Dit is een samenvatting van Ethiek de Basis. Zelf gebruik ik deze samenvatting om te leren voor mijn tentamen Mensbeeld, ethiek en werkwijzen 1. Zelf had ik een 7,3 voor dit tentamen, mede door deze samenvatting.
Ik raad aan om sowieso een keer het boek zelf te lezen. Dit vak is best abstract e...
,Inhoudsopgave
Hoofdstuk 1: Moraal, een kwestie van oordelen ....................................................................................................................... 2
1.1 Het intuïtief moreel oordeel ............................................................................................................................................ 2
1.2 Het verschil tussen kennen, oordelen en voelen ............................................................................................................. 2
1.3 Waaraan herken je een moreel oordeel? ........................................................................................................................ 3
1.4 Ethiek, moraal en het moreel vertoog ............................................................................................................................. 4
1.5 Morele competenties ...................................................................................................................................................... 5
Hoofdstuk 2: Normen, waarden én … deugden ......................................................................................................................... 6
2.1 Normen............................................................................................................................................................................ 6
2.2 Waarden .......................................................................................................................................................................... 6
2.3 Deugden .......................................................................................................................................................................... 6
2.4 Ethische theorieën ........................................................................................................................................................... 7
2.5 Gevoelig denken .............................................................................................................................................................. 7
Hoofdstuk 3: Verantwoordelijkheid ........................................................................................................................................... 9
3.1 Hoe organiseer je morele beslissingen? .......................................................................................................................... 9
3.2 Waar komt verantwoordelijkheid vandaan? ................................................................................................................... 9
3.3 Verantwoorde beslissingen ........................................................................................................................................... 10
3.4 Verzachtende en verontschuldigende omstandigheden ............................................................................................... 11
Hoofdstuk 4: Vrijheid................................................................................................................................................................ 12
4.1 Zelfbeschikking zonder dwang....................................................................................................................................... 12
4.2 Vrijheid van en vrijheid tot ............................................................................................................................................ 12
4.3 Vrijheid als verantwoordelijkheid .................................................................................................................................. 12
Hoofdstuk 5: Rechten ............................................................................................................................................................... 14
5.1 Rechten, een speciaal soort normen ............................................................................................................................. 14
5.2 Verschillende soorten rechten ...................................................................................................................................... 14
5.3 Verhouding tussen moraal en recht .............................................................................................................................. 15
5.4 Als rechten botsen ......................................................................................................................................................... 15
Hoofdstuk 6: Rechtvaardigheid ................................................................................................................................................ 16
6.1 Rechtvaardige behandeling ........................................................................................................................................... 16
6.2 Rechtvaardige verdeling ................................................................................................................................................ 16
6.3 Rechtvaardige procedures ............................................................................................................................................. 17
Hoofdstuk 7: Integriteit en normatieve professionaliteit ......................................................................................................... 19
7.1 Moreel gedrag en integriteit ......................................................................................................................................... 19
7.2 Integriteit is een deugd.................................................................................................................................................. 19
7.3 Normatieve professionaliteit ......................................................................................................................................... 21
7.4 Leren van dilemma’s...................................................................................................................................................... 21
Hoofdstuk 8: Systematische morele beoordeling van een situatie .......................................................................................... 23
8.1 Formuleren van een morele vraag ................................................................................................................................ 23
8.2 Moreel denken is gevoelig denken ................................................................................................................................ 23
8.3 Stappenplan voor een onderbouwd moreel oordeel .................................................................................................... 24
1
, Hoofdstuk 1: Moraal, een kwestie van oordelen
1.1 Het intuïtief moreel oordeel
Als een oordeel gaat over gedrag van mensen en hoe ze met elkaar omgaan, dan spreken we van een
moreel oordeel. Je spreekt uit wat je behoorlijk vindt van jezelf en van anderen, en je geeft aan hoe
je verwacht dat die ander met jou of anderen om zou moeten gaan.
Moreel oordelen is een onderdeel van het dagelijks leven, en het gaat vaak vanzelf. Een moreel
oordeel dat vanzelf komt noemen we een intuïtief moreel oordeel.
Een intuïtief moreel oordeel is een moreel oordeel dat kant en klaar ontstaan in je bewustzijn zonder
dat je erover na hoeft te denken en voordat je erover nagedacht hebt.
Een intuïtief moreel oordeel valt niet op als de ander het met je eens is. Maar als de ander het niet
met je eens is, dan wordt dat vaak wel duidelijk. Je wordt je dan bewust dat je oordeelt en je
intuïtieve morele oordeel wordt dan bewust gemaakt. Je wordt dan aan het denken gezet, en er
ontstaat een gesprek of een discussie.
Onderscheid tussen drie verschillende processen die zich in je bewustzijn afspelen:
1. Je oordeelt dat iets goed of slecht is. Je vindt iets.
2. Je kent je oordeel. Je weet dat het je mening is en je kent het standpunt van de ander.
3. Je voelt dat je het oneens bent met de ander. Het oordeel brengt een bepaald gevoel met zich
mee.
Voorbeeldzin: ‘Ellen, kon je nu niet éven op me wachten voordat je naar de trein loopt?’
Als je zegt dat Ellen wel even kon wachten, spreek je een beoordeling uit over Ellen haar gedrag. Dit
oordeel over het gedrag leer je kennen als je het uitspreekt, of als iemand erop reageert. Ten slotte
kun je voelen dat je het waardeloos vindt van Ellen dat ze alvast wegloopt. Het oordelen is dus iets
anders als het kennen van je oordeel of het voelen van je oordeel. Als je oordeelt heb je een
standpunt, en jij verbindt je met je standpunt. Als je kent, dan blijf je neutraal ten opzichte van je
eigen standpunt. En als je voelt, dan ervaar je het oordeel in je binnenste, het is alleen van jou en
niemand kan daar bij. John Dewey (Amerikaanse filosoof): “Je voelt wie je bent, je weet wie je bent,
en je kiest ervoor wie je bent.”
1.2 Het verschil tussen kennen, oordelen en voelen
Objectiveren: als je de wereld kent, plaats je dat wat er gebeurt buiten jezelf en beschrijft het
vervolgens. Het resultaat van dit proces is kennis van de buitenwereld (een objectief domein). Kennis
is gemakkelijk uitwisselbaar tussen mensen.
Subjectiveren: als je de wereld beleeft, richt je je op wat er innerlijk met je gebeurt. Je voelt wat je
meemaakt alsof de wereld zich in jou zelf afspeelt. Het resultaat van dit proces is een gevoel in je
binnenwereld (een subjectief domein). Gevoelens zijn niet uitwisselbaar. Je kan je wel voorstellen
hoe iemand zich voelt, of je kan iemands gevoelens leren kennen, maar iemands gevoel is en blijft
van diegene alleen.
Normeren: als je de wereld beoordeelt, richt je je gedrag van mensen en wat jij daarvan vindt. Je
verbindt gedag van anderen met je eigen oordeel. Het resultaat van dit proces is een verbinding van
jezelf met anderen, een tussenwereld (een normatief domein). Normatieve uitspraken zijn
uitwisselbaar, want ze zijn niet louter persoonlijk. Maar niet zo goed uitwisselbaar als kennis omdat
ze wel persoonsgebonden zijn.
2
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper prinsvivianne. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €5,99. Je zit daarna nergens aan vast.
