Samenvatting
Handboek Journalistieke Ethiek samenvatting H3, 4, 6, 9 en 10
Samenvatting van het Handboek Journalistieke Ethiek hoofdstuk 3,4,6,9 en 10 voor eerstejaars HBO Journalistiek studenten.
[Meer zien]Voorbeeld 2 van de 6 pagina's
Voorbeeld 2 van de 6 pagina's
In winkelwagengesponsord bericht van onze partner
Gekoppeld boek
Titel boek:
Auteur(s):
- Uitgave:
- ISBN:
- Druk:
Voorbeeld van de inhoud
Handboek journalistieke ethiek samenvattingH3: zelfregulering
De vrijheid van meningsuiting wordt het beste gewaarborgd door een goed functionerend
systeem van zelfregulering. Met zelfregulering wordt bedoeld dat de professionals zelf hun
beroepsnormen formuleren en dat ze toezicht houden op de naleving daarvan.
Die beroepsnormen zijn terug te vinden in gedragscodes. Lange tijd waren er alleen soorten
en maten: internationale codes, landelijke codes van beroepsorganisaties en codes van de
Raden voor de Journalistiek. Ook hebben veel redacties van nieuwsorganisaties hun eigen
redactionele code.
De Nederlandse en Belgische Raad voor de Journalistiek zijn instanties die klachten
behandelen en daardoor jurisprudentie tot stand brengen waarin de beroepsnormen
voortdurend up-to-date worden gehouden. Zij kennen twee typen klachten: klachten over
de inhoud van een publicatie en klachten over de werkwijze van een journalist. Belangrijke
aspecten bij het al dan niet behandelen van klachten zijn: de bevoegdheid van de Raad, de
toetsingsnorm en de betekenis van de uitspraken voor klagers en voor de journalistieke
beroepspraktijk.
Niet alleen de Raad oordeelt over journalistieke zorgvuldigheid, ook de (nieuws)ombudsman
doet dat. De mate van zijn onafhankelijkheid is hierbij van belang. De ombudsman is in
Nederland en België een zeldzaam fenomeen geworden. Ze zijn in beide landen op de
vingers van één hand te tellen.
Wil een klager een schadevergoeding omdat hij bijvoorbeeld van mening is dat hij ernstige
reputatieschade of forse materiele schade heeft opgelopen, dan moet hij zich via een civiele
procedure tot de rechter wenden.
Een goed functionerend systeem van zelfregulering voorkomt ingrijpen door de overheid.
Het is beter dat vakgenoten zelf regels opstellen voor een verantwoorde beroepsuitoefening
dan dat de overheid dat doet. Bovendien is zelfregulering efficiënter en effectiever dan
wettelijke maatregelen en procedures zijn. Efficiënter omdat toetsing sneller en goedkoper
is: er zijn minder drempels dan bij een gang naar de rechter. Effectiever, omdat kritiek van
vakgenoten misschien wel net zo hard aankomt als (of zelfs harder dan) een veroordeling
door de rechter. Bovendien is zelfregulering complementair aan de wet, is de toetsingsnorm
van de Raad ruimer en kan men zich dus makkelijker en over meer zaken uitspreken dan de
rechter. Zo kan niet alleen worden opgetreden tegen gedragingen die in strijd zijn met de
wet. Ook is optreden mogelijk tegen handelingen die maatschappelijk ongewenst zijn, maar
waar juridisch gezien niets op aan te merken is.
Zelfregulering houdt in dat een beroepsgroep zijn eigen vak normen formuleert en toeziet
op naleving daarvan. In de journalistiek gebeurt dat door middel van al dan niet geschreven
gedragscodes, de ombudsman en de Raad voor de Journalistiek.
Burgers die zich door een publicatie in de media geschaad voelen, kunnen een klacht
indienen bij de Raad voor de Journalistiek. De uitspraken (conclusies) zijn niet alleen van
, belang voor de klagers, maar zeker ook voor de beroepsgroep als geheel. Omdat
journalistieke gedragingen te beoordelen en overwegingen te formuleren bij de genomen
beslissingen worden ethische normen ontwikkeld. De Raad is in die zin ook een
‘normenontwikkelaar’ voor de beroepsgroep, zeker wanneer het om nieuwe kwesties gaat,
zoals het verwijderen van interviews uit het digitale archief of het anonimiseren van
personen. Bovendien heeft de Raad de mogelijkheid om een oordeel te geven over een
kwestie zonder dat er een klacht is ingediend. Dat wordt een ‘ambtshalve uitspraak’
genoemd. Wanneer zich zaken voordoen die maatschappelijk tot veel beroering leiden, kan
de Raad gevraagd worden daarop zijn visie te geven. Dan gaat het bijvoorbeeld over het
gebruik van de verborgen camera in informatieve programma’s of over het gebruiken van
gestolen informatie. Of over het publiceren van foto’s van slachtoffers die van sociale
netwerksites als Facebook waren gehaald. Op die manier kan de Raad een actievere rol
spelen in het publieke debat, maar ook in het vak debat.
Een redactiecode heeft de functie van richtsnoer vooraf en toetssteen achteraf. De
individuele journalist of de redactie kan de gedragscode te hulp roepen wanneer er een
ethische knoop moet worden doorgehakt. Codes hebben meer de functie van richtlijnen dan
van regels waaraan iedereen zich moet houden. Journalisten hebben hierin een keus: ofwel
de bepalingen uit de gedragscode toepassen ofwel uitleggen waarom dat niet gebeurt.
Iemand kan goede argumenten hebben om de gedragscode niet te volgen. Daarover kan in
het redactieoverleg gediscussieerd worden.
Een gedragscode kan ook gezien worden als een ‘kwaliteitsgarantie’ voor het publiek. De
door de beroepsgroep zelf geformuleerde ethische richtlijnen geven de mediaconsument
meer inzicht in ‘hoe journalistiek werkt’. De lezer of kijker krijgt een instrument in handen
om te beoordelen of de ‘eigen’ krant of omroep aan de kwaliteitseisen voldoet en om aan de
bel te trekken wanneer hij of zij vindt dat dat onvoldoende het geval is.
H4: Mediaverantwoording
Van redacties en individuele journalisten wordt verwacht dat ze zich transparant en
toetsbaar opstellen. Ze moeten het publiek informeren over wie ze zijn, hoe ze werken en
waarom ze welke afwegingen gemaakt hebben. Ze moeten ook antwoord geven op vragen
van het publiek en op kritiek reageren. Mediaverantwoording is hier de centrale term.
Redacties en journalisten moeten mediaverantwoording afleggen omdat het publiek van
journalisten verlangt dat ze zich verantwoordelijk opstellen en daarom ook verantwoording
afleggen. Een verplichting is dat niet. In de praktijk is de ene redactie daarmee veel
scheutiger dan de andere.
In een groot aantal Europese landen bestaat er een zeer verschillende praktijk van
mediaverantwoording. Van een zeer uitgewerkt systeem in Duitsland tot in mindere mate in
Spanje en landen als Oostenrijk of Italië waar nauwelijks instrumenten van
mediaverantwoording bestaan.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper sannavandommelen. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €5,49. Je zit daarna nergens aan vast.
Is Stuvia te vertrouwen?
4,6 sterren op Google & Trustpilot (+1000 reviews)
Afgelopen 30 dagen zijn er 53340 samenvattingen verkocht
Opgericht in 2010, al 14 jaar dé plek om samenvattingen te kopen