Handboek journalistieke ethiek
Uittreksel
Abel Janssens
1
, Hoofdstuk 1 – Wat is ethiek?
Ethiek geeft antwoord op de vraag welk handelen in de gegeven situatie het meest verantwoord
is. Hierbij wordt uitgegaan van waarden, normen en regels. Waarden is iets dat we moreel
of niet moreel vinden, normen zijn gedragingen die hieruit voortvloeien en regels zijn er
om de normen te handhaven.
De ethiek, soms ook wel moraal genoemd, is het geheel van opvattingen en regels over
hoe journalisten te werk gaan. Hierbij worden morele vraagstukken wetenschappelijk (ra-
tioneel en methodisch) benadert. Dus op grond van redelijk te verantwoorden argumenten
waarbij in verschillende fasen wordt gereflecteerd.
Door middel van argumenten worden morele regels gevonden die in een pluriforme sa-
menleving acceptabel en effectief zijn. Deze regels zijn oriëntatiepunten voor het handelen
en toetsingcriteria achteraf.
Discussie ontstaat meestal over hóé in een concreet geval een norm of een waarde moet
worden gerespecteerd of gerespecteerd had moeten worden.
Ethiek en recht
Ethiek en recht gaan allebei over de onderlinge afweging tussen individuele en maat-
schappelijke waarden en normen en om fundamentele beginselen. Hierbij zijn het ethiek
en het recht niet gelijk; het recht gaat in een aantal opzichten verder dan de ethiek. Ethi-
sche normen zijn niet bindend en bij conflict gaat de rechtsregel meestal boven de morele
regel.
Er zijn echter ook gevallen waarin de ethiek een breder terrein bestrijkt dan het recht. Wat
juridisch wel mag is soms ethisch ontoelaatbaar. Iemand kan bijvoorbeeld persoonlijk eu-
thanasie verwerpelijk vinden, terwijl het volgens het recht wel mag. Ook wordt niet alles
door het recht geregeld. Er is ruimte voor maatschappelijke zelfregulering, en dus ethiek.
Wat is media-ethiek?
Media-ethiek is het nadenken over morele kwesties in massamedia. In Nederland zijn de
normen van journalistieke beroepsethiek en journalistieke zorgvuldigheid geformuleerd
in de Leidraad van de Raad voor de Journalistiek. Aan de hand van deze leidraad oordeelt de
Raad voor de Journalistiek.
De rechter toetst aan de hand van rechtsnormen. Of er sprake is van onzorgvuldig hande-
len of nalaten dat ingaat tegen de zorgvuldigheid die in de maatschappij wordt verlangt
(onrechtmatige daad) of dat er sprake is van belediging (opzet te kwetsen). Als sanctie kan
een boete of verplichte rectificatie (verbetering) volgen.
2
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper abeljanssens. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €3,49. Je zit daarna nergens aan vast.