De overheid
Gedecentraliseerde eenheidsstaat
- Hiërarchische relatie tussen centrale en decentrale overheden
- Centrale overheid kan bevoegdheden naar zich toe trekken
- Centrale overheid kan toezicht uitoefenen
Verschil met federale staat
Centrale overheid in de Grondwet: Hoofdstukken 2, 3, 4, 5, 6
Decentrale overheden in de Grondwet: Hoofdstuk 7
Niet verankerd in de Grondwet:
- Deconcentratie
- Zelfstandige bestuursorganen
Monisme: eenheid tussen gemeenteraad en College van B&W. er is een hierarchische relatie
tussen Raad en College, waarbij de Raad een soort algemeen bestuur is en het College een
soort dagelijks bestuur.
Wethouders zijn lid van de Gemeenteraad.
Dualisme: Gemeenteraad en College van B&W zijn 2 nevengeschikte organen, met elk hun
eigen bevoegdheden.
- Raad: volksvertegenwoordiging, kaderstelling, controle college
- College: besturen gemeenten.
Gevolgen van decentralisatie:
- Positie wethouder (en burgemeester)
- Invloed college op raad
- Toename bestuurlijke bevoegdheid college
- Gewijzigde rol van de raad (hoofdlijnen) en college (dagelijks bestuur)
Een succes?
- Coalitiemonisme
Samenwerking tussen gemeenten
, Wet gemeenschappelijke regelingen
Artikel 1 lid 1: “De raden, de colleges van burgemeester en wethouders en de
burgemeesters van twee of meer gemeenten kunnen afzonderlijk of tezamen, ieder
voor zover zij voor de eigen gemeente bevoegd zijn, een gemeenschappelijke
regeling treffen ter behartiging van een of meer bepaalde belangen van die
gemeenten”
Voorbeelden: jeugdzorg, afvaldienst, omgevingsdienst
Gedwongen samenwerking: Veiligheidsregio’s
Bevoegdheden gemeentebestuur
Wat voor een bevoegdheden hebben gemeenten zoal?
- Huwelijken voltrekken
- Belastingen heffen
- Regels stellen omtrent ruimtelijke ordening
- Vergunningen geven of weigeren voor festivals
- Openbare orde handhaven
- En nog veel meer
Bevoegdheden gemeentebestuur
De gemeente komt op 3 manieren aan bevoegdheden:
- Attributie
- Delegatie
- Mandaat
Bevoegdheden gemeentebestuur: Attributie
Het creëren van een nieuwe bevoegdheid op grond van een wettelijke bepaling
Gemeentewet, bijzondere wetten
Bevoegdheden gemeentebestuur: delegatie
Het overdragen van een bevoegdheid door het ene bestuursorgaan aan het andere
bestuursorgaan.
Art. 10:13 – 10:17 Awb.
Bevoegdheden gemeentebestuur: Mandaat
Het laten uitvoeren van een bevoegdheid van een bestuursorgaan door een ander
bestuursorgaan of ambtenaar
Art. 10:1 – 10:7 Awb.
Autonomie en Medebewind
, Twee soorten bevoegdheden voor gemeenten:
- Autonome bevoegdheden
- Bevoegdheden in medebewind
Autonoom: eigen huishouding
Medebewind: taken die de gemeente van een hogere overheid krijgt
Autonomie
Autonomie: Bevoegdheid van het gemeentebestuur tot regeling en bestuur van de
gemeentelijke huishouding naar eigen vrij inzicht. Zelfstandig en zonder bemoeienis
van bovenaf.
Onderwerpen waarover geen landelijke wetgeving bestaat.
Artikel 108 lid 1 Gemeentewet (jo. Artikel 124 lid 1 Grondwet): De bevoegdheid tot
regeling en bestuur inzake de huishouding van de gemeente wordt aan het
gemeentebestuur overgelaten.
Bijvoorbeeld vaststellen verordeningen door gemeenteraad: artikel 149
Gemeentewet: De raad maak de verordeningen die hij in het belang van de
gemeente nodig oordeelt.
Medebewind
Medebewind: verplichting van gemeentebesturen om uitvoering te geven aan
regelingen van hoge overheden.
Artikel 108 lid 2 Gemeentewet (jo. artikel 124 lid 2 Grondwet): Regeling en bestuur
kunnen van het gemeentebestuur worden gevorderd (…).
Bijvoorbeeld uitvoeren Jeugdwet: artikel 1.3 lid 2 Jeugdwet: Het college is gehouden
een voorziening te treffen als bedoeld in ……., ten aanzien van rechtmatig in
Nederland verblijvende vreemdelingen. ………
Toezicht
Twee soorten toezicht:
- Preventief (vooraf)
- Repressief (achteraf)
Preventief toezicht: Artikel 132 lid 3 Grondwet: Besluiten van deze besturen kunnen
slechts aan voorafgaand toezicht worden onderworpen in bij of krachtens de wet te
bepalen gevallen.
Repressief toezicht: Artikel 132 lid 4 Grondwet: Vernietiging van besluiten van deze
besturen kan alleen geschieden bij koninklijk besluit wegens strijd met het recht of
het algemeen belang.
Vraag 1
, a. In welk deel van de Grondwet vindt men de juridische grondslag (basis) voor de
gedecentraliseerde openbare lichamen?
Decentrale overheden in de Grondwet: Hoofdstuk 7
Wat wordt, in het kader van de staatsinrichting van Nederland, precies verstaan onder
‘decentralisatie’?
Decentralisatie houdt in dat de macht in Nederland over verschillende overheden is
verspreid. In het Nederlandse staatsrecht kent men een zogenaamde scheiding van de
machten. De drie machten in dit model zijn de wetgevende macht, de uitvoerende macht en
de rechterlijke macht.
Vraag 2
Nederland is een gedecentraliseerde eenheidsstaat. Gedecentraliseerd betekent dat de
organisatie van de overheid in Nederland uit verschillende lagen bestaat. Naast de centrale
overheid kent Nederland zogenoemde decentrale overheden. In dit kader kan onderscheid
gemaakt worden tussen territoriale en functionele decentralisatie.
• Wat wordt verstaan onder territoriale en functionele decentralisatie? Geef van beide
een voorbeeld.
Territoriale decentralisatie
Bij territoriale decentralisatie worden bepaalde taken die eerst centraal werden uitgevoerd
doorgegeven aan verschillende gebiedsdelen bestaande organisaties.
- Gemeentes
- Provincies
- Openbare lichamen Caribisch Nederland
Functionele decentralisatie
Bij functionele decentralisatie worden bepaalde taken die eerst op centraal niveau werden
uitgeoefend doorgegeven aan organisaties die zich op een specifieke taak concentreren.
- Waterschappen
- Zelfstandige bestuursorganen
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper romeerol. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €5,89. Je zit daarna nergens aan vast.