Het gehele boek van Michael J. Sandel compact samengevat, inclusief voorbeelden en handige linkjes naar YouTube filmpjes voor aanvullende uitleg. De informatie van de PPT's is er ook aan toegevoegd.
Openboek toets Rechtvaardigheid - Global Development Issues
Rechtvaardigheid
1. Wat is de juiste handelwijze?
Hebzucht is een ondeugd, een slechte staat van zijn, helemaal als we daardoor het lijden van anderen uit het oog
verliezen. Het is een individuele ondeugd, maar staat ook nog eens haaks op de deugd van het burgerschap.
Een samenleving waar men in tijden van crisis zijn naaste uitbuit ten behoeve van financieel gewin is geen goede
samenleving. Daarom is buitensporige hebzucht een ondeugd die binnen een goede samenleving zoveel mogelijk
dient te worden ontmoedigd.
Politiek denken van de oudheid
Moet een rechtvaardige samenleving ernaar streven de deugdzaamheid van haar burgers te bevorderen?
oudheid deugdzaamheid
Of
Moderne tijd
Moet de wet neutraal zijn tegenover verschillende opvattingen van deugdzaamheid, zodat burgers vrij zijn
om zelf te kiezen wat voor hen de juiste levenswijze is?
moderne tijd vrijheid
Aristoteles
Stelt dat we niet kunnen uitmaken wat een rechtvaardige staatsinrichting inhoudt zonder eerst na te
denken over wat de meest wenselijke manier van leven is. Voor hem kan de wet niet neutraal zijn ten
aanzien van de vraag naar de juiste wijze van leven.
Moderne filosofen – van Immanuel Kant tot John Rawls
Bepleiten dat de principes van rechtvaardigheid waaruit onze rechten voortvloeien niet gebaseerd mogen
zijn op een specifieke opvatting van deugdzaamheid, of over de beste manier van leven. In plaats daarvan
respecteert een rechtvaardige samenleving de vrijheid van ieder individu om zijn of haar eigen opvattingen
van het juiste leven kiezen.
Drie uitgangspunten
• Welzijn
• Vrijheid
• Deugdzaamheid
Sociale ongelijkheid is niet natuurlijke ongelijkheid
Waarom?
• Sociale privileges beperkte mate gevolg van eigen prestaties
Denk hierbij aan het erven van geld. Of veel rijke mensen krijgen aandelen ofzo.
• Verschillende samenlevingen waarderen verschillen prestaties
Denk hierbij aan hoe wij prestaties belonen. Het verschilt per samenleving hoe wij prestaties belonen
met geld of iets anders.
• Prestaties en bekwaamheden grotendeels bepaald door afkomst
Denk hierbij aan opvoeding en kansen.
Theorieën over rechtvaardigheid: een tweedeling:
• Teleologische theorieën: de doelen staan centraal
Telos is doel
Of een handeling rechtvaardig is, is afhankelijk van het doel dat ermee
beoogd/bereikt wordt
• Deontologische theorieën: de regels/plichten staan centraal
Deon is plicht
Of een handeling rechtvaardig is, is afhankelijk van de regel of plicht die eraan ten
grondslag ligt
Rechtvaardigheid
1
, 2. Het principe van het grootste geluk / het UTILITARISME (Teleologisch)
Het utilitarisme van Jeremy Bentham (1748-1832)
Basisgedachten:
Het hoogste principe in de ethiek moet maximalisatie van geluk zijn. Daarbij is geluk de toestand waarin genot over
het geheel genomen een overwicht heeft over de pijn.
Volgens Bentham kiest iemand de juiste handelswijze wanneer hij steeds datgene doet wat maximale ‘utiliteit’ (nut)
oplevert. Nut is alles wat tot genot of geluk leidt, en pijn en lijden voorkomt.
Reactie op ‘natuurrecht en natuurwetsdenken’
• Als die zouden bestaan: waarom zouden ze ter discussie staan?
Menselijke psychologie: twee drijfveren:
• Pijn
• Genot
Utilitarisme
BETEKENIS & DEFINITIE
Utilitarisme is een doctrine in de politieke filosofie of in de sociale ethiek die voorschrijft om te handelen (of niet te
handelen) op een wijze die het collectieve welzijn maximaliseert. Bij het maken van moeilijke beslissingen primeert
dus steeds het criterium dat zo veel mogelijk mensen (en dieren) baat moeten hebben bij de gemaakte keuze,
en zo weinig mogelijk voelende wezens er onder dienen te lijden.
Kernidee: maximalisatie van geluk
Bezwaar 1
De meest klaarblijkende tekortkoming van het utilitarisme is het gebrek aan respect voor de rechten van het individu.
Omdat het zich alleen bekommert om de som van alle genoegens, kan het de belangen van individuele mensen
negeren.
Voor de utilitarist zijn individuen wel belangrijk, maar alleen in de zin dat de voorkeuren van elk individu worden
opgeteld bij die van alle andere individuen.
Bezwaar 2
Gemeenschappelijke munteenheid voor alle waarden.
Volgens dit bezwaar is het niet mogelijk alle waarden in een gemeenschappelijke munteenheid van waarden te
vangen.
Welke waarden tellen mee en met welk gewicht?
• Kosten-batenanalyses
• Hoe bepaal je kosten en baten?
John Stuart Mill (1806-1873) (volger Bentham) (Teleologisch)
Dacht dat aan deze bezwaren tegemoet kon worden gekomen. Hij probeert het utilitarisme te redden door het om te
vormen tot een meer menselijke, minder berekende leer.
• Poging utilitarisme en individuele rechten met elkaar te verzoenen
• Centraal principe: Mensen moeten vrij zijn om te doen wat ze willen op voorwaarde dat dit een
ander geen schade berokkent.
• Mill komt tot die opvatting op grond van utilitaristische overwegingen
Pleidooi voor vrijheid
Centrale principe: mensen moeten vrij zijn om te doen wat ze willen, op voorwaarde dat dit anderen geen schade
berokkent. De enige handelingen waarvoor iemand tegenover de samenleving verantwoording moet afleggen, zijn
handelingen die invloed hebben op anderen.
• De rechten van het individu blijven onderhevig aan allerlei toevallige factoren als we hen slecht
respecteren met het oog op de bevordering van sociaal welzijn.
• Als we rechten baseren op utilitaristische overwegingen, ontbreekt de notie dat inbreuk maken
op iemands rechten hem onrecht aandoet als individu, los van de verdere effecten van die
inbreuk op het algemeen welzijn.
Rechtvaardigheid
2
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper EsmeeMol. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €5,99. Je zit daarna nergens aan vast.
