Hoofdstuk 7 De overheid voor ons allemaal -
7 . 1 Wat doet de overheid? -
De overheid.
De rijksoverheid regelt vanuit Den Haag zaken die voor het hele land van belang
zijn. De rijksoverheid wordt ook wel het Rijk genoemd. De ministers bedenken
maatregelen om ons land goed te besturen. De Tweede kamer moet de plannen van
de ministers goedkeuren en controleren. De Tweede Kamer wordt door de bevolking
gekozen. Op deze manier heb je als burger invloed op de plannen van de ministers.
De provincie.
Nederland is verdeeld in provincies. Het bestuur van elke provincie is ook een
overheidslaag. De provincie is verantwoordelijk voor de indeling van het grondgebied
van de provincie. De provincie bepaalt waar steden en dorpen mogen uitbreiden,
waar ruimte is voor natuur- en recreatiegebieden en waar een industrieterrein mag
komen. Ook bepaalt de provincie een deel van de infrastructuur, vooral de wegen
die dorpen en steden binnen de regio met elkaar verbinden.
De gemeente.
De gemeente regelt alles in je woonplaats. Ze is bijvoorbeeld verantwoordelijk voor
jeugd- en ouderenzorg. Ook voor een paspoort, rijbewijs of bromfietscertificaat moet
je bij de gemeente zijn. Een gemeente wordt bestuurd door de burgemeester en
wethouders (B en W) De gemeenteraad wordt democratisch gekozen door de
inwoners van de gemeente. De gemeenteraad moet de plannen van B en W
goedkeuren en controleren.
De waterschappen.
Ook waterschappen behoren tot de overheid. Waterschappen beheren het water in
hun gebied. Ze zijn verantwoordelijk voor beveiliging tegen overstromingen en het
zuiveren van het afvalwater. De rijksoverheid wordt ook wel centrale overheid
genoemd. Het rijk neemt namelijk beslissingen die belangrijk zijn voor het hele land.
De gemeenten, provincies en waterschappen nemen beslissingen in bepaalde
gebieden van het land. Je noemt ze de lagere overheden.
Subsidie.
Een subsidie is een financiële bijdrage van de overheid om burgers en bedrijven te
steunen. Met subsidies stimuleert de overheid bepaald gedrag van burgers en
bedrijven. Zo kan de overheid een subsidie geven aan een bedrijf dat een
milieuvriendelijke productiemethode wil ontwikkelen of aan een sportclub.
Accijns.
De overheid kan producten extra belasten. Accijns is een bijzondere
verbruiksbelasting op bepaalde producten met als doel de prijs te verhogen en
daardoor het gebruik te verminderen. Denk maar accijns op benzine, alcohol en
tabak. Daarnaast geeft de overheid voorlichting over negatieve gevolgen van
bijvoorbeeld alcoholgebruik en roken. Ook is reclame voor tabaksproducten en
verkoop van tabak en alcohol aan jongeren onder de achttien verboden.
, 7 . 2 Sociale zekerheid -
Verzorgingsstaat.
De overheid heeft een minimumbedrag vastgesteld dat je nodig hebt om van te
leven. Dat noem je het sociaal minimum. Als je inkomen lager is, kun je een
aanvullende uitkering van de overheid krijgen. Bijvoorbeeld huurtoeslag om de huur
te kunnen betalen of zorgtoeslag om de zorgpremie te kunne betalen. Daarnaast
maakt de overheid gezondheidszorg, huisvesting en onderwijs voor iedere burger
mogelijk. Vanwege al deze voorzieningen en mogelijke uitkeringen wordt Nederland
een verzorgingsstaat genoemd.
Sociale zekerheid.
De sociale zekerheid bestaat uit sociale verzekeringen en sociale voorzieningen. Er
zijn twee soorten sociale verzekeringen.
• Werknemersverzekeringen: zijn alleen voor mensen die in loondienst werken
of gewerkt hebben. De belangrijkste is de WW voor werklozen.
• Volksverzekeringen: zijn sociale verzekeringen voor alle inwoners van
Nederland. De belangrijkste is de AOW voor ouderen.
Voor de sociale verzekeringen betalen werknemers en werkgevers premies. Bij
werknemers worden de premies op het brutoloon ingehouden.
Sociale voorzieningen zijn uitkeringen die de overheid betaald met geld uit de
belastingopbrengsten. Bekende sociale voorzieningen zijn de kinderbijslag en de
bijstand.
AOW (Algemene ouderdomswet).
Iedereen heeft vanaf een bepaalde leeftijd recht op een AOW-uitkering. De
leeftijdsgrens wordt geleidelijk verhoogd van 65 naar 67 jaar of ouder.
AOW-uitkering (bruto) per persoon per maand:
Alleenstaand €1.150
Gehuwd of samenwonend €750
7 . 3 Burgers, bedrijven en de overheid
Collectieve goederen.
Als burger van ons land mag je gebruikmaken van veel voorzieningen.
Voorzieningen die voor iedereen bestemd zijn en die geheel of gedeeltelijk door de
overheid betaald worden, noem je collectieve goederen. Voorbeelden hiervan zijn
uitkeringen, dijken, scholen en ziekenhuizen.
Redenen voor de overheid om hiervoor te zorgen:
• De overheid wil de kwaliteit in eigen hand houden.
• De overheid wil de voorzieningen betaalbaar houden voor iedereen.
De collectieve sector.
De collectieve sector is de overheid samen met instellingen die zorgen voor de
sociale zekerheid, zoals het UWV. De collectieve sector levert goederen en diensten
zonder daarmee winst te hoeven maken. Ze moeten natuurlijk wel uitkomen met het
geld dat ze krijgen voor hun taak.
Gemeentelijke inkomsten.
Om de uitgaven te kunnen betalen, heeft een gemeente inkomsten nodig. Een groot
deel van haar inkomsten krijgt de gemeente van het Rijk. Daarna zijn de
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper chavellycorlushia. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €3,49. Je zit daarna nergens aan vast.