Samenvatting
Samenvatting + begrippenlijst H3 en H5
- Vak
- Maatschappijleer
- Niveau
- VWO / Gymnasium
In dit document heb ik H3 en H5 maatschappijleer 4e klas VWO samengevat en de begrippenlijst zo goed mogelijk geprobeerd uit te werken.
[Meer zien]Voorbeeld 2 van de 12 pagina's
Voorbeeld 2 van de 12 pagina's
In winkelwagengesponsord bericht van onze partner
Gekoppeld boek
Titel boek:
Auteur(s):
- Uitgave:
- ISBN:
- Druk:
Verkoper
Volgen
Voorbeeld van de inhoud
H3Er zijn drie samenlevingsdilemma’s, een samenlevingsdilemma is een dilemma van een groep
maatschappelijke problemen met hetzelfde dilemma. Bij zo’n dilemma spelen steeds dezelfde
waarden een rol en dat maakt het analyseren van maatschappelijke problemen eenvoudiger.
Er zijn vier samenlevingsdilemma’s: het mensenrechtendilemma, het welzijnsdilemma, het
machtsdilemma en het cultuurdilemma.
Machtsdilemma: inspraak of daadkracht? Dit dilemma gaat over wie de macht heeft in een land.
Bijvoorbeeld, mag iedereen meebeslissen? Of geldt dat alleen voor volwassenen of is er één leider?
Of mogen mensen stemmen wie de besluiten mogen nemen? Bij deze machtsvraag zijn er twee
tegenovergestelde antwoorden mogelijk: iedereen moet dat bepalen of één iemand bepaalt dat en
daarbij horen de waarden inspraak en daadkracht.
Alle actoren links van het midden vinden gelijkheid belangrijk en gaan ervan uit dat iedereen mee
kan doen om politieke besluiten te nemen. Iedereen moet macht hebben en de waarde die daarbij
hoort is inspraak: iedereen moet meebeslissen.
Alle actoren rechts van het midden kiezen voor daadkracht. Daadkracht is het snel en efficiënt
nemen van besluiten. Rechtse actoren die niet extreem zijn, willen wel daadkracht, maar ook een
democratie.
Mensenrechtendilemma: orde of vrijheid? In Nederland hebben we ervoor gekozen de regering
macht te geven, maar daarmee is het ideale maatschappelijk geluk niet bereikt. Er ontstaan nieuwe
problemen over de hoeveelheid macht van de overheid, want mag de regering maar zo al jouw
twitterberichten lezen? Of mogen ze iemand die ze verdenken van terrorisme martelen om
informatie te krijgen? En mag de regering gebruik maken van ranks om demonstraties onmogelijk te
maken? Al deze vragen hebben te maken met het mensenrechtendilemma: orde of vrijheid?
Extreem-links en extreemrechts zijn overtuigd van hun gelijk en daarom willen zij niet debatteren
over maatschappelijke problemen, maar strijden zij ervoor. De overheid moet daarom veel macht
hebben om hun gelijk in de samenleving af te kunnen dwingen. Hierbij past de waarde orde: het
opstellen van strenge regels en streng controleren op de handhaving ervan.
Actoren in het midden kiezen voor debat en daarom is het belangrijk dat inwoners van een land
vrijheid hebben. Dat betekent dat er vrijheid van meningsuiting is en mensen politieke rechten
hebben, zoals kiesrecht en het recht om een politieke partij op te richten.
Welzijnsdilemma: bestaanszekerheid of eigen verantwoordelijkheid? Is het voor het maatschappelijk
geluk wenselijker om ontslagen mensen een uitkering te geven, of juist niet? Krijgen jongeren die
gaan studeren studiefinanciering, en zo ja, hoeveel? Moet de overheid werknemers beschermen
tegen slechte arbeidsomstandigheden? Allemaal vragen over het maatschappelijk geluk die gaan
over het verdelen van welzijn in de samenleving en daarbij passen twee tegenovergestelden: veel
verdelen om gelijkheid te krijgen of mensen zelfverantwoordelijk maken voor hun welzijn en
accepteren dat er verschillen zullen zijn. Dut is het welzijnsdilemma: bestaanszekerheid of eigen
verantwoordelijkheid?
, Gelijkheid is zeer belangrijk voor extreem-links en daarom vindt zij dat de overheid daar met alle
middelen voor moet zorgen. Privébezit waar winst mee gemaakt kan worden moet zoveel mogelijk
worden afgeschaft. De overheid kan dan zorgen dat iedereen kan rondkomen en daarbij past de
waarde bestaanszekerheid: mensen moeten voldoende middelen hebben om basisbehoeften te
kunnen bevredigen.
Alle actoren rechts van het midden vinden dat er op het gebied van welvaart en welzijn best
verschillen mogen bestaan. Economische vrijheid maakt het mogelijk dat mensen het beste voor
zichzelf kunnen zoeken. De waarde die daarbij past is eigen verantwoordelijkheid: mensen zijn
zelfverantwoordelijk voor hun welvaart en welzijn.
Cultuurdilemma: diversiteit of eenheid? Mogen vrouwen hoofddoekjes dragen? Mag er een kruis in
een school hangen? Mogen homoseksuelen trouwen? Deze vragen horen bij het cultuurdilemma en
daarbij spelen waarden, normen en gedragspatronen van de samenleving een belangrijke rol. Op de
vragen zijn er twee tegenovergestelde antwoorden mogelijk: iedereen mag zijn eigen cultuur
aanhangen en naleven of iedereen moet zich houden aan dominante cultuur in een land. Dat is het
cultuurdilemma: diversiteit of eenheid?
Alle actoren links van het midden vinden dat mensen goed en sociaal zijn en vinden daarom ethische
vrijheid belangrijk. Dat houdt in dat mensen hu eigen waarden en normen mogen bepalen. De
waarde die hierbij past is diversiteit: het naast elkaar leven van verschillende culturen.
De waarde die past bij alle actoren rechts van het midden in wisselende mate van sterkte is eenheid:
dat betekent dat er maar één cultuur mag zijn in een land.
Basiswaarden:
Vrijheid
Vrijheid is een vaak genoemde waarde, maar of iedereen er hetzelfde mee bedoelt, is nog maar de
vraag. Dat komt omdat deze basiswaarde bestaat uit een behoorlijk aantal concretere waarden:
vrijheid van meningsuiting, vrijheid van godsdienst, vrijheid van ondernemen, persvrijheid, privacy,
vrijheid van vereniging, vrijheid van vergadering, individuele vrijheid, culturele vrijheid en ethische
vrijheid. Allemaal verschillende vormen van vrijheid en ze hebben allemaal te maken met deze
basiswaarden. Rest in boek, blz 100
Gelijkheid:
Gelijkheid heeft te maken met gelijke behandeling, gelijke rechten en gelijke kansen, vaak wordt
gelijkheid onderscheiden op basis van rechten en financiën. Bij gelijke rechten gaat het erom dat
iedereen gelijk behandeld wordt en er geen discriminatie mag zijn. Het begrip emancipatie hoort
daarbij: groepen mensen dezelfde rechten geven. Denk aan de emancipatie van vrouwen.
Ongelijkheid is de tegenpool. En bij extreem-rechts leidt dat tot een superieur en inferieur ras. Hierbij
past het begrip discriminatie: het onderscheid maken tussen mensen op kenmerken die er niet toe
doen.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper BasPakkert. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €5,49. Je zit daarna nergens aan vast.
Is Stuvia te vertrouwen?
4,6 sterren op Google & Trustpilot (+1000 reviews)
Afgelopen 30 dagen zijn er 52510 samenvattingen verkocht
Opgericht in 2010, al 14 jaar dé plek om samenvattingen te kopen