SAMENVATTING
JURISPRUDENTIE EN
WETGEVING:
OVERHEID EN
PRIVAATRECHT
LexRosa 2022 - Verspreiden niet toegestaan.
,Inhoudsopgave
Jurisprudentie (Week I t/m VII) ............................................................................ 2
Wetgeving............................................................................................................ 34
Beantwoording oefententamen ............................................................................ 43
1
LexRosa 2022 - Verspreiden niet toegestaan.
, Jurisprudentie
Weeknummer (Naam) uitspraak Rechtsregel
en
onderwerp(en)
Week I: Pensioen (CRvB) “Staat ten dienst (…) ook in het bestuursrecht, algemene geldende
“bestuursrecht en rechtsbeginsel, inhoudende dat hetgeen onverschuldigd betaald is, kan
privaatrecht: worden teruggevorderd.”
(al)gemene
rechtsregels” “De werking van het rechtsbeginsel inzake de terugvordering van
onverschuldigde betaling kan evenwel in het bestuursrecht worden tegengegaan
of beperkt door die van het rechtszekerheidsbeginsel. Welk beginsel de overhand
moet krijgen en in welke mate dient te worden bezien aan de hand van de
omstandigheden van het concrete geval.”
Cornelissen/Groningen “Op grond van art. 6:203 BW [onverschuldigde betaling] is degene die zonder
(HR) rechtsgrond heeft betaald gerechtigd tot terugvordering. Deze voorschriften
[omtrent onverschuldigde betaling] geven uitdrukking aan een beginsel dat
voor het gehele recht geldt. Dit brengt mee dat [dit beginsel] ook toegepast
dient te worden op betalingen van publiekrechtelijke aard, voor zover uit de
wet niet het tegendeel voortvloeit.”
“Ook een vordering uit onverschuldigde betaling is niet toewijsbaar, voor zover
dit in de gegeven omstandigheden naar maatstaven van redelijkheid en
billijkheid onaanvaardbaar zou zijn. Gaat het over een vordering van een
overheidslichaam, dan moet hij bij de vaststelling van wat redelijkheid en
billijkheid eisen rekening houden met de algemene beginselen van behoorlijk
bestuur, zoals het beginsel dat gerechtvaardigd vertrouwen moet worden
beschermd.”
Nanne (ABRvS) “Dat deze terugvorderingsbesluiten, ook als zij niet op uitdrukkelijk daartoe
strekkende bevoegdheden zijn gebaseerd, zijn gericht op rechtgevolg. Dit
rechtgevolg wordt ontleend aan het algemene, ook in het bestuursrecht
geldende, rechtsbeginsel dat hetgeen onverschuldigd is betaald kan worden
teruggevorderd. Dit rechtsbeginsel is van bestuursrechtelijke aard, wanneer zijn
werking zich doet gevoelen in door het bestuursrecht beheerste verhoudingen.
Van Vlodrop (ABRvS) “Berust de bevoegdheid van een bestuursorgaan tot het nemen van een
beslissing op een verzoek om vergoeding van schade, voor zover het schade
betreft ten gevolge van de onrechtmatige uitoefening van een aan het
publiekrecht ontleende bevoegdheid, op het – in art. 6:162 BW en in art. 8:88
Awb tot uiting
komende – algemeen geldende rechtsbeginsel, volgens hetwelk degene die door
aan hem toerekenbaar onrechtmatig handelen of nalaten schade heeft
veroorzaakt, is gehouden die aan de benadeelde te vergoeden. Dit
rechtsbeginsel is publiekrechtelijk van aard indien het zijn werking doet voelen
in een door de uitoefening van een aan het publiekrecht ontleende bevoegdheid
ontstane rechtsverhouding.
Week II: “De Amsterdam/Ikon (HR)
overheid als actor “Een overheidslichaam behoort bij het uitoefenen van zijn bevoegdheden in de
private sfeer ook de algemene beginselen van behoorlijk bestuur en derhalve
2
LexRosa 2022 - Verspreiden niet toegestaan.
, in het ook het gelijkheidsbeginsel in acht te nemen.”
vermogensrecht”
Rasti Rostelli (HR)
“Bij het aangaan en uitvoeren van privaatrechtelijke overeenkomsten brengt
de plicht van de overheid tot behartiging van het algemeen belang mee dat zij
de beginselen van behoorlijk bestuur in acht moet nemen en de grondrechten
van haar burgers moet respecteren.”
“(…) dat de Gemeente als overheidsorgaan de grondrechten van haar
burgers moet respecteren en, gezien art. 7, derde lid, van de Grondwet geen
vertoningen kan tegenhouden die haar inhoudelijk niet welgevallig zijn.”
“(…). Het uitgangspunt van het Hof — te weten dat 'de gemeente als
overheidsinstantie te allen tijde gehouden (is) het algemeen belang te
behartigen' en dat alleen al daarom 'de uitoefening van de contractsvrijheid
(en van eigenaarsbevoegdheden) door de overheid niet op één lijn gesteld
(kan) worden met die door een particulier' 'dat de overheid, bij het aangaan
en uitvoeren van privaatrechtelijke overeenkomsten, de beginselen van
behoorlijk bestuur in acht moet nemen en de grondrechten van haar
burgers moet respecteren.”
“(…) de gemeente stelt niet als overheidslichaam te zijn opgetreden maar als
zalenverhuurder, dwz. als particulier. Haar weigering om te contracteren
zou daarom op dezelfde wijze beoordeeld moeten worden als die van een
willekeurige andere particulier. Dit standpunt (…) is thans niet meer te
handhaven. 'Wij zijn van mening dat de overheid in elke relatie waarin zij tot de
burger kan staan — derhalve ook in privaatrechtelijke rechtsbetrekkingen — de
grondrechten in acht dient te nemen'. Het voorgaande heeft consequenties voor
de mate van contractsvrijheid die aan een overheidslichaam als de gemeente
toekomt.”
RZG/Comformed (HR)
“of algemene beginselen van behoorlijk bestuur van toepassing kunnen zijn op
het handelen van instanties die niet tot de overheid behoren. of de algemene
beginselen van behoorlijk bestuur ook niet (soms) van toepassing zouden moeten
zijn op instellingen die weliswaar een publieke taak uitoefenen, maar niet het
karakter hebben van een bestuursorgaan in de zin van de Awb. Te denken valt
aan instellingen van gezondheidszorg, instellingen van bijzonder onderwijs,
woningcorporaties, sommige geprivatiseerde instellingen, enz. (…) dat de
algemene beginselen van behoorlijk bestuur niet van toepassing zijn op het
handelen van het ziekenfonds, omdat het ziekenfonds niet is aan te merken
als een bestuursorgaan in de zin van de Awb. Toch heeft het ziekenfonds
naar het oordeel van de HR in strijd gehandeld met het gelijkheidsbeginsel.
Het betreft hier echter niet het publiekrechtelijke gelijkheidsbeginsel, maar
het gelijkheidsbeginsel als algemeen beginsel van aanbestedingsrecht. (…)
rechtstreekse toetsing aan de algemene beginselen van behoorlijk bestuur is
niet nodig. Met de maatstaven van de redelijkheid en billijkheid kan hetzelfde
resultaat worden bereikt. Het ene gelijkheidsbeginsel is het andere niet. Het kan
verschil maken of de open norm van de redelijkheid en de billijkheid wordt
ingevuld met behulp van het gelijkheidsbeginsel als algemeen beginsel van
behoorlijk bestuur of het gelijkheidsbeginsel als algemeen beginsel van
aanbestedingsrecht.”
“(…) dat (i) een ziekenfonds als RZG niet is aan te merken als een
3
LexRosa 2022 - Verspreiden niet toegestaan.
