P RA KT ISCH BED RIJ FSRE CHT – FIE RS EN OOST E RHOUT – 97 89 00 18 9 97 45
Hoofdstuk 1 – rechtsvormen
1.1 – ondernemingsrecht
Een rechtsvorm is de juridische entiteit. Dit houdt in dat de (toekomstige) ondernemer een idee moet hebben
over de vorm waarin hij de onderneming wil gieten. Criteria voor de ondernemer bij het kiezen naar de beste
rechtsvorm:
- De tijd - De kosten om een bedrijf
- De moeite op te richten
Eerste keuze die gemaakt zal moeten worden is of de ondernemer een ondernemingsvorm met een
rechtspersoonlijkheid wil of een ondernemingsvorm zonder rechtspersoonlijkheid.
Rechtspersoonlijkheid (ook wel rechtspersoon genoemd) is een zelfstandig juridisch orgaan. Dat betekent dat
een rechtspersoon (net als een natuurlijk persoon) verplichtingen kan aangaan. De rechtspersoon kan zelf
overeenkomsten sluiten, mensen in dienst nemen, een pand huren etc. De klant die een auto koopt bij een
rechtspersoon, heeft een overeenkomst met die rechtspersoon en niet met de verkoper of met de directeur.
Handelt de klant daarentegen met een ondernemer die niet voor rechtspersoonlijkheid heeft gekozen, dan zijn
de verplichtingen niet door het bedrijf aangegaan, maar door de ondernemer(s) zelf. Ondernemer en
onderneming worden gezien als één geheel. Contract wordt dan gesloten met de mensen achter de
onderneming. Komt de onderneming haar verplichtingen niet na, dan heeft dat voor de schuldeisende klant
een voordeel mogelijkheid om ook privébezittingen van de ondernemer aan te spreken.
In voorbeeld 1.1 heeft ze een contract met het bedrijf zelf, met het callcenter dus, want dat is een
rechtspersoon. Ze krijgt salaris en reiskostenvergoeding ook van het bedrijf. Als dat uiteindelijk niet betaalt kan
ze, in principe, nergens anders terecht.
In voorbeeld 1.2 is dit anders= daar heeft ze een contract met de ondernemer(s), want het callcenter heeft
geen rechtspersoonlijkheid en kan dan zelfstandig geen verplichtingen aangaan. In dit geval heeft ze een extra
mogelijkheid om haar geld te vorderen, want ze kan het geld opeisen uit het privévermogen van de
ondernemer(s).
Eenmanszaak en de personenvennootschappen hebben geen rechtspersoonlijkheid. Bij de
kapitaalvennootschappen bv en nv en bij de overige ondernemingsvormen is wel sprake van een
rechtspersoon.
1.2 – eenmanszaak
Eenmanszaak kenmerkt zich doordat er maar 1 eigenaar is= 1 verantwoordelijk persoon. Eenmanszaak kan niet
worden gestart met meerdere personen. Tenzij de één ondergeschikt wordt aan de ander door bijvoorbeeld in
loondienst te gaan. Ook heeft een eenmanszaak geen rechtspersoonlijkheid. De ondernemer sluit zelf alle
overeenkomsten af en gaat alle schulden en risico’s aan. De aansprakelijkheid voor fouten in de bedrijfsvoering
ligt bij de eenmanszaak niet bij de onderneming maar bij de ondernemer. Er is geen scheiding tussen het
privévermogen van de ondernemer en het ondernemingsvermogen. De eigenaar van de eenmanszaak is met
het hele vermogen aansprakelijk.
,Pablo is zelf aansprakelijk als hij klachten krijgt van leveranciers omdat er geen scheiding bestaat tussen zijn
privévermogen en het ondernemingsvermogen. Als het Pablo niet lukt om te betalen met de activa van de
eenmanszaak, dan biedt de wet de mogelijkheid het op andere vermogensbestanddelen van Pablo te gaan
verhalen en kunnen zij eisen dat hij zijn spaargeld inzet en eventueel de collectie games verkoopt.
Als Pablo is getrouwd in gemeenschap van goederen, dan doet zelfs het vermogen van zijn echtgenoot mee.
Een eenmanszaak kan best meerdere werknemers in dienst hebben.
Aantrekkelijkheid van eenmanszaken zit het met name in de opstartvereisten. Je kan zonder veel tijd en moeite
beginnen. Je hoeft je alleen maar bij het KvK binnen te stappen en je in te schrijven als eenmanszaak in het
Handelsregister.
Bedrijfsnaam moet voldoen aan enkele vereisten. Ook kan het zijn dat zonder een bepaalde vergunning
bedrijfsvoering niet mogelijk is op de plek die de ondernemer voor ogen heeft. Overnemen van een
eenmanszaak geen eenvoudig traject. Een eenmanszaak is geen rechtspersoon namelijk. Dit betekent dat de
verkopende partij over zal moeten gaan tot afzonderlijke overdrachtshandelingen van alle activa en passiva aan
de verkopende partij.
1.3 – Personenvennootschappen
Drie mogelijke vormen van personenvennootschappen zijn de maatschap, de vennootschap onder firma (vof)
en de commanditaire vennootschap (cv).
Algemene kenmerken:
Overeenkomst gemeenschappelijk Inbreng
gericht op doel is voordeel of geen
samenwerking winst te behalen rechtspersoonlijkheid
1.3.1 – Maatschap
1.3.2 – Maatschap
‘Maatschap is een overeenkomst, waarbij twee of meerdere personen zich verbinden om iets in gemeenschap
te brengen, met het oogmerk om het daaruit ontstaande voordeel met elkander te delen.’
- Geen rechtspersoon
- Overeenkomst tussen 2 of meer personen (kan niet individueel)
- afspraak om samen te gaan werken
- afspraak kan schriftelijk en mondeling aan worden gegaan
- alle maten brengen iets in de onderneming (geld, auto, arbeid)
- voordeel wordt verdeeld onder de maten
- winstverdeling zelf bepalen in de overeenkomst die wordt afgesloten
- geen duidelijke winstverdeling afgesproken? wordt gekeken naar de hoogte van de inbreng van de
maten
- Vermogen Maatschap is onderdeel van het privévermogen van iedere maat afzonderlijk.
Het verschil tussen de maatschap en de vof zit hem in het onderscheid tussen vrije beroepen aan de ene kant
en bedrijfsmatige activiteiten aan de andere kant. Een maatschap kan alleen worden opgericht als een vrij
beroep wordt uitgeoefend, een beroep waar een heel specifieke kennis en deskundigheid voor nodig is
(huisartsen, fysiotherapeuten, advocaten, notarissen, makelaars en in de agrarische sector. De betrokken
maten blijven allemaal zelfstandig ondernemer, maar door de samenwerking hopen ze hogere winsten of
lagere kosten te kunnen realiseren. Het feit dat ze allemaal zelfstandig ondernemer zijn, blijkt ook uit de
regeling met betrekking tot de aansprakelijkheid. Hoofdregel luidt als volgt: de maat die een verplichting
aangaat, is daar in eerste instantie zelf voor verantwoordelijk. Dit betekent dat de maatschap (de andere
maten) niet aansprakelijk is voor de schulden die één maat heeft gemaakt.
,Uitzonderingen hoofdregel waarbij de andere maten wel aansprakelijk zijn:
- Beheersdaad alle handelingen verstaan die tot de normale activiteiten behoren van de betreffende
maatschap
- De andere maten hebben achteraf de actie van de handelende maat bekrachtigd
- De maten hebben gezamenlijk gehandeld
- De verplichting die de maat is aangegaan is uiteindelijk voordelig voor de maatschap gebleken
Kopen en verkopen van huizen zijn normale activiteiten in een maatschap van makelaars= beheersdaad. Dat
betekent dat de andere maten ook aansprakelijk zijn. Vast Goed kan niet het bedrag bij de tweede of derde
maat opeisen. De maten zijn voor gelijke delen aansprakelijk, dus alle 3 de maten moeten €50.000 betalen aan
Vast Goed bv.
Eenvoudig om een maatschap op te richten:
- overeenkomst maken met één of meerdere maten en de maatschap laten inschrijven in het
Handelsregister van de KvK.
- Openbare maatschap= is een samenwerking tussen verschillende personen met een specifiek beroep die
onder een gemeenschappelijke naam naar buiten treden (advocatuur en artsen).
- Bij een stille maatschap is er geen sprake van een gemeenschappelijke naam. Daar blijft de samenwerking
dus meer op de achtergrond en intern (agrarische sector).
1.3.3 – vennootschap onder firma
- Weinig verschil tussen vof en maatschap. Het gaat bij beide vormen om een samenwerkingsovereenkomst
tussen meerdere vennoten die iets in gemeenschap brengen om daar gezamenlijk voordeel uit te halen.
- Ook inschrijven bij het Handelsregister.
- Ook komen er bijzondere afspraken tussen de vennoten in te staan (doel van de vennootschap en de
vertegenwoordigingsbevoegdheid van de vennoten (tot welk bedrag mag een vennoot gaan bij het sluiten
van overeenkomsten)).
Overeenkomst bij bedrijfsuitoefenaars: Kenmerken:
- in gemeenschap - geen rechtspersoon
- voordeel behalen - wel afgescheiden vermogen
- onder gemeenschappelijke naam - aansprakelijkheid
Verschillen tussen maatschap en vof:
1. Bij een vof gaat het om een bedrijf, niet om een beroep gaat om de activiteiten die worden
ondernomen. Bij maatschap gaat het om specifieke beroepsuitoefening, bij de vof om exploitatie van een
bedrijf. Zie voorbeeld 1.5
2. De vof heeft een afgescheiden vermogen dat betekent dat het geld en de middelen die in de vof zijn
ingebracht in eerste instantie zijn afgezonderd van het privévermogen van de vennoten. De schuldeisers
van de vof kunnen daardoor met voorrang op privéschuldeisers van de vennoten hun vorderingen verhalen
op het afgescheiden vermogen. Geen middelen aanwezig terecht in de privévermogens van de
vennoten.
3. De vennoten zijn, in beginsel, allemaal in het geheel aansprakelijk voor handelingen van een van de
vennoten
Gaat niet om een specifiek beroep, maar om de uitoefening van een bedrijf. Maatschap valt af. Eenmanszaak is
niet mogelijk omdat ze met zijn tweeën zijn. Vof is wel een optie.
, Externe aansprakelijkheid:
- Een vennoot handelt ook namens de andere vennoten
- Tenzij de handelende vennoot niet binnen het doel van de vof blijft
- Iedere vennoot is hoofdelijk aansprakelijk
Waar kan de crediteur terecht?
- Vennoot bleef binnen omschreven doel:
o Afgescheiden vof-vermogen
o Privévermogen van handelende vennoot
o Privévermogen van andere vennoten
- Vennoot bleef niet binnen omschreven doel:
o Privévermogen van handelende vennoot
1.3.4 – commanditaire vennootschap
- Tussenvorm tussen bv en maatschap/vof
o minimaal 1 beherende vennoot en een stille vennoot (beperkt aansprakelijk)
- verschil is dat er bij de vof geen juridisch onderscheid gemaakt kan worden tussen de vennoten, in die zin
dat ze allemaal beherend zijn. Dat betekent dat ze allemaal meewerken, of geacht worden mee te werken,
in het bedrijf en individueel volledig aansprakelijk zijn voor verplichtingen die worden aangegaan.
- Het is ook mogelijk dat er iemand in het bedrijf wil investeren, maar geen behoefte heeft aan het risico om
hoofdelijk en privé aansprakelijk te worden gehouden. Voor deze persoon is er de mogelijkheid om
commanditaire vennoot (stille vennoot). Zorgt voor financiële injectie in het bedrijf, maar loopt geen ander
risico dan het verliezen van zijn investering. Hij moet op de achtergrond blijven en zich niet bemoeien met
de dagelijkse gang van zaken. Hij kan dan niet door een crediteur aansprakelijk worden gesteld. Dit
betekent dat de commanditaire vennoot niet in naam van, of voor rekening van de cv, naar buiten mag
treden. Ook niet als hij een volmacht heeft. Als hij toch naar buiten treedt dan is hij net als de rest van de
vennoten hoofdelijk aansprakelijk.
Kenmerken:
- Geen rechtspersoon - Bedrijf
- Overeenkomst - Wel afgescheiden vermogen
1.4 – kapitaalvennootschappen
Kapitaalvennootschappen zijn vennootschappen die door oprichting tot stand komen en waarvan het kapitaal
verdeeld is in aandelen. Door een verdeling in aandelen is het mogelijk meerdere personen of organisaties te
laten deelnemen in de onderneming. Het is een juridische oprichting.
1.4.1 – Bv (besloten vennootschap)
Oprichtingshandelingen:
- Conceptakte/ statuten
- Inschrijving /handelsregister (bv i.o.= in opleiding)
- Verklaring van geen bezwaar
- Definitieve akte/ statuten
- Volstorting 1 eurocent (aandeelhoudersregister)
- Inschrijving handelsregister (definitief)
Voordeel is dat ondernemers meteen aan de slag kunnen. Nadeel is dat ze dat doen op eigen risico. Zo lang er
in het Handelsregister i.o. achter de naam staat, zijn ze persoonlijk aansprakelijk voor alle schulden die ze
aangaan.
Aandelenuitgifte:
- Aandelen op naam
- Aandeelhouders kopen een deel van het bedrijf
- Later wordt, bij winst, op ieder aandeel dividend uitgekeerd
