Interculturele communicatie
Samenvatting boek + Kennisclips + Toetsdoelen
Toetsdoelen
Toetsdoel Theorie en/ of begrippen over de volgende onderwerpen kunnen Hoofdstuk
interpreteren, verhelderen, relateren aan eigen houding, toepassen en
analyseren:
1 De term cultuur en de verschillende aspecten van dat concept die van invloed 1
zijn op communicatie.
2 Een culturaliserende benadering van verschillen in de communicatie, en haar 2 en 3
risico’s.
Het inzetten van het TOPOI-model om diversiteitsbewustzijn tijdens
communicatie te vergroten.
3 De invloed van verbale en non-verbale taal in communicatie (Taal). 4
4 Verschillende ziens- en denkwijzen die men ten opzichte van de wereld kan 5
hebben, en de invloed hiervan op communicatie (Ordening).
5 De rol van identiteit en betrekkingen op communicatie (Personen). 6
6 De invloed van maatschappelijke en organisatorische contexten op 7 en 8
communicatie (Organisatie). De invloed van motieven, intenties en waarden op
communicatie (Inzet).
7 Interventiemogelijkheden voor interculturele communicatie. 9
Let op!! Alle hoofdstukken die gemarkeerd zijn in de samenvatting zijn benoemd in de kennisclips een
aangevuld door informatie uit het boek. Hoofdstukken die niet gemarkeerd zijn in de samenvatting zijn
niet aanbod gekomen in de kennisclips en komt alleen uit het boek.
Week 1/Hoofdstuk 1: Wat is cultuur?
1.1 Inleiding - 1.2 Wat is cultuur
− Wat is cultuur: De gemeenschappelijke wereld van betekenissen en gewoonten die een bepaalde
sociale groep kenmerkt.
− Interculturele communicatie: is de communicatie waarin exclusief aandacht is voor de culturele
factoren die van invloed zijn op de communicatie.
Tegenwoordig wordt het begrip cultuur vooral in twee betekenissen gebruikt:
− De artistieke: een intellectuele prestatie in de wereld van de kunsten (muziek, beelden, kunst,
vorming en literatuur).
− Sociaalconstruct: hoe mensen binnen een sociaalverband betekenis geven aan hun leefwereld.
1.3 Cultuur of subcultuur
Een cultuur bestaat altijd uit subculturen of ook wel collectieven genoemd, denk bijvoorbeeld aan
familieculturen, jongeren culturen, organisatieculturen, stads- en dorpsculturen en beroepsculturen. Deze
subculturen liggen allemaal ten grond slag van één nationale cultuur. Mensen een deze subculturen
ontwikkelen een zekere gemeenschappelijke taal, kennis, praktijken (gewoonten), opvattingen en
waardeoordelen over de werkelijkheid om hen heen. Toch blijft de culture invloed van subculturen van
belang en kunnen zelfs bepalender zijn dan een algemene nationale cultuur.
, 1.4 Multicollectiviteit en multiculturaliteit
− Multicollectiviteit: Meervoudige identiteit, iemand identificeert zich als bijvoorbeeld gelovige,
partner, moeder, dochter, student enz...
− Multiculturaliteit: Mensen met een andere etniciteit leven harmonieus samen.
Iedere persoon kenmerkt zich door multiculturaliteit en multicollectiviteit: zij/hij kan deel uitmaken van
een familie, buurt, stad of dorp, opleiding, vriendenclub, geloofsgemeenschap, sportclub, verschillende
virtuele gemeenschappen enz. Dit doordat alle collectieve zich kenmerken door een zekere cultuur. Aan elk
sociaalverband kan een identiteit worden ontleed, zoals student, homo, jongere, hipster, Belg of
Amsterdammer. Door dit lidmaatscha va verschillende sociale verbanden en hun culturen en de identiteit
die mensen daaraan ontleden, kenmerkt iedereen zich door multicollectiviteit en multiculturaliteit.
1.5 Onbegrensdheid, homogeniteit en heterogeniteit van culturen.
Als er gekeken wordt naar het collectief kunnen we stellen dat deze zowel homogeen als heterogeen is.
− Homogeniteit: collectief wat de leden met elkaar delen en waarin ze zich onderscheiden van ander
collectieven, bijvoorbeeld gemeenschappelijke zaken die bij een familie horen, familiegeschiedenis,
gewoontes, tradities en taalgebruik.
− Heterogeen: is het persoonlijke niveau van familieleden, iedereen heeft een unieke
persoonlijkheid, neemt deel aan andere groepen, heeft individuele belevingen en invullingen.
1.7 Inhoud van cultuur
Cultuur omvat volgens Geert Hofsteden vier elementen:
1. Taal: vaktermen en omgangstaal
2. Kennis: alle daagse kennis, genderrollen, relaties, geloof, gezondheid, opvoeding, onderwijs en
arbeid.
3. Waarden en normen: waarden zijn aannamen van wat mensen belangrijk, goed, mooi, gezond,
passend en juist vinden. Normen zijn concrete richtlijnen voor het handelen.
4. De symbolen, rituelen en helden: symbolen zijn woorden, gebaren, afbeeldingen of voorwerpen
met specifieke betekenis voor leden van een cultuur. Rituele zijn sociale activiteiten die technisch
gesproken overbodig zijn om het gewenste doel te bereiken, maar binnen een cultuur als essentieel
worden beschouwd. Helden zijn personen, dood, levend, echt of fictief. Ze hebben eigenschappen
die in een cultuur in hoog aanzien staan en daarom fungeren als gedragsmodellen binnen een
bepaald collectief.
1.8 Opbouw van een cultuur
Cultuur is opgedeeld in verschillende lagen. Dodd verdeelt componenten
over 3 lagen.
− Kern: onze identiteit, hier bevinden onze waarden, normen en
overtuigingen (meest duurzaam).
− Midden: uitingsvormen, culturele activiteiten. Hoe doen we
dingen, hoe uiten we onze waarden, wat zijn gewoontes, rituelen
en symbolen (trouwen, eten, wonen, bezittingen, rituelen).
− Buitenring: producten van de cultuur, instituten. Dit gaat over
hoe we dingen geregeld hebben, wie hoort er bij wie. Politiek,
Economie, gezondheidszorg, onderwijs enz... (meest veranderlijk).
1.9 De werking van cultuur
Cultuur bepaald wat jou opvalt, waar je aandacht aan besteed, wat blijft hangen, welke selectie je maakt,
hoe je ordent, welke categorisatie van maakt en wat je van iets vindt. Een culturele bril voor de wereld
bepaald sterk hoe mensen dingen waarnemen en interpreteren. De menselijke waarneming en het
handelen als gevolg van die waarneming zijn cultureel bepaald. De culturele bril van de wereld betekend
dat je een geheel van interpretatiekaders mee krijgt waarmee je kunt oriënteren in allerlei situaties.
Cultuur is dan een reservoir van kennis waaruit je kunt putten om de werkelijkheid waar te nemen, te
