INLEIDING IN COMMUNICATIE
COMMUNICATIE HANDBOEK
Hoofdstuk 1: Communicatie
1.1 communicatie als vak
Het vak communicatie richt zich op het communiceren met, door en in organisaties.
Het is een vak voor doeners die verder denken, kunnen analyseren en vanuit heldere
inzichten de opdrachtgever verassen met aansprekende creatieve concepten.
Communicatieprofessionals -> zorgen voor verbinding, voorkeur en vertrouwen.
Communiceren = in commune brengen = gemeenschappelijk maken
1.2 trends en ontwikkelingen
Bepaalde ontwikkelingen in het vakgebied communicatie
1. Digitalisering en online
a. Bijvoorbeeld met social media
2. Data driven en real time
a. Heel veel online activiteiten worden vastgelegd waardoor er heel veel
data is van iedereen. Bedrijven kunnen doormiddel van algoritmes slim in
te zetten. Ook verwachten dat er snel reactie is van een bedrijf op een
vraag.
3. Emotie en de sociale omgeving
a. Uit onderzoek blijkt dat de mens meer emotioneel dan rationeel is, het is
belangrijk om op emotie in te spelen.
4. Van tekst naar beeld
a. Meer beeld, minder letters.
5. Transparantie en open comuniceren
a. Doordat alles heel snel verspreid kan worden moet een organisatie
oprecht en transparant zijn. Zo niet? Dan tast dat de geloofwaardigheid
aan.
b. Transparantie: openheid in wat de organisatie doet. Eerlijk communiceren
als het goed gaat met de organisatie maar ook als het slecht gaat.
Basisvoorwaarde is het openbaar maken van relevante informatie
6. Duurzaamheid en maatschappelijk verantwoord ondernemen
a. Het is steeds belangrijker dat een bedrijf iets voor het milieu betekent.
7. Accountability en meetbaar maken
a. Accountability: Het meetbaar maken van het rendement van de
communicatie.
b. Je neemt je verantwoordelijkheid en legt verantwoording af aan de
organisatie. Wat doe je, waarom doe je en wat zijn de mogelijke
resultaten.
8. Leven in netwerken
a. De verbindingen tussen individu en organisaties. Verzameling van
verbonden personen of groepen.
,1.3 taken van een team communicatie
Medewerkers kunnen door middel van een corporate story de reputatie van de
organisatie uitdragen en ondersteunen.
Corporate Story: Vertelt de kernwaarden van uw organisatie van binnenuit, het verhaal
van het merk, organisatie en bedrijf.
Elke organisatie is een mediabedrijf. Organisaties investeren steeds meer in eigen
kanalen en eigen content. -> data based content en one-to-one communicatie.
Steeds meer coördinerende rol in het verzamelen, redigeren en publiceren van heldere
informatie
Veranderingen -> meer geconcentreerd met meer kanalen, meer issues en meer
transparantie. Daar tegenover staat dat het minder grip op informatie heeft. Antwoord:
Minder reageren of meer regisseren.
Vragen die relevant zijn voor elk team communicatie:
1. Wat is de meerwaarde van communicatie voor de organisatie?
2. Hoe kunnen we deze meerwaarde realiseren?
3. Wat is er nodig om dat te kunnen doen?
4. Hoe doen we dat in de praktijk?
1.4 Activiteiten van een communicatiemedewerker
Volgens communicatie-expert Ron van der Jagt zijn er drie hoofdtaken voor
communicatie
1. Reputatie
2. Regie
3. Realisatie
Reputatie: Hoe er door anderen over jouw organisatie wordt gedacht. Doormiddel van
het bouwen aan relaties, zodat de organisatie in tune is met haar omgeving. Je werkt
aan het in- en externe vertrouwen in de organisatie.
Regie: De gehele leiding op basis van een concept in een organisatie. Het
communicatiever maken van de organisatie. De analyses en communicatiestrategie
breng je in de praktijk, goed nadenken over een kernboodschap met bijpassende
thema’s. Belangrijk dat er niet te veel verschillende boodschappen zijn. Aansturing
speelt een grote rol.
Realisatie: Het waarmaken van het concept. De feilloze uitvoering is belangrijk. Met
onderscheidende concepten die verwoorden, verbeelden en het verschil maken.
Beroepsniveauprofielen:
Deze beschrijven het werkterrein en de verantwoordelijkheden van de professional.
Analyseren
o Vaststellen van het organisatieprobleem en de communicatievraag
o Opzetten en uitvoeren van onderzoek
o Onderzoeken van issues en trends in de markt en de maatschappij
Adviseren
2
, o Bepalen van de communicatieaanpak en inzet van middelen
o Adviseren over identiteit, reputatie en merk
o Versterken van de interne communicatie
Integreren
o Realiseren van de communicatie
o Aansturen van en samenwerken met andere professionals
Creëren
o Bedenken van campagnes en concepten
o Maken van content in tekst en beeld
Begeleiden
o Coachen en ondersteunen van de communicatie van anderen
o Communicatief ondersteunen van projecten
Organiseren
o Verzorgen van events en bijeenkomsten
o Realiseren van advertenties en middelen.
Een goede samenwerking met Human Resources (HR) is van belang om interne
communicatie goed te laten verlopen en het engagement van de medewerkers te
versterken. Ook bij de werving van nieuwe medewerkers wordt veel samengewerkt.
Human Resource Management: Afdeling die actief is met personeelszaken. HR zorgt
voor het creëren van een cultuur van betrokken medewerkers die gestimuleerd
worden zich te ontwikkelen.
Hoofdstuk 2: Basics over communicatie
2.1 Basisbegrippen
Zender: Degene die start met het communicatieproces en die een boodschap
verstuurt.
Boodschap: Communicatie-inhoud die de zender aan de ontvanger wil overbrengen.
Medium: Object dat een communicatieboodschap kan dragen.
Ontvanger: Degene bij wie de communicatie terechtkomt, bedoeld of onbedoeld.
Vier aspecten van een boodschap:
Zakelijk aspect: de beschrijving van feiten, de informatie in de boodschap.
Expressief aspect: het gevoel, de emotie die de zender via de booschap uit.
Relationeel aspect: de verhouding van de zender en ontvanger van elkaar.
Appellerend aspect: het beroep op de ontvanger om iets te doen.
Encoderen: Het door de zender omzetten van gedachten en/of gevoelens in een
boodschap, in woord, beeld en/of lichaamstaal.
Decoderen: Interpreteren van de boodschap door de ontvanger.
Feedback: De reactie die de ontvanger stuurt naar de zender.
Terugkoppeling: Reactie van de zender op de feedback van de ontvanger.
3
, Interne ruis: Verstoring door factoren binnen het communicatieproces (bijv. stotteren).
Externe ruis: Verstoring door factoren buiten het communicatieproces (bijv. muziek).
Refundatie: Al dan niet bewuste overdaad – herhaling – aan communicatie.
Referentiekader: Het geheel aan gewoonten, regels, ervaringen, normen en waarden
waarop de ontvanger zijn denken en handelen baseert.
Metacommunicatie: Communicatie over het communicatieproces zelf. (bijv. over een
mail).
ZBMO-model: Zender – boodschap – medium – ontvanger, bij dit model heeft de
ontvanger een vrij passieve rol. Dit klopt niet met de praktijk want de ontvanger heeft
altijd een persoonlijke selectie en verwerking, dus ook een eigen interpretatie en
betekenis van de boodschap.
Empathie: De kunde om jezelf te verplaatsen in de gedachtegangen en de gevoelens
van een ander.
Communicatie: Proces van tweerichtingsverkeer waarbij de interactie essentieel is.
Interactieve communicatie: Informatieoverdracht tussen een zender en een ontvanger
waarbij de ontvanger een actieve rol heeft en mee het proces en de communicatie
bepaalt.
Non-intentionele communicatie: Vorm van communicatie waarbij de zender niet de
bedoeling heeft te communiceren maar waarbij wel een boodschap overkomt.
Perceptie: Wijze waarop iemand de boodschap waarneemt, interpreteert en ervaart.
Zender Zender
INTERACTIE
= =
ontvanger ontvanger
Door online ontwikkelingen ligt de macht nu meer bij de ontvanger dan bij de zender
zoals vroeger. De ontvangers bepalen zelf waar ze naar kijken.
2.2 soorten communicatie
Verbale communicatie: Communicatie door woorden, zowel schriftelijk als mondeling.
Non-verbale communicatie: Communicatie door beelden, klanken, gebaren, smaken of
geuren.
Soorten vormen van communicatie:
Vocaal/auditief Non-verbaal/visueel
Verbaal Het gesproken woord Het geschreven, gedrukte
woord
Gebarentaal, lichaamshouding,
Non-verbaal Toon, pauze beweging, uiterlijk, kleding
4
