Psychologie een inleiding 7e editie hoofdstuk 12, 13, 14
Hoofdstuk 12 Psychische stoornissen
12.1 Wat is een psychische stoornis?
Psychopathologie: elk patroon van emoties, gedragingen of gedachten dat niet bij de
situatie past en dat persoonlijk lijden veroorzaakt of eht individu ervan weerhoudt om
belangrijke doelen te realiseren.
3 klassieke symptomen van ernstige psychopathologie:
Hallucinatie: zintuigelijke beleving die niet overeenkomt met de werkelijkheid; kan op
een psychische stoornis wijzen. Hallucinaties kunnen ook een andere oorzaak
hebben, zoals drugs of langdurige afwezigheid van sensorische input.
Waan: extreme verstoring van het denken, waaronder hardnekkige foutieve
overtuigingen. Wanen vormen een belangrijk kenmerk van paranoïde stoornissen.
(Bijv. denken dat je de president bent)
Affect: term die verwijst naar een emotie of stemming.
Het medische model beschouwt psychische stoornissen als een ‘ziekte’, terwijl de
psychologie ze opvat als een interactie tussen biologische, gedragsmatige, cognitieve,
ontwikkelings-en scoiaal-culturele factoren.
Spectrum van psychische stoornissen
Geen stoornis Lichte stoornis Middelmatige stoornis Ernstige stoornis
Geen tekenen Lichte tekenen Meer Duidelijke
die op een van ongemak uitgesproken of tekenen van een
psychische of distress grequentere psychische
stoornis wijzen Enigszins tekenen van stoornis volgens
Geen problematisch ongemak of DSM-criteria
gedragsproblem e gedragingen distress Ernstige
en Lichte Duidelijke gedragsproblem
Geen problemen problemen in gedragsproblem en volgens
in persoonlijke persoonlijke en DSM-criteria
relaties relaties Regelmatig Kwaliteit van
problemen in relaties is slecht
persoonlijke en soms
relaties ontbreken
persoonlijke
relaties
Medisch model: standpunt dat psychische stoornissen ziekten zijn die, net als lichamelijke
ziekten, een objectieve oorzaak hebben en een specifieke behandeling vereisen.
Biologische perspectief: genetische invloeden bij depressie, schizofrenie, etc.
Behavioristisch perspectief: richt zich op het uitwendig waarneembare en benadrukt
de invloed van de omgeving
Cognitieve perspectief: richt zich op het mentale en legt de nadruk op psychische
processen zoals gedachten, gevoelens, etc.
Sociaal perspectief: sociale ondersteuningssysteem van een cliënt, sociale bronnen
van stress gerelateerd aan werk, school, etc.
Ontwikkelingsperspectief: afwijkingen van het verwachten biologische en
psychologische ontwikkelingspatroon. Bijv. begon het kind te praten in het tweede
levensjaar?
, Empowerment model van herstel (Fisher, 2005): empowerment wordt opgevat als het zich
bewust zijn van de eigen capaciteiten, het nemen van de regie over het eigen leven en het
zelf maken van keuzes. Gaat uit van tien principes, op basis waarvan iedereen geholpen kan
worden het leven weer in eigen hand te nemen en te werken aan genezing:
Belang hechten aan vertrouwen;
Belang hechten aan zelfbeschikking;
Hopen: geloven in je herstel;
Geloven in de persoon;
Verbonden zijn op menselijk niveau
Beseffen dat gedrag altijd betekenisvol is
Beseffen dat ieder zijn eigen stem heeft;
Toestaan van alle gevoelens;
Belang hechten aan het volgen van dromen;
Elkaar ontmoeten met waardigheid en respect;
Strengths model & chronic Care model: empowerment van de client staat centraal, de
overtuiging dat men kan genezen staat niet voorop. Het gebruik van empowerment is bij
deze benadering vooral gericht op integratie van mensen met ernstige psychische
problemen.
Biopsychologie: gaat er vanuit dat niet alleen cognitieve, gedragsmatige, ontwikkeling
gebonden en sociaal culturele factoren, maar ook de hersenen, het zenuwstelsel etc. een rol
spelen bij psychische stoornissen.
Indicatoren van psychische stoornissen
Distress; langdurig onbehagen of angst
Onaangepastheid; wanneer je je gedraagt op een manier die bedreigend is voor
jezelf of anderen
Irrationaliteit; irrationeel of onbegrijpelijk voor anderen. (Vb. Praten met iemand die
overleden is)
Onvoorspelbaarheid
Onconventioneel en ongewenst gedrag; wanneer je je gedraagt op een manier die
zelden voorkomt, sociale normen of wetten schendt en moreel onacceptabel of
onwenselijk is. (Afwijkend pathologisch)
DSM: Diagnostic and Satistical Manual of Mental Disorders: handboek opgesteld door APA
voor de classificatie van psyologische en psychiatrische stoornissen. Wereldwijd gebruikt. In
2013 nieuwe versie DSM-5.
12.2 Hoe worden psychische stoornissen geclassificeerd?
DSM-5: metastructuur in verschillende diagnostische hoofdcategorieën. Het functioneren van
de patiënt wordt op grond van vijf assen of dimensies beoordeeld.
De primaire diagnose gebeurt meestal op as 1, waar de specifieke klinische
stoornissen van de patiënt worden aangegeven.
As 2 specificeert langdurige problemen, zoals persoonlijkheids-en
ontwikkelingsstoornissen
As 3 specificeert relevante medische problemen, zoals beroerte of dementie.
As 4 herinnert de arts eraan om psychosociale of omgevingskwesties op te merken
die het functioneren van een patiënt mogelijk beïnvloedt, scheiding, dood, etc.