De Verenigde Naties (VN)
- Waarom VN werd opgericht; spanning in wereld maakte vaste vorm van internationaal
overleg noodzakelijk. In juni 1945, nog voor einde wo2, werd daarom VN opgericht.
Opvolger Volkenbond.
- Doelstellingen VN:
● Toekomstige internationale conflicten voorkomen
● De internationale gemeenschap in staat te stellen tijdig en doeltreffend te reageren
op conflictsituaties.
- Voornaamste organen VN:
● De algemene vergadering; kon besluiten nemen over interne VN-aangelegenheden,
maar mocht wat betreft vrede en veiligheid alleen maar advies uitbrengen aan
veiligheidsraad.
● Veiligheidsgraad
- VN maakte volgende afspraken:
● Zouden de territorale interiteit en politieke onafhankelijkheid van alle andere staten
respecteren. VN zouden dus nooit veroveringen of dwang van ene land tegen andere
accepteren.
● Zouden in internationale betrekkingen in principe geen geweld gebruiken of daarmee
dreigen.
● Geweld tegen een ander land was slechts toelaatbaar, wanneer uit zelfverdediging
werd gehandeld of wanneer acties van VN zonder resultaat waren gebleven.
● Geweld moest altijd proportioneel zijn; mocht nooit meer geweld gebruikt worden dan
noodzakelijk.
- Veiligheidsraad; alleen Veiligheidsraad kon besluiten nemen over kwesties van vrede en
veiligheid. Veiligheidsraad werd ingesteld om snel in actie te kunnen komen, als vrede en
veiligheid gevaar liepen. Veiligheidsraad bestond uit 5 permanente leden (VS, SU, G-B,
Frankrijk, China; golden als belangrijkste overwinnaars wo2) en 10 niet-permanente leden
(die om 2 jaar door Algemene Veiligheidsraad werden gekozen).
- Waardoor effectief optreden Veiligheidsraad zelden mogelijk was;
● Permanente leden Veiligheidsraad hadden vetorecht, maakten hier tijdens Koude
Oorlog vaak gebruik van; bijna altijd waren VS en SU oneens over besluit; effecten
optreden Veiligheidsraad zelden mogelijk.
● Ontstond onenigheid over Chinese lidmaatschap Veiligheidsraad. 1949 werd
Chinese regering door Chinese communisten verdreven naar Taiwan. VS weigerde
communistische Volksrepubliek China van Mao Zedong te erkennen; daardoor bleef
Taiwan, als ‘nationalistisch China’, tot 1972, permanent lid van Veiligheidsraad=
Taiwan kwestie.
1
,De conferenties van Teheran, Jalta en Potsdam
Na 1941 (operatie barbarossa tegen SU en Pearl Harbor tegen VS) doen VS en SU ook
mee. Samen met Engelsen, Fransen en Canadezen vormen zij de geallieerden. Komen
aantal keren bijeen om over wereld na Tweede Wereldoorlog te praten;
1. Conferentie van Teheran (1943)
Werd met SU afgesproken dat ze een tweede front in Oost-Europa mochten beginnen en
werden vage uitspraken gedaan dat Stalin na wo2 invloed mocht hebben in Oost-Eurokpa.
2. Jalta (feb. 1945)
Oorlog bijna ten einde in Europa; afgesproken dat Duitsland na wo2 zal worden verdeeld en
dat er een VN zal komen. Stalin eist dat hij in Oost-Europa een invloedssfeer krijgt, maar
hoe dan moet gaan blijft onduidelijk. VS is al wel op zijn hoede.
3. Potsdam (juli 1945)
Oorlog in Europa is afgelopen. Deling Duitsland wordt besproken en Duitsland wordt
gedemilitariseerd. Stalin begint in Oost-Europa met instellen van gordel van bevriende
staten; kan omdat hij er zijn troepen heeft en VS niet; leidt tot strijd tussen VS en SU, omdat
VS in Oost-Europa vrije verkiezingen wil.
Hoe Stalin in Potsdam zijn zin kreeg en eisen door kon drukken
1. Zijn troepen zaten al in Oost-Europa
2. VS wilde geen oorlog veroorzaken
3. Altee en Truman waren erg onervaren t.o.v. Stalin tijdens conferentie van Potsdam
Amerikaanse presidenten
1945-1953: Truman
1953-1961: Eisenhower
1961-1963: Kennedy
1963-1968: Johnson
2
,Hoofdstuk 1: Koude Oorlog en dekolonisatie in Azië en in Vietnam in het
bijzonder
Paragraaf 1: Nieuwe internationale verhoudingen na 1945
Europa raakt na wo2 verdeeld
Na wo2 gingen VS en SU wereldpolitiek beheersen; door tegenstellingen tussen deze
landen raakte Europa na wo2 verdeeld. Zij vertegenwoordigden verschillende systemen;
1: De Verenigde Staten:
● Kapitalistisch (economie en ondernemenrs streven naar z.v.m. winst).
● Individu centraal
● Vrijheid en democratie
● Vrije markt
2: SU (tevens kenmerken systeem China);
● Communistisch; alle productiemiddelen in handen overheid en klassenloze
samenleving.
● Collectief centraal
● Gelijkheid en solidariteit
● Planeconomie
Bij ontstaan verdeeldheid Europa na wo2 speelden aantal factoren een rol
1. SU had Duitse legers vanuit oosten teruggedrongen en beheerste aan einde oorlog vrijwel
geheel Oost-Europa. Westelijke geallieerden (vooral VS en G-B) hadden West-Europa
bevrijd.
2. Door inval nazi-Duitsland in SU (1941) was Stalin zich bewust van kwetsbaarheid
Russische westgrens; wilde toekomstige invasies voorkomen; veiligheidsgordel van
Oost-Europese satellietstaten (ondergeschikte staten) langs westgrens zou daarvoor
moeten zorgen; SU vestigde in deze landen communistische ‘sovjetvriendelijke’ regimes
(Polen, Oost-Duitsland, Tsjecho-Slowakije, Hongarije, Roemenië, Bulgarije).
3. In het door westelijke Geallieerden bevrijde deel van Europa kwamen democratieën en
economieën volgens westers kapitalistisch model tot stand.
4. Beide supermachten bleven in ‘hun’ deel van Europa militair sterk aanwezig; rekenden
‘hun’ deel tot hun invloedssfeer; gebied waarin zij hun belangen konden laten overheersen.
5. Stalin maakte contacten tussen ‘zijn’ deel van Europa en Westen vrijwel onmogelijk;
werden door IJzeren Gordijn van elkaar gescheiden.
Er zijn 2 visies over het ontstaan van de Koude Oorlog
1. Russische Revolutie (1917); maakte eind aan bewind van de tsaar en legde de basis voor
oprichten SU. Kwam communistische dictatuur. Russische revolutie kan worden gezien als
inluiding Koude Oorlog.
2. Koude Oorlog begonnen na 1945; door verdeeldheid tussen VS en SU.
- We houden het jaar 1945 aan als het beginjaar van de Koude Oorlog.
Verdeeldheid tussen VS en SU leidde tot Koude Oorlog (1945-1991), oorzaken:
1. Toenemend wederzijds wantrouwen; was toenemend wederzijds wantrouwen tussen
kapitalistische en communistische landen;
3
, - Westen had geen begrip voor Ruslands behoefte aan veiligheid en was ervan
overtuigd dat SU hele wereld in haar macht wilde krijgen.
- SU had geen begrip voor westerse idealen van zelfbeschikking en democratie voor
alle volken en dacht dat het westen alleen maar uit was op economische
overheersing van wereld en terugdringen Russische invloed.
2: Toenemend aantal conflicten: Toenemend wantrouwen ging gepaard met toenemend
aantal conflicten tussen SU en VS over politieke toekomst Europa. Conflicten over;
● Marshallplan (1947)
● Russische blokkade van Berlijn (1948-1949)
● Communistische machtsovername in Tsjecho-Slowakije (1948)
Koude Oorlog ontwikkelt zich al snel tot wereldwijd conflict; beide partijen vreesden dat
ander bezig was haar invloedssfeer in wereld te verstevigen en uit te breiden.
Argumenten VS veroorzaker Koude Oorlog
1. VS maakt SU zwart zonder bewijs.
2. Trumandoctrine agressieve politiek ten aanzien van SU.
3. Amerika had atoombom als enige land en begon daarmee te dreigen.
Argumenten SU veroorzaker Koude Oorlog
1. SU maakt VS zwart zonder bewijs.
2. In Oost-Europa hield SU democratische verkiezingen tegen, tegen de zin van de VS.
Koude Oorlog leidt tot kernwapenoorlog
- VS en SU wilden niet aan elkaar onderdoen in militaire kracht; ontwikkelden beide
kernwapens, door deze nucleaire dreiging werd spanning verhevigd; de mogelijk
wederzijdse vernietiging leidde tot wederzijdse afschrikking; degene die met kernoorlog zou
beginnen, kon erop rekenen dat eigen land ook verwoest zou worden.
- 1945 waren VS erin geslaagd enkele atoombommen te maken; hadden wo2 beëindigd met
2 atoombommen op Japan (Hiroshima en Nagasaki). 1949 bleek dat ook SU kernwapens
kon produceren.
- Ontstaan kernwapenwedloop; Omdat beide partijen vreesden achterstand in
kernbewapening op te lopen, werd eigen kernbewapening voortdurend uitgebreid en
gemoderniseerd. Beide partijen probeerden elkaar steeds te overtreffen in het
perfectioneren en uitbreiden van hun arsenaal aan kernwapens en raketten.
- Tot eind jaren ‘50 hadden Amerikanen nucleaire voorsprong. Kwam verandering in toen
Russen raketten ontwikkelden die Amerikaanse steden konden bereiken. Va eind jaren ‘50
waren VS en SU in staat elkaar wederzijds te vernietigen (‘mutual assured destruction’).
Ondanks dat wantrouwen bleef, kon in Europa tijdens Koude Oorlog vrede bewaard
blijven, oorzaken:
1. De wederzijdse afschrikking had uiteindelijk stabiliserend effect; geen van beide bleek
bereid kernwapens in te zetten; tot rechtstreekse oorlog kwam niet.
2. 1958 begon Stalins opvolger, Chroesjtsjov, met een politiek van vreedzame coëxistentie
met de VS; SU en VS zouden in vrede naast elkaar moeten bestaan. Zou wel rivaliteit blijven
tussen communisme en kapitalisme, maar mocht niet tot oorlog leiden.
4
