Samenvatting
Samenvatting biologie nectar 5vwo hoofdstuk 13
Samenvatting biologie Nectar 5 vwo Hoofdstuk 13: zenuwstelsel
[Meer zien]Voorbeeld 2 van de 6 pagina's
Voorbeeld 2 van de 6 pagina's
In winkelwagengesponsord bericht van onze partner
Gekoppeld boek
Titel boek:
Auteur(s):
- Uitgave:
- ISBN:
- Druk:
Verkoper
Volgen
Voorbeeld van de inhoud
13.1Het zenuwstelsel bestaat uit 2 delen-> centrale zenuwstelsel (CZS): bestaat uit neuronen
(zenuwcellen) van de hersenen en van het ruggenmerg met hun ondersteunende cellen. Het
perifere zenuwstelsel bestaat uit zenuwen, bundels uitlopers van neuronen die zintuigen verbinden
met het CZS en het CZS met spieren en klieren (binas 88B). Bij hersenen en bij ruggenmerg is er een
licht en donker deel: donkere kleur van grijze stof door cellichamen van neuronen en lichte kleur van
witte stof door myeline (= vettige stof en is een isolerend omhulsel van uitlopers van de neuronen).
In hersenen cellichamen aan buitenzijde en uitlopers met myeline aan binnenzijde; bij ruggenmerg is
andersom. Ruggenmerg ligt beschermd in wervelkanaal en is omgeven door 3 ruggenmergsvliezen.
De hersenen zijn beschermd in de schedel en omgeven door 3 hersenvliezen. Tussen binnenste
hersenvliezen stroomt hersenvloeistof als extra bescherming tegen schokken en als afvoer voor
afvalstoffen. Bloed-hersenbarrière: beschermt hersenen tegen stoffen en laat selectief stoffen door
(actief transport). Ruimtes tussen endotheelcellen van haarvaten zijn klein door verbindingen: tight
junctions. Astrocyten zijn gliacellen (= steuncellen met veel uitlopers die gesloten kring rond haarvat
vormen. Astrocyten spelen een belangrijke rol bij uitwisseling van stoffen tussen bloed en
hersenvocht. De grote hersenen bestaan uit 2 helften, verbonden via de hersenbalk. Neuronen uit
delen hersenen geven info aan elkaar door-> gebeurt in de hersenschors. Info via zintuigen,
zenuwen, ruggenmerg en hersenstam naar grote hersenen. Die ordenen en verwerken de info. Grote
hersenen zorgen ook voor je redeneren, bewustzijn, wil, geheugen en emoties.
Waarneming in oor-> info in vorm van impulsen via hersenneuronen naar sensorische centra
(verwerken info van zintuigen) in schors die bij zintuigen horen. In primaire gehoorcentrum komen
impulsen vanuit gehoor binnen en vindt bewustwording plaats. Door geluid te koppelen aan
geheugeninfo in secundaire gehoorcentrum kan je geluid interpreteren en herken je het. Elk zintuig
heeft een eigen primair en secundair gebeid in de schors van linker- en rechterhersenhelft. Een
beweging begint in het primaire motorische schors (kleine gebieden neuronen die allemaal een
eigen spiergroep aansturen). Dit is verbonden met secundaire motorische schors: bevat info over
hoe spieren bewegingen gecoördineerd kunnen uitvoeren. Motorische schors van rechterhersenhelft
bestuurt de linkerzijde van het lichaam en andersom. Lichaamsdelen die nauwkeurig bewegingen
uitvoeren, nemen een groot deel van primaire motorisch schors in.
Alle info uit zintuigen, behalve geurinfo, gaat via de thalamus naar hersenschors-> selecteert welke
impulsen van zintuigen naar verschillende gebieden van hersenschors gaan. Thalamus speelt rol bij
selecteren. Alcohol stimuleert vorming van dopamine: geeft boodschappen van neuronen door. Dat
zorgt voor ontspannenheid. Door alcohol de neurotransmitter GABA langer aan zenuwcel remmende
receptoren blijven hangen-> thalamus werkt minder goed. Hypothalamus is betrokken bij
homeostase door aansturen hypofyse. Deze stuurt hormoonklieren aan. Hypothalamus bevat ook
thermostaat en biologische klok.
Kleine hersenen spelen rol in coördineren van bewegingen, in samenwerking met grote hersenen,
hersenstam en ruggenmerg. Hersenstam bestaat uit middenhersenen, pons en verlengd merg.
Middenhersenen spelen rol bij reflexen mbt zien en horen. De pons verbindt grote en kleine
hersenen en is tussenstation tussen evenwichtszintuig en kleine hersenen. Verlengde merg is
overgangsgebied van hersenen naar ruggenmerg-> zenuwbanen kruisen waardoor de
linkerhersenhelft info krijgt uit rechterlichaamshelft. Het bevat ook regelcentra voor ademhaling,
hartslag, slikken, hoesten, slapen, enz. Op zwervende zenuw na bevinden alle hersenzenuwen zich
binnen het gebied van hoofd/hals. Zwervende zenuw is verbonden met verteringsklieren, hart en
longen (binas 88L).
, Hersenstam gaat over in ruggenmerg (binas 88J), dat hersenen met perifere zenuwstelsel (= alle
zenuwen samen die zintuigen verbinden met het centrale zenuwstelsel toevoeren en het CZS met
spieren en klieren) verbindt. Uit ruggenmerg ontspringen ruggemergszenuwen die verbinding maken
met organen in romp en ledematen. Vlak bij ruggenmerg vertakt een zenuw in 2 delen. In deel aan
rugzijde bevinden zich uitlopers van sensorische neuronen-> voeren impulsen vanuit zintuigen naar
ruggenmerg en naar CZS. Er bevindt zich een verdikking met cellichamen van sensorische neuronen
bij elkaar= spinaal ganglion. Het deel aan buikzijde bevat uitlopers van motorische neuronen (brengt
info van CZS naar spieren of via gresstreng naar klieren)-> impulsen vanuit ruggenmerg naar spieren.
Cellichamen van deze neuronen liggen in grijze stof buikzijde (binas J/L). Aan rugzijde grijze stof
liggen cellichamen van schakelneuronen. Buiten ruggenmerg liggen aan beide zijden grensstrengen
met eigen zenuwknopen=ganglia. Motorische neuronen in ruggenmerg maken contact met neuronen
in gresstrengen die impulsen vervoeren naar organen.
Reflex= reactie of een prikkel zonder/voordat er bewustwording is. Reflexen beschermen je met
snelle reacties en gaan via ruggenmerg (binas 88k). schakelneuronen in ruggenmerg voorkomen bij
reflex dat een impuls terechtkomt op ongewenste plaats en geven impulsen door naar andere
plekken. Reflexen uit gebied van hoofd gaan via hersenstam en hersenzenuwen. Weg die impulsen
afleggen=reflexboog: zintuigcellen-> sensorische neuronen-> schakelneuronen-> motorische
neuronen-> spier of kliercellen. Je hebt aangeleerde reflexen (fietsen) en aangeboren reflexen
(hoesten). Hersen maken motorprogrammas-> automatisch complexe handelingen uitvoeren.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper brittgouda03. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €2,99. Je zit daarna nergens aan vast.
Is Stuvia te vertrouwen?
4,6 sterren op Google & Trustpilot (+1000 reviews)
Afgelopen 30 dagen zijn er 76669 samenvattingen verkocht
Opgericht in 2010, al 14 jaar dé plek om samenvattingen te kopen
