderwijskunde
• Wat is onderwijs?
➢ Onderwijs is geïnstitutionaliseerde en geprofessionaliseerde socialisatie
- Geïnstitutionaliseerd – in instellingen, gebonden aan wetten en (ongeschreven)
regels.
- Geprofessionaliseerd – door daartoe opgeleide mensen
- Socialisatie – inleiding in de cultuur, voorbereiding op te vervullen rol
• Voorbeelden van problemen in het onderwijs
- Leerlingen met opvoedings- en leerproblemen
- Leerlingen met fysieke en/of verstandelijke beperkingen
- Thuiszitters
- Het geringe onderwijssucces van:
▪ Friezen
▪ Allochtonen
▪ Leerlingen uit lagere sociaal economische klasse
- Ondermaats functionerende leerkrachten
- Falende scholen
• Onderwijskunde
➢ Valcke: ‘ Wetenschapsgebied dat zich op leren en instructie richt’
- Deze definitie kan erg breed worden opgevat. Het is geldig in een grote variatie
formele en informele contexten.
- Andere definities, die iets minder breed zijn, zijn de volgende:
▪ Van Dale: ‘Wetenschappelijke kennis en studie van het onderwijs’
▪ Wikipedia: ‘Onderwijskunde wordt beschouwd als een wetenschap die
leren, opleiden en ontwikkelen in onderwijs en bedrijfsleven wil
beschrijven, begrijpen en verklaren’
4
, • Onderwijswetenschappen
➢ Leren kan op verschillende manieren plaatsvinden
- Leren en instructie: formeel/informeel
▪ Thuis iets leren door instructie ouders (informeel)
▪ Op school iets leren door leerkracht (formeel)
- Leren en instructie: verschillende doelgroepen
▪ Het leren en instructie geven aan leerlingen
▪ Het leren en instructie geven aan werknemers
- Leren en instructie: verschillende contexten
▪ Het leren op school in de klas
▪ Het leren in een museum
• Onderwijskundig referentiekader
➢ Gebaseerd op Hattie (2009)
➢ Meta-analyses
- Effectgrootte ‘d’
- d = .40 is benchmark
▪ Dan pas mag er in het onderwijs gesproken worden over een effect van
bijvoorbeeld een interventie
• Te onderscheiden niveaus
➢ Macroniveau: niveau van de samenleving en landelijk beleid
➢ Mesoniveau: niveau van de school (organisatie)
➢ Microniveau: niveau van de klas (leraren en leerlingen in de klas)
- Op elk niveau zijn er verschillende dimensies, namelijk:
▪ Actoren
▪ Context
▪ Begeleiding
▪ Organisatie
▪ Leeractiviteit
Aantekeningen College 2
• Terugblik vorige college
➢ Onderwijskundig referentiekader
- Te onderscheiden niveaus
▪ Macroniveau: niveau van de samenleving en landelijk beleid
▪ Mesoniveau: niveau van de school (organisaties)
▪ Microniveau: niveau van de klas (leraren en leerlingen in de klas)
5