Samenvatting
Samenvatting Nectar 5 vwo hoofdstuk 15
Samenvatting Nectar 5 vwo Hoofdstuk 15: Kwetsbare ecosystemen
[Meer zien]Voorbeeld 2 van de 6 pagina's
Voorbeeld 2 van de 6 pagina's
In winkelwagengesponsord bericht van onze partner
Gekoppeld boek
Titel boek:
Auteur(s):
- Uitgave:
- ISBN:
- Druk:
Verkoper
Volgen
Voorbeeld van de inhoud
15.1Planten met weinig wortels nemen geen voedingsstoffen op uit de grond, maar uit de lucht.
Ecosysteem: begrensd gebied met een wisselwerking tussen de organismen onderling (biotische
factoren) en hun omgeving (abiotische factoren). Er druppelt veel water uit de lucht-> hier groeien
veel planten van. Aan de 2 kanten van een berg kunnen verschillende ecosystemen bestaan. In elk
ecosysteem (Binas 93B) gebruiken organisme energie om organische stoffen (stoffen met C met
hieraan H’tjes die zijn gemaakt door organismen) te vormen. Door fotosynthese maken planten (en
sommige bacteriën) mbv zonlicht het energierijke glucose uit CO2 en H2O (anorganische stoffen->
hebben geen C-H-verbinding en komen vrij in natuur voor). Energie die planen via fotosynthese
vastleggen is beschikbaar voor alle andere organismen in ecosysteem-> insecten/knaagdieren direct
en vossen/roofdieren indirect. Elk organisme gebruikt deel van organische stoffen als
bouwstof/energiebron.
Aan begin voedselketen staan organismen die energie vastleggen in organische verbindingen vanuit
anorganische stoffen-> producenten. Planten=foto-autotrofe organismen: maken mbv lichtenergie
organische stoffen uit anorganische stoffen (Binas 93A1). Consumenten=heterotrofe organismen:
organismen die voor hun organische stoffen afhankelijk zijn van hun voedsel. Ze gebruiken
organische stoffen als bouwstof en aan ander deel als brandstof. Vrijgekomen energie gebruiken ze
voor hun celprocessen en lichaamsactiviteiten. Een deel van energie verlaat daarbij de consumenten
als warmte. Reducenten: leven van gestorven organisme en hun organische afvalproducten. Ze staan
aan het einde van de voedselketen. Het zijn ook heterotrofe organismen-> schimmels en bacteriën.
Wat er uiteindelijk overblijft zijn anorganische stoffen en de vrijgekomen warmte verlaat het
ecosysteem.
Autotrofe organismen: organismen die hun eigen voedsel maken-> produceren organische stoffen
uit anorganische stoffen. Sommige bacteriën kunnen dmv chemosynthese (opbouwen van
organische stoffen uit anorganische stoffen mbv energie die vrijkomt bij een chemische reactie met
anorganische stoffen) organische stoffen opbouwen. De chemische energie gebruiken ze die vrijkomt
bij oxidatie van NH4+ (ammonium) en NO2- (nitriet) om glucose te vormen uit CO2 en H2O->
nitrietbacteriën. Ze zijn chemo-autotroof: maken mbv energie uit oxidaties van anorganische stoffen
organische stoffen. Andere bacteriën oxideren NO2- verder tot NO3- (nitraat) en gebruiken de
vrijgekomen energie voor vorming organische stoffen= nitraatbacteriën. Voor hun is NO3- (nitraat)
een afvalstof, maar planten nemen dit op om eiwitten te maken die terecht komen in milieu. Na
rotting ontstaat NH4+ dat nitrietbacteriën weer gebruiken (Binas 93G).
, 15.2
Fitness: vermogen om bepaalde allelen door te geven aan volgende generatie. Een gevarieerde
genetische samenstelling van populaties verhoogt overlevingskans van populatie. Inteelt: kruisen van
nauwverwante (familieleden) dieren waarbij lichamelijke afwijkingen kunnen ontstaan. Inteelt en
ziekte kan leiden tot afname van populatie. Populatie-afname kan ook door predatie (andere dieren
eten ze op) of door parasieten (een virus dat zich uitbreidt ten koste van andere
organismen)=biotische factoren of door kou=abiotische factoren. Populaties nemen af door sterfte
en emigratie, ze groeien door geboorte en immigratie.
Hoeveel soorten max op een eiland kunnen leven hangt af van grootte eiland. Een groot eiland heeft
meer habitats (bepaald milieu dat wordt bezet door een soort-> woestijn bijv.) en ecologische niches
(plaats dat een soort in ecosysteem inneemt gezien de concurrentie enz.)-> kunnen veranderen als
omstandigheden om eiland veranderen. Soms is een habitat (omgeving) niet geschikt voor een dier.
Grootste biodiversiteit als ecosystemen in elkaar overgaan-> tussenliggende gebieden=
gradiëntecosysteem (ecosysteem met geleidelijke veranderingen van soortensamenstelling en
milieufactoren dat zorgt voor grote biodiversiteit)-> van nat naar droog bijv.
Eilandtheorie: het verband tussen biodiversiteit en factoren als de grootte van eiland/afstand die
organismen moeten afleggen er te komen (Binas 93C). Vanaf vaste land koloniseren soorten het
eiland-> in begin snel, maar immigratie neemt af naarmate het eiland zich vult met soorten.
Tegelijkertijd verdwijnen soorten door ziekte. De kans dat soorten verdwijnen neemt toe naarmate
er meer soorten zijn. Door bijv. uitsterven wolven is er lege ecologische niche ontstaan: die van
toppredator-> poemas nemen plek in of wolven keren terug, maar aantal soorten verandert niet.
Dynamisch evenwicht tussen aantal soorten dat door immigratie het eiland koloniseert en het aantal
soorten dat uitsterft. Plaats van evenwicht hangt af van grootte eiland (op klein eiland minder
soorten + grotere kans op uitsterven) en van afstand van eiland tot land (migratie tot nabijgelegen
eiland is groot, maar naar vergelegen is kleiner. Als soorten zijn gevestigd op even groot eiland, dan is
kans op uitsterven gelijk-> evenwichtspunten S-DS en S-CS. Deze theorie geldt ook voor: bergen,
bossen en meren. Of organismen zo’n gebied koloniseren hangt af van afstand en hoeveel soorten er
al zijn en of soorten er blijven hangt af van concurrentie om habitats en ecologische niches.
Founder effect: bij kolonisatie is allelensamenstelling van nieuwe populatie minder gevarieerd dan
de allelensamenstelling van oorspronkelijke populatie. Kleine populaties zijn kwetsbaar voor ziektes.
De oorspronkelijke populatie is divers maar door migratie van individuen is nieuwe populatie dat
niet. Flessenhalseffect: verandering in allelfrequenties na een epidemie, brand of andere ramp
waarbij het aantal individuen/allelen sterk is afgenomen. Oorspronkelijke populatie is divers maar
door sterke daling populatiegrootte is nieuwe dat niet. Genetic drift: willekeurige verspreiding van
genen. Als kleine populaties in een groot gebied leven, kunnen ze elkaar moeilijk vinden en komen ze
niet aan voorplanting toe-> allelen van deze dieren verdwijnen.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper brittgouda03. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €2,99. Je zit daarna nergens aan vast.
Is Stuvia te vertrouwen?
4,6 sterren op Google & Trustpilot (+1000 reviews)
Afgelopen 30 dagen zijn er 76669 samenvattingen verkocht
Opgericht in 2010, al 14 jaar dé plek om samenvattingen te kopen