Samenvatting Methoden van Onderzoek
Doelstellingen
- Je kunt, uitgaande van een gegeven probleemstelling, een beargumenteerde relatie
leggen tussen diverse vraagstellingen en de (grondvormen van)
onderzoeksontwerpen in de maatschappijwetenschappen
- Je kunt theoretische uitspraken op juiste wijze weergeven en vertalen in correcte
operationaliseringen
- Je kunt de kwaliteitscriteria - betrouwbaarheid en validiteit - uitleggen en beoordelen
aan de hand van concrete onderzoeksvoorbeelden
- je kunt, uitgaande van het gekozen onderzoeksontwerp, een beargumenteerde keuze
maken voor het dataverzamelingsplan en het steekproefplan
- Je kunt kiezen wanneer en waar je data wilt verzamelen
- Je beheerst de grondvormen van data-analyse
- Je kunt het rapportageplan opstellen en de (grondvormen van de) rapportage
uitvoeren volgens principes van wetenschappelijke integriteit
- Je kunt overeenkomsten en verschillen aangeven tussen verschillende
onderzoeksontwerpen in de maatschappijwetenschappen
,Hoofdstuk 1 sociaalwetenschappelijk onderzoek en
wetenschappelijke integriteit
Wetenschap is een systematisch geheel van kennis, een geheel van uitspraken waarmee
wordt geprobeerd om allerlei sociale verschijnselen te beschrijven, verklaren of voorspellen.
- Wetenschappers kijken naar patronen binnen hun resultaten ipv individuele
antwoorden/gevallen
- Ze verrichten systematische empirische waarnemingen van bepaalde aspecten van
de sociale werkelijkheid om daarover theoretische inzichten te ontwikkelen of om
eerder ontwikkelde theoretische inzichten te toetsen.
- Doel wetenschappers: Het ontwikkelen/toetsen van theoretische inzichen op grond
van empirische waarnemingen.
Wetenschappelijk onderzoek= een systematisch geheel van kennis (cumulatieve
theorievorming en inzicht in sociale werkelijkheid) gericht op de beantwoording van
probleemstellingen (zowel kennis- als praktijkproblemen) via een bijpassend
onderzoeksontwerp volgens een onderzoeksplan (uitspraken die gebaseerd zijn op
systematische/empirische waarnemingen), waarna expliciete en voor derden kenbare
beslissingen worden genomen die transparant zijn voor derden (wetenschappelijke
integriteit).
Fundamenteel wetenschappelijk onderzoek= doel om een bijdrage te leveren aan de (groei
van) wetenschappelijke kennis
- Empirische cyclus
- Twee benaderingen:
o Empirisch-analytische benadering
o Empirisch-interpretatieve benadering
Praktijkgericht onderzoek= doel om kennis te genereren die direct bijdraagt aan oplossingen
van praktijkproblemen die bestaan bij aanwijsbare personen, groepen of organisaties buiten
de wetenschap.
- Regulatieve cyclus
Explorerend onderzoek= onderzoek doen dat nog niet eerder is uitgevoerd. Je bent
gedwongen de sociale werkelijkheid te verkennen/exploreren, want er is nog weinig/geen
kennis.
Toetsend onderzoek= er zijn al theoretische inzichten verworven voor de vraagstelling die je
kiest, er is al kennis en deze kennis ga je toetsen (specifieke hypothesen afleiden, specifieke
uitspraken doen over hetgeen wat je verwacht aan te treffen)
Methodeleer= het geheel aan onderzoeksmethoden waarover de sociale wetenschappen
inmiddel beschikken
Onderzoekers communiceren binnen hun vakgebied (disciplinair) en buiten hun vakgebied
(multidisciplinair) met name doormiddel van wetenschappelijke artikelen.
- Wetenschappers zijn elkaars critical friends: met behulp van constructieve
commentaren kunnen ze het onderzoek beter maken
- Peer review: om gepubliceerd te worden controleren andere wetenschappers of het
onderzoek aan alle kwaliteitsmaatstaven voldoet
,Onderzoekers communiceren ook naar de buitenwereld met behulp van de media
- Valorisatie= wetenschappers tonen aan dat hun inzichten ook van belang zijn voor de
maatschappij
- Onderzoek in de media kan helpen op alledaagse kennis te veranderen in
wetenschappelijke kennis: alledaagse kennis is vaak fragmentarisch en bevat
tegenstrijdigheden. Sociaalwetenschappelijke kennis kan systematische kennis en
inzichten verschaffen en kan een fundament geven aan wat iedereen al dacht, maar
ook vooroordelen onderuithalen. Ook haalt onderzoek vaak details naarboven die bij
de alledaagse kennis niet was opgemerkt.
Als de ontvanger van de boodschap centraal staat is het belangrijk wat zij met die booschap
doen, er zijn 4 functies van de boodschap (McQuail)
- Bron van informatie
- Vermaak
- Middel om persoonlijke identiteit te versterkken
- Voertuig voor sociale integratie en interactie
Ethiek in de wetenschap: 3 fundamentele ethische principes
1. Respect voor personen: principe draait om autonomie en recht op zelfbeschikking. Je
moet men in staatstellen tot geïnformeerd toestemmen met deelname
2. Goed doen: de risico’s voor deelnemers moeten tot het minimum beperkt worden en
dat kan betekenen dat het onderzoek wellicht helemaal niet door kan gaan
3. Gerechtigheid: vergewissen van eerlijke, redelijke en niet-exploiterende procedures
voor participanten. Zoals een eerlijke verdeling van lasten (meedoen aan onderzoek)
en de lusten (profiteren van bevindingen van het onderzoek)
- Het algemene uitgangspunt bij ethische toetsing is apply or explain: onderzoekers
worden geacht om richtlijnen toe te passen in concrete onderzoekssituaties of,
wanner zij van de richtlijnen zouden afwijken, helder kunnen uitleggen waarom zij
menen te kunnen of moeten afwijken van de richtlijnen.
Wetenschapsfraude= onderzoek dat niet gebaseerd is op empirische gegevens maar op
verzonnen gegevens of niet voldoet aan de kwaliteitsmaten
Wetenschappelijke integriteit
1. Eerlijkheid = geen ongefundeerde claims, correcte rapportage over
onderzoeksproces, geen verzonnen/vervalste bronnen/data, men staat open voor
onzekerheidsmarges, men stelt de resultaten niet gunstiger voor dan ze zijn.
2. Zorgvuldigheid = men gebruikt wetenschappelijke methoden en optimale precisie
betracht bij het ontwerp, de uitvoering, verslaglegging en disseminatie van het
onderzoek.
3. Transparantie = het is voor anderen helder op welke data men zich heeft gebaseerd,
hoe deze zijn verkregen, welke resultaten men heeft bereikt en langs welke weg, en
wat de rol van externe belanghebbenden is geweest. Als delen van het onderzoek of
van de data niet toegankelijk worden gemaakt, dient de onderzoeker goed
gemotiveerd aan te geven waarom dat niet mogelijk is. De wijze van uitvoering en
fasering van het onderzoeksproces moet tenminste voor vakgenoten te volgen zijn,
, dit betekent in ieder geval dat de argumentatie helder moet zijn en dat de stappen in
het onderzoeksproces controleerbaar moeten zijn.
4. Onafhankelijkheid = dat men zich in de keuze van de methode, bij de beoordeling van
de data en in de weging van alternatieve verklaringen, maar ook bij het beoordelen
van onderzoek of onderzoeksvoorstellen van anderen, niet laat leiden door
buitenwetenschappelijke overwegingen (bijv commercieel of politiek) aldus
geformuleerd omvat onafhankelijkheid ook onpartijdigheid. Onafhankelijkheid is in
elk geval vereist bij de opzet en uitvoering van een rapportage over het onderzoek;
bij de keuze van het onderzoeksobject en van de onderzoeksvraag is
onafhankelijkheid niet altijd nodig.
5. Verantwoordelijkheid = dat men zich rekenschap geeft van het feit dat men als
onderzoeker niet in isolement opereert en daarom binnen de grenzen van de
redelijke rekening houdt en met de legitieme belangen van bij het onderzoek
betrokken personen en dieren, van eventuele opdrachtgevers en financiers, en van
de omgeving. Verantwoordelijkheid houdt ook in dat men onderzoek doet dat
wetenschappelijk en/of maatschappelijk relevant is.
Onderzoek moet FAIR zijn: Findable, accesible, interoperable, re-usable -> andere
onderzoekers moeten al je stappen in het onderzoeksproces en onderzoeksontwerp kunnen
nalopen, maar in ieder geval kunnen navolgen.
