Organisatiekunde 1
Leerdoelen organisatiekunde 1
De student kan het begrip onderneming en strategie definiëren
De student is in staat om het proces van strategisch management te beschrijven.
De student is in staat om verschillende strategievormingsprocessen van elkaar te
onderscheiden
De student is in staat om verschillende type ondernemingen van elkaar te
onderscheiden.
De student kan verschillende doelstellingen van een onderneming onderscheiden. De
student kan a.d.h.v. verschillende analysetechnieken zoals DESTEP,
vijfkrachtenmodel en SWOT-analyse de interne en externe omgeving van de
organisatie in kaart brengen
De student is in staat om het concurrentievermogen van een onderneming te bepalen
en de bezitten en vaardigheden te achterhalen die daaraan ten grondslag liggen.
De student is in staat om het verschillen tussen concurrentieel
samenwerkingsstrategie te benoemen.
De student kan de voor- en nadelen van verschillende typen concurrentie- en
samenwerkingsstrategieën benoemen.
De student is in staat om de keuze voor een bepaald type strategie te beredeneren
vanuit context specifieke factoren
De student is in staat om het concernvoordeel te verklaren vanuit een viertal factoren.
De student is in staat om verschillende type expansiestrategieën te onderscheiden en
kan voor en nadelen benoemen.
De student is in staat om verschillende type concernstructuren en besturingsstijlen te
beschrijven en herkennen.
De student is in staat om vanuit strategische analyses schriftelijk advies uit te
brengen aan de directie van een onderneming.
1
,Hoofdstuk 1- Wat is strategie?
1.1 Het begrip strategie gedefinieerd
Het begrip luidt als volgt: een strategie is een langetermijnplan inzake de functie van de
organisatie in de samenleving, waarin de organisatie aangeeft welke doelstellingen ze wil
bereiken en met welke middelen en langs welke wegen ze die doelstellingen wil bereiken.
In deze definitie staan vijf punten centraal:
1 Een strategie is niets anders dan een plan
o Geplande strategie: deze wordt bewust van tevoren geformuleerd en
vervolgens uitgevoerd.
o Spontane strategie: wordt niet van tevoren bewust geformuleerd. Mintzberg:
het is een patroon dat men achteraf in een reeks van beslissingen die feitelijk zijn
genomen, kan herkennen.
2 Dat plan heeft betrekking op de lange termijn (onherroepelijke beslissing van
wezenlijke aard)
o Strategische beslissingen: onherroepelijke beslissingen die het wezen of het
karakter van de organisatie betreffen.
o Operationele beslissingen: beslissingen met een routinematig karakter, die
regelmatig moeten worden genomen. Door middel van zulke beslissingen legt de
organisatie zich niet voor een termijn van enkele jaren, maar eerder van enkele
weken of maanden vast.
3 De strategie van een organisatie heeft betrekking op de functie van de organisatie in de
samenleving (maatschappij/ externe coördinatie)
o Externe coördinatie: hiermee wordt bedoeld dat de strategie van een
organisatie moet aangeven hoe haar activiteiten passen in het grotere geheel van
de samenleving. Door middel van de strategie stemt de organisatie haar
activiteiten af op haar omgeving.
o Interne coördinatie: de onderlinge afstemming van verschillende activiteiten
binnen de onderneming.
o Mission statement: hierin wordt de missie van de organisatie omgeschreven.
4 De strategie geeft aan welke doelstellingen de organisatie wil bereiken
Participanten van het bedrijf (management, werknemers, aandeelhouders, verschaffers
van vreemd vermogen, afnemers, leveranciers) hebben ieder hun eigen doelstellingen.
Doelstellingen zijn voor een deel met elkaar in strijd, toch is er een gemeenschappelijk
element:
o Continuïteit van de onderneming: alle participanten streven naar het niet
ophouden van de onderneming.
1 De strategie geeft ook aan met welke middelen en langs welke wegen men die
doelstellingen wil bereiken
Statische opvatting over het begrip strategie: de omgeving (concurrenten) van de
onderneming speelt een cruciale rol bij het proces van strategieformulering. Er wordt
impliciet vanuit gegaan dat men de omgeving niet kan beïnvloeden.
Dynamische opvatting over het begrip strategie: als er wel rekening wordt gehouden
met de omgeving, door het beïnvloeden van de concurrenten. Zeker in oligopolistische
marktsituaties is het realistisch om uit te gaan van de veronderstelling dat concurrenten
zullen reageren op veranderingen die de onderneming in haar eigen strategie
aanbrengt.
1.2 Niveaus van strategieformulering
2
, Businessunits: grote ondernemingen bestaan vaak uit meerdere businessunits, deze
wordt geleid door een general manager, die een eigen winstverantwoordelijkheid heeft
en ten minste verantwoordelijk is voor productie. Marketing en de ontwikkeling van
nieuwe producten. Vergelijken van een kleine zelfstandige onderneming.
Concern: een onderneming die bestaat uit meerdere businessunits. Vergelijken met
een verzameling van zelfstandige ondernemingen.
Businessunitsstrategie: iedere businessunit heeft zijn eigen strategie.
Concernstrategie: het concern heeft ook als geheel een strategie.
In zeer grote bedrijven kan men vaak nog een derde niveau onderscheiden: divisie.
Strategie van divisie: als de divisie uit meerdere businessunits bestaat, dan is er net
als bij het concernhoofdkantoor ook op het divisieniveau geen eigen primair proces.
Functionele strategieën: de strategieën voor een bepaald functioneel gebied. Deze
functionele strategieën vormen een afgeleide van de strategie van een businessunit.
1.3 Het proces van strategisch management
Het gebruikelijke proces:
1 Formuleren van de doelstellingen
2 Analyse van de omgeving
3 Analyse van sterke en zwakke punten
4 Formuleren van de strategie
5 Implementatie van de strategie
Stap 1 tot en met 4: strategische planning
Stap 1 tot en met 5: strategisch management
Stap 1 en 2 samen: analyse van de kansen en bedreigingen die zich in de omgeving
voordoen en analyse van de sterke en zwakke punten van de onderneming als één geheel,
ook wel een SWOT-analyse (strengths, weaknesses, opportunities, threats).
3
, Hoofdstuk 2 – Doelstellingen van de onderneming
2.1 Wat is een onderneming
Begrip onderneming: een organisatie die streeft naar het behalen van een zo hoog mogelijke
winst.
In dit boek, onderneming: een organisatie die voor haar voortbestaan afhankelijk is van de
vraag of de inkomsten die zij verkrijgt door haar producten (goederen en diensten) te
verkopen voldoende zijn om de leveranciers van de inputs te betalen.
Ondernemingen streven in het algemeen naar continuïteit, daarvoor moeten de inkomsten
ten minste even hoog zijn als de uitgaven. Zijn de inkomsten hoger dan de uitgaven, dan
ontstaat er winst. Winst is nodig voor het financieel onafhankelijk zijn van de omgeving n om
bijvoorbeeld investeringen te doen en kapitaalverschaffers te belonen.
2.2 Ondernemingen als doelgerichte samenwerkingsverbanden
Samenlevingsverbanden: gezin, stam, volk, clans en een vriendenkring: geen specifieke
doeleinden. Worden in stand gehouden door sterke onderlinge emotionele banden, waarden,
ideologieën, statusverschillen en informele relaties.
Samenwerkingsverbanden: hebben wel specifieke doeleinden. Voor het bereiken van dit
doeleinden zijn deze groepen opgericht, worden middelen ingezet en activiteiten uitgevoerd
waarbij deze middelen worden omgezet, getransformeerd in andere middelen, goederen of
diensten. Samenwerkingsverbanden noemen we organisaties.
Er wordt van hen een prestatie verwacht in de vorm van een bijdrage tot de doelrealisatie.
Maar naast deze specifieke doeleinden hebben organisaties ook ruimere doeleinden.
Specifieke doeleinden: de oriëntatie van de visie ligt in eerste instantie in de omgeving van
de organisatie. De oprichter ziet een behoefte en denkt dat hij in staat is om die behoefte te
verdedigen. De organisatie vertaalt die behoefte in een specifiek product (goed of dienst).
Ruime doeleinden: de oorspronkelijke specifieke doeleinden (middel voor hoofddoel) worden
vervangen door ruimere doeleinden die zijn gericht op het streven naar het behouden van de
organisatie, het streven naar continuïteit of nog liever naar levensvatbaarheid (hoofddoel van
de organisatie).
Missieverklaring: in de visie komt vaak de wens tot uiting zich te onderscheiden van gelijk
soortige onderneming. Het is een veelal op papier gestelde beschrijving van de filosofie van
de onderneming in termen van de soort producten, goederen of diensten die de
onderneming wenst te leveren, de belangrijkste groepen afnemers van deze producten en de
technologie waarvan de onderneming zich bedient. Omschrijving van wat de organisatie
wenst te zijn, wenst te bereiken, geeft aan hoe de eigen organisatie zich onderscheidt van
andere gelijksoortige organisatie.
2.3 Het belang van winst als doelstelling voor verschillende typen ondernemingen
Persoonlijke ondernemingen: doelstellingen van de onderneming en van de eigenaar
komen overeen. Niet alleen streven naar winst, maar ook dat de eigenaar plezier heeft
in het zelfstandig ondernemen, vriendschap, waardering van de omgeving en
zelfrespect.
Besloten ondernemingen zonder scheiding van leiding en eigendom: belangen van
de eigenaren zijn meestal dominant.
Besloten ondernemingen met scheiding van leiding en eigendom
Eigen beursvennootschappen
Structuurvennootschappen
4
