Hoorcollege 5 – Gevolgen van niet-nakoming van overeenkomsten
Gevolgen van niet-nakoming van overeenkomsten
3 fasen: eerst ruzie over of er wel een overeenkomst tot stand is gekomen, dan discussie
over de vraag wat er is afgesproken, dan is er een contract maar een van de partijen komt de
afspraak niet na. Laatste verdedigingslinie vandaag. Juridisch-technisch onderwerp.
Niet-nakoming.
o Overzicht; mogelijke vorderingen en verweermiddelen.
Nakoming vorderen.
o In het bijzonder: bij koopovereenkomsten.
Schadevergoeding vorderen.
Recapitulatie.
o Begrippen, systematiek en denkstappen.
Niet-nakoming
Wat is dat, "niet-nakoming"? Niet alleen relevant voor contractenrecht, alle verbintenissen
die op een schuldenaar rusten. Vloeit niet alleen maar voort uit een overeenkomst, ook
andere bronnen. Onrechtmatige daad, schadevergoeding. Dan kan niet-nakoming
plaatsvinden. Bij dit vak vooral in het kader van verbintenissen uit een overeenkomst. Kan
zijn dat de verbintenis helemaal niet nagekomen wordt, of niet binnen de afgesproken tijd,
of wel nagekomen maar niet volledig, ondeugdelijke nakoming, dus je levert maar er zitten
allerlei gebreken aan de zaak. Let op het onderwerp van vorige week. In alle bovenstaande
gevallen zullen acties kunnen worden ingesteld, denk eraan dat bij gebrekkige nakoming
eventueel aan het instellen van een actie de onderzoeks- en klachtplicht aan de uitoefening
in de weg staan.
Paraplubegrip.
Wat kan de schuldeiser in dat geval doen? Aantal actiemogelijkheden. Hij kan vorderen dat
de prestatie alsnog geleverd wordt, nakoming vorderen. Kan ook schadevergoeding
vorderen, bijvoorbeeld vervangende of vergoeding van de vertragingsschade, gevolgschade,
kan kiezen om eigen prestatie op te schorten: als jij niet levert betaal ik niet. Kan ook dat een
van de partijen zegt ik kies ervoor om af te zien van de overeenkomst. Overeenkomst
ontbinden. Specifiek gereserveerd voor niet-nakoming van verbintenissen uit overeenkomst.
De rest van de acties hebben een ruimere reikwijdte.
Welke verweermiddelen heeft de schuldenaar?
Nakoming vorderen
, Waar in het BW is dat geregeld? Anders dan de andere acties, niet uitgebreid in de wet
geregeld. Verspreid over de wet, centraal artikel 3:296. Zeker niet het enige
aanknopingspunt.
Aan welke vereisten moet zijn voldaan om een vordering tot nakoming te kunnen toewijzen?
o Is de verbintenis waarvan nakoming wordt gevorderd opeisbaar? Niet iedere
verbintenis die uit een overeenkomst voortvloeit is ogenblikkelijk opeisbaar. Nuttig
om boek 6 erop na te slaan. 6:38/39. Van belang na te gaan of duidelijk uit de casus
blijkt dat er een termijn is bepaald waarbinnen de nakoming uiterlijk moet
plaatsvinden. 39: als er een tijd voor nakoming is bepaald, tot dat moment heb je om
nog na te komen, maar daarvoor kan je er niet op worden aangesproken omdat voor
die tijd de verbintenis niet opeisbaar is. Kan zo zijn dat het niet uit de overeenkomst
is op te maken. Dan geldt dat de verbintenis terstond opeisbaar is en dat je dus
nakoming kunt vorderen. Uitzondering: bij andere leerstukken zul je zien dat de
opeisbaarheid een stap kan zijn die je kunt overslaan in gevallen waarin je een
beroep kan doen op het leerstuk van de anticipatory breach. Vinden we terug in
6:80. Gevolgen kunnen ook al intreden terwijl de verbintenis nog niet opeisbaar is.
Specifieke gevallen, als vaststaat dat nakoming zonder dat er tekort geschoten gaat
worden onmogelijk is. Zaak blijkt al tenietgegaan tenzij dus je gaat het niet halen.
Kun je wel wachten met acties maar sommige kun je al instellen. Is hier niet relevant
omdat het bij de nakomingsactie zo is dat je moet wachten tot de vordering
opeisbaar is.
o Is nakoming van de verbintenis nog mogelijk? Heeft geen zin om een vordering
proberen geldig te maken in het geval dat de prestatie niet meer geleverd kan
worden. Betekent niet dat je met lege handen staat, dan kun je nog een andere
vordering instellen. Gevallen waarin het niet absoluut onmogelijk is om te presteren,
de zaak bestaat nog wel, maar er zijn andere oorzaken waarom de zaak toch niet
geleverd kan worden door relatieve onmogelijkheid. Enorme inspanningen om het
voor elkaar te krijgen. Ook morele onmogelijkheid, nakomen kan maar betekent dat
je de gezondheid en veiligheid van mensen op het spel zet door levering. Ook niet
absoluut maar wel relatief. Bekend zijn ook gevallen van juridische onmogelijkheid.
De afspraak kun je nog nakomen alleen juridisch mag je hem niet nakomen door
verboden uitgevaardigd door de overheid. Dan handel je in strijd met de wet door
nakoming. Dan sta je niet met lege handen als crediteur. Andere actie zoals
schadevergoeding.
o Tenzij-regel van 3:296? Je kan dus door de rechter veroordeeld worden om iets te
geven, te doen of na te laten. Nakoming kun je vorderen bij de rechter, maar dan de
tenzij-regel. Wet of aard kan eraan in de weg staan dat je nakoming rechtsgeldend
maakt. Aard van de verplichting of de inspanning zelf staat aan de nakoming in de
weg. Dan moet je denken aan dat partijen een contract gesloten hebben en daarin
hebben afgesproken in welke gevallen bepaalde acties wel of niet kunnen worden
ingesteld door de crediteur. In een contract zelf kunnen ze de aard en de reikwijdte
van de acties eventueel beperken. Het komt voor dat bepaald is dat als een van de
partijen de verbintenis niet nakomt, dat de ander alleen maar aanspraak kan maken
op schadevergoeding. Nakoming is bij contract uitgesloten. Dan volgt uit de tenzij-
regeling dat dan de rechter, gegeven het feit dat partijen de nakomingsactie
uitgesloten hebben, de vordering tot nakoming van de verbintenis niet zou kunnen
toewijzen. Interessant is als de aard van de verplichting zich ertegen verzet dat je bij
de rechter met succes kunt vorderen dat hij de schuldenaar veroordeelt tot
nakoming. Denken aan verplichtingen die een heel persoonlijk karakter hebben.
Bijvoorbeeld verplichting waarbij je een intellectuele prestatie moet leveren, denk
aan kunstenaars en musici en schrijvers die zich ten opzichte van theaters of
uitgevers verplicht hebben die prestatie te leveren. Stel dat ze dat niet doen dan
