Fysiologie en pathologie van de nier
De nieren liggen onder het middenrif en achter de buikholte. De meest belangrijke
functie van de nieren is het constant houden van de samenstelling van de
extracellulaire vloeistof (bloedplasma). Er worden voortdurend afvalproducten zoals
ureum, urinezuur en kreatinine uit het bloed gefiltreerd en via de urine afgevoerd.
De nier speelt een belangrijke rol in de regulatie van de vocht- en zoutenbalans
(natrium en kalium) en daarmee het instand houden van de bloeddruk. Dit doen de
nieren onder andere door soms wat meer en soms wat minder zouten en water uit te
scheiden.
Een nier is opgebouwd uit ongeveer één
miljoen nefronen die zich in de nierschors
bevinden. Elke nefron bestaat uit een
filtertje (de glomerulus) gevolgd door een
buisjessysteem (de tubulus).
Nefronen zijn de functionele
eenheden, waar het proces van
bloedfiltratie en reabsorptie
plaatsvindt.
In de glomerulus wordt het bloed
gefilterd.
In de tubulus worden stoffen die
nuttig zijn voor het lichaam
vervolgens uit het filtraat weer terug
opgenomen in het bloed. Dit proces noemt men terugresportie of reabsorptie.
Verandering in bloed bij nierziekten
Wanneer de filterwerking van de nier verminderd is, wordt dit ook wel nierfalen of
nierisufficiëntie genoemd. Er zijn verschillende oorzaken van nierfalen:
1. Slechte doorbloeding van nieren (bij uitdroging)
2. Diabetes mellitus (door schade aan capillaire bloedvaten in de glomerulus)
3. Tubulusnecrose (afsterven van tubuluscellen als gevolg van medicijnen)
4. Glomerulonefritis (ontsteking van de glomerulus als gevolg van infectie of auto-
antistoffen)
5. Hypertensie (veroorzaakt schade aan capillaire bloedvaten in de glomerulus)
Wanneer de filterwerking van de nier steeds minder wordt, zal de concentratie
afvalstoffen in het bloed toenemen (kreatinine en ureum). Er zijn ook moeilijkheden
met de zout- en waterhuishouding.
o Kalium is een zout-ion, waarvan de concentratie bij nierinsufficiëntie snel zal
stijgen. Een verhoogde kaliumconcentratie in het bloed verstoort de
samentrekking van de hartspier en de skeletspieren. Dit kan resulteren in
hartritmestoornissen.
o Omdat de nieren calcium niet meer opnemen en dus uitscheiden via de urine, is
er een verlaagde calciumconcentratie in het bloed. Het lichaam zal meer
calcium uit de botten oplossen, wat op lange termijn verzwakking van de botten
veroorzaakt.
, Dit calcium uit de botten wordt vrijgegeven door fosfaat. De fosfaatspiegel
in het bloed stijgt hiermee dus ook. Zodoende ontstaat er bij nierfalen een
hypocalciëmie (te weinig) en een hyperfosfatemie (te veel).
o Het hormoon PTH en vitamine D spelen een belangrijke rol bij het winnen van
calcium uit de botten.
, Bij nierziekten kan een opstapeling van zuren een pH-daling van het bloed
veroorzaken. Er is sprake van acidose. Ophoping van urinezuur kan uiteindelijk in
gewrichtsklachten (jicht) resulteren.
Veel nierziekten leiden ook tot beschadiging van de glomerulus (glomerulonefritis).
Kenmerkend voor glomerulonefritis is de aanwezigheid van eiwit en/of erytrocyten in
de urine.
Nierfalen kan op basis van uitslagen van laboratoriumonderzoek worden ingedeeld in
de volgende belangrijke syndromen:
1. Erytrocyturie (bloed in urine)
2. Proteïneurie (eiwit in urine)
3. Gestoorde nierfunctie (verhoogd plasma-kreatinine in bloed)
Als maat voor de nierfunctie wordt de term GFR (glomulaire filtratie rate) of
kreatinineklaring gebruikt, die berekend wordt uit de
concentratie serum-kreatinine.
Kreatinineklaring (ml/min) = (U x V) / P
U = urine-kreatinine concentratie
(umol/L)
V = urinevolume per tijdseenheid
(ml/min)
P = plasma-kreatinineconcentratie (umol/L)
Normaal = GFR = 120 ml/min
Chronische nierziekten
Er is sprake van chronische nierfalen wanneer er voortschrijdende en ongeneeslijke
vernietiging van het nierweefsel plaatsvindt. Dit proces kan tientallen jaren duren en
leidt tot de dood van de patiënt, tenzij deze wordt behandeld met een nierfunctie-
vervangende therapie (dialyse of transplantatie).
Symptomen:
Kreatinine in bloed is verhoogd.
Plasmaconcentratie van kalium zal stijgen.
Calciumconcentratie zal dalen als gevolg van een daling van vitamine D
en stijging van PTH.
Concentratie H+-ionen zal toenemen. Dit veroorzaakt een daling van de
HCO3- concentratie.
De concentratie fosfaat en urinezuur zullen stijgen.
Hoewel de filtratie van kalium, fosfaat en H+-ionen ook bij mildere vormen zal
afnemen, zal echter door compensatiemechanismen de concentratie ervan in
bloed pas stijgen bij ernstiger vormen van nierfalen. Deze compensatie wordt
veroorzaakt door een afname in tubulaire reabsorptie als gevolg van een
stijging van de concentratie PTH en aldosteron.
De stijging van H+-ionen wordt ter compensatie opgenomen in het bot.
Deze H+-ionen zijn verantwoordelijk voor de botzwakte die veel patiënten
met nierfalen hebben.
Acute nierziekten
Acute nierfalen wordt gekenmerkt door plotseling optredende afwijkingen in de water-
en elektrolythuishouding (met name kalium) en door een snelle stijging van de
concentratie kreatinine en ureum in het bloed.
De oorzaak kan liggen in een nierziekte zelf, of een oorzaak buiten de
nieren om (prerenale oorzaak). Bij een prerenale oorzaak zijn de
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper SophieMeijer1804. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €5,19. Je zit daarna nergens aan vast.