Hoofdstuk 10 Plannen
10.6 Commitment opbouwen in de voorbereidingsfase
De cliënt bevindt zich nu in de derde fase van het veranderingsmodel van Prochaska. Het
commitment dat tot nu toe is opgebouwd, bestaat (waar mogelijk) uit een zelfgekozen doel
dat onderbouwd is met eigen argumenten. De emotionele betrokkenheid is (ver)groot, maar
commitment kan pas echt ontstaan als je cliënt ook weet wat er van hem verwacht wordt.
Dan kan hij ook inschatten of hij zich competent genoeg voelt om dit gedrag te gaan
toepassen. Competent genoeg is dus met voldoende self-efficacy. Vertrouwen in zijn eigen
waargenomen competentie wordt voor de cliënt sterker als hij zich een helder beeld heeft
gevormd over hoe hij het zou kunnen aanpakken. Je kunt zelf stellen dat er nog geen sprake
van commitment kan zijn als iemand nog geen duidelijk beeld heeft van wat er van hem
verwacht wordt. De eerste stap hierbij is het bespreken van ideeën die de cliënt al heeft over
hoe hij het gewenste doel kan bereiken.
In dit planningsproces verken je samen welke doelen prioriteit voor hem hebben, welke
aanpak mogelijk zou kunnen zijn, welke belemmerende situaties zich kunnen voordoen in de
uitvoering en wat hij hieraan zelf zou kunnen doen. Pas als dit beeld er is, ontstaat bij de
cliënt voldoende vertrouwen om een besluit te nemen en zich echt te committeren. (eerst
voorbereiden, dan pas een besluit nemen!) Deze fase eindigt met het uitspreken of
herbevestigen van het commitment door de cliënt. De stappen in deze voorbereidingsfase:
1. Doelen stellen
2. Opties bedenken voor de aanpak
3. Het plan en de detailplanning formuleren
4. (opnieuw) laten bevestigen van commitment om te veranderen. De cliënt neemt het
besluit om te veranderen (of niet).
Doelen stellen
Er zijn vier punten die bij het concretiseren van de doelen aandacht verdienen.
1. Ga uit van de doelen van de ander. De doelen van de cliënt hoeven niet overeen te
komen met die van jezelf.
2. Houd een brede blik. Bij het concretiseren van de doelen kan de focus komen te
liggen op de aanpak van een relatief beperkt probleem, terwijl op de achtergrond
veel bredere doelen en waarden aan de orde zijn. Het concrete probleem dat in het
hier en nu speelt, kan samenhangen met bredere levensdoelen (zullen te maken
hebben met de psychologische basisbehoeften). Het besef daarvan kan bruikbaar zijn
bij het bouwen aan motivatie. Om dit verband zichtbaar te maken, kun je als
professional aanvullende doelen voorstellen die nog verder kunnen bijdragen aan het
welzijn van de cliënt.
3. Kijk of het doel realistisch is. Een te brede kloof tussen het nu en het uiteindelijke
doel werkt demoraliserend. De belangrijkste bron om self-efficacy te versterken,
bestaat uit concrete succeservaringen. Het is motiverender om toe te werken naar
doelstellingen die niet te makkelijk en niet te moeilijk te bereiken zijn, doelstellingen
, die uitdagend en tegelijkertijd haalbaar zijn. Een doelstelling kan ook onrealistisch
zijn of een grote kans op mislukking in zich dragen omdat de regie niet in handen van
de cliënt zelf is. Dit komt vooral voor als het kunnen vertonen van het gewenste
gedrag voor een belangrijk deel afhankelijk is van anderen.
4. Leg de relatie tussen het doel en eerdere succeservaringen en kwaliteiten. Als de
cliënt een verband kan zien tussen wat hem te doen staat en eerdere ervaringen die
hij heeft opgedaan, neemt het vertrouwen toe. Misschien ziet de cliënt zelf geen
verband en ligt daar een rol voor de professional.
5. Zet doelen in een bepaalde volgorde. Bepaal samen de urgentie als er meer doelen
tegelijk zijn of als aandachtsgebieden onderling samenhangen.
Opties voor de uitwerking van het plan
De uitwerking van een plan is een proces van gezamenlijke besluitvorming en
onderhandeling. De cliënt draagt er zelf toe bij met zijn eigen plannen en ideeën over de
aanpak. De professional kan hierbij een handje helpen door verder activerende vragen te
stellen. De professional levert een bijdrage door het aandragen van concrete en
toegesneden informatie en advies. In termen van de verschillende stijlen van MG is dit
proces een combinatie van de richtinggevende en de gidsende stijl.
- Informatie en advies geven. De cliënt kan om informatie en advies vragen, maar als
dit niet gebeurt, kan de professional zelf besluiten om dit te geven. Het is in deze fase
belangrijk om niet te veel maar ook niet te weinig informatie en advies te geven. Juist
nu kan deze hulp het vertrouwen van de cliënt versterken en zo ook het commitment
verstevigen.
- Reageren op onrealistische ideeën van de cliënt. Introduceer deze fase van het
bedenken van opties voor de uitwerking van het plan als een creatieve
brainstormfase, waardoor de beoordeling over de haalbaarheid voorlopig
achterwege kan blijven.
- Reageren op toenemende ambivalentie. De cliënt kan in de loop van het opstellen
van het plan gaan aarzelen. Dit kan betekenen dat je weer wat meer aandacht moet
besteden aan het oproepen van verandertaal.
Een plan opstellen en een detailplanning maken
Het voorgaande leidt direct tot de onderhandeling over een veranderplan. Je werkt toe naar
een helder geformuleerd actieplan, soms schriftelijk. Belangrijk is om de doelen in concrete
acties uit te werken.
Hoe specifieker de plannen, hoe groter de kans op succes. In de invulling van het plan kun je
je cliënt ook helpen om te denken aan wat hij nog meer kan regelen om de kans van slagen
zo groot mogelijk te maken. Ook kun je je cliënt uitdagen en helpen om vorm te geven aan
strategieën en oplossingen die hij kan gebruiken om op het juiste pas te blijven als iets dreigt
mis te gaan.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper chayennebos. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €4,64. Je zit daarna nergens aan vast.