Integrale veiligheidskunde
Boek: basisboek integrale veiligheidskunde
Leerdoelen
- De student heeft kennis van de basisbegrippen van veiligheid, zodanig dat hij/zij verschillende
veiligheidsvraagstukken op een basaal niveau kan onderscheiden en beschrijven.
- De student kan verschillende actoren en partners met bijbehorende taken,
verantwoordelijkheden en bevoegdheden binnen het veiligheidsdomein beschrijven, zodanig dat
hij/zij per veiligheidssituatie de relevante actoren en partners kan benoemen.
Theorie
- Veilig: vrij van gevaar, de effectieve bescherming van mensen tegen persoonlijk leed.
- Veiligheid is moeilijker zichtbaar/tastbaar/voelbaar dan onveiligheid.
- Risicosamenleving: samenleving waarin technologische ontwikkelingen onbeheersbare risico’s
met zich heen mee hebben genomen en deze risico’s beheersen heeft de overhand genomen.
- Risicoregelreflex: het handelen om na ieder probleem weer nieuwe maatregelen op te stellen
om de risico’s te beheersen; hierdoor willen we maximale veiligheid realiseren maar 100%
veiligheid is onmogelijk (veiligheidsutopie).
- Veiligheidsutopie: het utopische verlangen naar maximale vrijheid en maximale veiligheid; als
iemand maximale veiligheid wil door iemand anders te straffen, beperk je weer de veiligheid van
de persoon die je straft dus is onmogelijk.
- Integrale veiligheid: veiligheidsprobleem in breder perspectief plaatsen langs lijnen van tijd,
ruimte, sociale netwerken en kennisgebieden (dimensies).
Dimensies:
- Tijd: wat kun je vooraf doen om de situatie te voorkomen + wat kan je doen nadat de situatie is
gebeurd.
- Ruimte: op welk ruimtelijk niveau komt de situatie voor; lokaal, regionaal, nationaal,
internationaal.
- Sociale netwerken: wie zijn er betrokken bij de situatie?
- Kennisgebieden: juridisch, psychologisch, criminologisch, economisch, pedagogisch etc.
Publieke veiligheid:
Fysieke veiligheid: de mate waarin mensen beschermd zijn en zich beschermd voelen tegen
persoonlijk leed door ongevallen en tegen onheil van niet-menselijke oorsprong. De bron van deze
veiligheid is niet-menselijk; bv. natuur.
Sociale veiligheid: de mate waarin mensen beschermd zijn en zich beschermd voelen tegen
persoonlijk leed door misdrijven, criminaliteit, overtredingen en overlast door andere mensen. De
bron van deze veiligheid is menselijk.
Private veiligheid
Security: het voorkomen of verminderen van het moedwillig toebrengen van schade aan
medewerkers en bezittingen van de onderneming door de mens; bv. mensen die jouw producten
proberen te stellen of jouw data proberen te lekken.
Safety: het voorkomen of verminderen van bedreigingen van de onderneming, haar medewerkers of
de omgeving van de organisatie door natuurlijke risico’s; bv. overstromingen, veiligheid van het
productieproces.
, Subjectieve veiligheid: veiligheid die gemeten wordt d.m.v. gevoelens van mensen.
Objectieve veiligheid: veiligheid die gemeten wordt d.m.v. uiterlijk waarneembare verschijnselen.
Interne veiligheid: de effectieve bescherming van personen die zich bevinden in het systeem van het
bedrijf tegen persoonlijk leed/ongevallen binnen dat systeem; bv. hoe bescherm je je personeel en
bezittingen tegen een brand.
Externe veiligheid: de effecten die een situatie heeft op de omgeving van de organisatie; bv. hoe
bescherm je de omgeving van de organisatie tegen een brand.
De veiligheidsketen:
Rest-risico’s: je accepteert dat er altijd risico’s zullen blijven; deze zullen altijd in de
veiligheidsketen zitten.
Demingcirkel/PDCA Cyclus: maak je gebruik van bij de veiligheidsketen
1) Pro-actie: structureel wegnemen van het risico
Er is nog geen risicobron aanwezig. Voorafgaand aan een incident houd je rekening met
veiligheid; je neemt hiermee structurele oorzaken van onveiligheid weg of je probeert ze in ieder
geval te beheersen; bv. geen vergunning verlenen voor een evenement, gebouwen bouwen met
de regels die zijn vastgelegd.
2) Preventie: voorkomen
Er is wel een bron van onveiligheid en men staat voor de vraag of zij willen anticiperen op een
bepaalde onveilige situatie. Alle maatregelen om een situatie te voorkomen of vroegtijdig te
stoppen (op het moment dat er brand uit breekt in je keuken en je hebt een brandblusser, kun je
hiermee de effecten beperken); je zorgt hierdoor dat de impact beperkt wordt.
3) Preparatie: voorbereiden
Voorbereiden op het mogelijk optreden/ingrijpen als er iets gebeurt d.m.v. training, opleiding,
planvorming (evacuatieplan), materieel (zorgen dat spullen in orde zijn), afspraken (zorgen dat er
bv niemand de nooduitgang blokkeert). Als er iets gebeurt, zijn we zo goed mogelijk voorbereid
op het mogelijke incident.
(Bij bovenstaande 3 is er nog niks daadwerkelijk gebeurd)
4) Repressie: optreden
Het optreden om een onveilige situatie te beëindigen; bv. redden van slachtoffers, blussen van
branden, de jacht naar een dader, beschermen van het milieu bij lek van giftige stoffen.
5) Nazorg: zorgen en leren
Alle activiteiten om terug te keren naar een normale situatie; er wordt aandacht besteed aan het
leed en de schade die is ontstaan en er worden maatregelen getroffen om dit te herstellen. Je
hebt hierbij de menselijke kant (psychologische hulp), economische kant (vergoedingen,
uitkeringen, opbouw financieren), juridische kant (schade claims, de schuldige persoon aanwijzen
en berechten) en de leerelementen (welke lessen kunnen we hieruit halen om een nieuw
incident te voorkomen).
