6 Ouderschap van mensen met een licht verstandelijke beperking
6.1 Opvoedvaardigheden
De LVB is niet alleen van invloed op de ontwikkelingstaken van een kind en een adolescent, maar ook
op de opvoedvaardigheden van de ouder. Beperking van de empathische mogelijkheden betekent
bijvoorbeeld dat de ouder met een LVB zich minder gemakkelijk kan inleven in het kind. Beperking
van eigen impulscontrole kan tot gevolg hebben dat de ouder meer moeite moet doen om zichzelf
goed in de hand te houden en daardoor sneller tegen het kind schreeuwt of het slaat. Moeite hebben
met het herkennen van de eigen emoties betekent vaak ook dat het voor de ouder een grotere
opgave is om het kind te ondersteunen bij het herkennen en reguleren van emoties. Ouders met een
beperking kunnen echter, met de juiste ondersteuning, opvoedvaardigheden leren.
De kwaliteit van de opvoeding hangt niet alleen af van de opvoedingskwaliteiten van de ouder, maar
ook van de kwaliteiten en kenmerken van het kind. Daarnaast zijn de mogelijkheden en beperkingen
van de omgeving van invloed. Sommige factoren maken het opvoeden gemakkelijker, andere maken
het moeilijker.
6.2 Beschermende factoren en risicofactoren
Beschermende factoren helpen de ouder en maken dat deze de opoeding beter aankan, meer
mogelijkheden heeft om het kind goed op te voeden, kortom meer draagkracht heeft. Risicofactoren
maken juist dat de taak van het opvoeden zwaarder wordt, het wordt moeilijker om het kind goed op
te voeden, de draagkracht neemt af.
Beschermende factoren:
- bereidheid om hulp te vragen en adviezen te accepteren;
- aanwezigheid van een ondersteunend netwerk;
- goede professionele hulpverlening;
- aanwezigheid van een partner zonder beperking;
- ontbreken van financiële problemen.
Risicofactoren:
- ontbreken van sociale steun;
- in isolement verkeren;
- geen steun vragen en adviezen niet accepteren;
- financiële problemen;
- laag IQ.
Het lage IQ van iemand met een LVB wordt wel genoemd als risicofactor, maar is niet bepalend voor
de vraag of iemand wel goed kan opvoeden en een goede ouder kan zijn. Belangrijker is het
vermogen tot aanpassing. Ook speelt mee in hoeverre de ouders bereid zijn om te leren. De
bereidheid om hulp te vragen en te accepteren hangt meestal nauw samen met het erkennen en
herkennen van de eigen beperking.
Belangrijk is dat ouders openstaan voor hulpverlening, maar daarnaast ook dat de hulpverlening
goed op hen is toegesneden en past bij de manier waarop ouders met een LVB leren. Mensen met
LVB hebben overigens meer tijd en oefening nodig om te kunnen leren; het leren gaat langzamer.
Een andere belangrijke factor bij opvoeding is het gezin waaruit de ouder zelf komt. Helder is dat vele
factoren van invloed zijn op het wel of niet slagen van de opvoeding van een kind. Alleen een LVB
betekent niet dat die ouder geen goede opvoeder zou kunnen zijn. Bijkomende problematiek
verhoogt wel het risico hierop.
, 6.3 Balansmodel
De uiteenzetting van het microniveau, mesoniveau en macroniveau creëert het balansmodel. Het
balansmodel kan een hulpmiddelzijn om een beeld te krijgen van de situatie; het kan helpen te
ontdekken waar de kansen liggen om het risico op een niet optimaal verlopende opvoeding te
verbeteren.
6.4 Ondersteunen van ouders met een licht verstandelijke beperking bij het opvoeden
1. Vragen en accepteren van ondersteuning
De resultaten van onderzoek laten zien dat er mogelijkheden lijken te zijn om de kloof tussen
ouders met beperkingen en hun ondersteuningsbronnen te overbruggen. Deze
mogelijkheden liggen deels in handen van de ondersteunende professionals. De bereidheid
van ouders om ondersteuning te vragen is niet alleen een kenmerk van ouder, maar hangt
ook samen met kenmerken van begeleiders en de relatie tussen ouders en begeleiders.
Ouders vragen sneller om hulp als de relatie met hun begeleider goed is en als begeleiders
geloven dat ouder hun opvoedingsvaardigheden kunnen verbeteren.
2. Effectieve opvoedondersteuning
Ouders met een LVB zijn goed in staat om opvoedvaardigheden aan te leren, mits het
programma dat ze aangeboden krijgen afgestemd is op hun leerbehoeften. De meeste
opvoedprogramma’s zijn gericht op het aanleren van vaardigheden, maar er is weinig bekend
of ouders met een LVB kunnen leren sensitiever en responsiever te zijn in de interacties met
hun kinderen. Eerste resultaten van een korte videobehandeling, waarbij ouders leren vanuit
het perspectief van hun kind naar (opvoed)situaties te kijken en door middel van positieve
feedback proberen de interacties met hun kind prettiger te laten verlopen, zijn zeer hoopvol.
3. Steunend netwerk
Onderzoek wijst uit dat de kansen om in de opvoeding het netwerk meer bij de ouders te
betrekken, liggen in de volgende kansen: met de ouder onderzoeken wie tot hun netwerk
behoort (meer dan alleen familie); met netwerkleden in gesprek gaan over de ondersteuning
die zij al bieden, welke ondersteuning nodig is en vragen wat zij daarin (nog meer) kunnen en
willen doen; het netwerk blijven informeren.
7 Stoornissen en een licht verstandelijke beperking
Een groot gedeelte van de mensen met een LVB valt niet op en vormt een ‘onzichtbare groep’.
Andere mensen met een LVB valt wel op doordat zij psychische of gedragsproblemen laten zien.
Bijna 50% van de jongeren met een LVB vertoont ernstige emotionele en gedragsproblemen.
7.1 Risicofactoren
Een ieder met een LVB heeft vaker gedragsproblemen en psychiatrische stoornissen dan hun
normaal begaafde leeftijdsgenoten. De oorzaak kan gelegen zijn in biologische en psychosociale
factoren. Risicofactoren voor het ontwikkelen van (gedrags)problematiek zijn bijvoorbeeld het
moeite hebben met het aanpassen aan verschillende situaties en ongunstige omgevingsfactoren.
Deze risicofactoren komen veel vaker voor bij mensen met een beperking dan bij hun normaal
begaafde leeftijdsgenoten.
Aangenomen wordt dat een LVB en psychische en gedragsproblemen met elkaar verband houden,
maar hiervoor bestaat geen stevig onderbouwd theoretisch model. Bij mensen met een LVB worden
de volgende factoren wel vaker gezien: eerdere psychiatrische problemen; lichamelijk aandoeningen;
school-leerproblemen; stressvolle levensgebeurtenissen; ouders met psychiatrische problematiek;
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper JanetElisa. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €5,49. Je zit daarna nergens aan vast.