Deze samenvatting is zeer uitgebreid, bevat alle hoofdstukken, paragrafen en alineakoppen die ook in het boek staan. De samenvatting is puntsgewijs, dat wil zeggen dat het niet een aaneen lopende lap tekst is maar dat alle belangrijke feiten, gebeurtenissen, personen en ontwikkelingen op chronologi...
I. De Tijd van Jagers en Boeren......................................................................8
§ 1.1 Jagers en Verzamelaars...........................................................................................................8
Rolverdeling jagers en verzamelaars.............................................................................................8
De eerste mensen...........................................................................................................................8
Prehistorische tijden......................................................................................................................8
Jagen en Verzamelen......................................................................................................................8
Nomadisch leven en rolpatronen....................................................................................................9
Kunst en symbolisch denken...........................................................................................................9
Dood en hiernamaals.....................................................................................................................9
§ 1.2 De komst van de landbouw.....................................................................................................9
De uitvinding van de landbouw......................................................................................................9
Gebruiksvoorwerpen en aardewerk..............................................................................................10
Vaste woonplaatsen......................................................................................................................10
Bezit en sociale gelaagdheid........................................................................................................10
Gewapend geweld........................................................................................................................10
§ 1.3 De eerste stedelijke culturen.................................................................................................11
Natuur en politiek.........................................................................................................................11
Specialisatie en gelaagdheid........................................................................................................11
Een geschreven cultuur.................................................................................................................11
Godsdienst...................................................................................................................................12
II. De Tijd van Grieken en Romeinen............................................................13
§ 2.1 De Griekse polis.....................................................................................................................13
Aristocratie..................................................................................................................................13
Sparta...........................................................................................................................................14
Athene..........................................................................................................................................14
De Perzische en de Peloponnesische oorlogen............................................................................14
Alexander De Grote.....................................................................................................................15
§ 2.2 Klassieke kunst en cultuur.............................................................................................15
De Godenwereld en de wetenschap..............................................................................................15
Bouwkunst en beeldhouwkunst.....................................................................................................15
Filosofie.......................................................................................................................................15
De Romeinen................................................................................................................................16
, Miguel Bijleveld 2
Samenvatting ‘Oriëntatie op geschiedenis, basisboek voor de vakdocent’
§ 2.3 Het Romeins Imperialisme....................................................................................................16
De standenstrijd...........................................................................................................................16
Hannibal......................................................................................................................................17
Het Romeinse Imperialisme..........................................................................................................17
Machtsstrijd.................................................................................................................................17
Romanisering...............................................................................................................................18
§ 2.4 De Germaanse Wereld...........................................................................................................18
Rebellie........................................................................................................................................18
De Germaanse wereld..................................................................................................................18
De grote volksverhuizingen..........................................................................................................18
§ 2.5 Jodendom en Christendom...................................................................................................19
Jahweh.........................................................................................................................................19
Jezus de Messias..........................................................................................................................19
Vervolgingen................................................................................................................................19
III. De Tijd van Monniken en Ridders............................................................20
§ 3.1 De feodale wereld...................................................................................................................20
Frankische overheersing..............................................................................................................20
Het Karolingische Rijk.................................................................................................................20
Vazalliteit (Hof stelsel).................................................................................................................21
Feodaliteit (leenstelsel)................................................................................................................21
§ 3.2 De verspreiding van het christendom...................................................................................22
Willibrord en Bonifatius...............................................................................................................22
Koning en keizer bij de gratie Gods.............................................................................................22
Volksgeloof...................................................................................................................................22
Het kloosterleven..........................................................................................................................22
§ 3.3 Heren en horigen......................................................................................23
Leven op het platteland................................................................................................................23
Leven op het domein.....................................................................................................................23
§ 3.4 Ontstaan en verspreiding van de islam................................................................................23
De grote veroveringen..................................................................................................................24
IV. De Tijd van Steden en Staten.....................................................................25
§ 4.1 De opkomst van handel en ambacht.....................................................................................25
Bevolkingsgroei en hogere landbouwopbrengsten........................................................................25
Opleving van handel over lange afstand......................................................................................25
De organisatie van de handel.......................................................................................................26
, Miguel Bijleveld 3
Samenvatting ‘Oriëntatie op geschiedenis, basisboek voor de vakdocent’
§ 4.2 Steden met stadsrechten........................................................................................................26
De wedergeboorte van het verschijnsel stad................................................................................26
Stadsrechten.................................................................................................................................27
Het maatschappelijk leven............................................................................................................27
§ 4.3 Het begin van staten..............................................................................................................27
De koning als opperste leenheer..................................................................................................27
Professionalisering van het bestuur.............................................................................................28
Standenvertegenwoordiging.........................................................................................................28
§ 4.4 Strijd tussen kerk en staat.....................................................................................................28
Pausdom en koningschap.............................................................................................................28
De Investituurstrijd......................................................................................................................28
Pauselijke monarchie...................................................................................................................29
§ 4.5 Kruistochten...........................................................................................................................29
Het ontstaan van kruistochten......................................................................................................29
Organisatie van kruistochten.......................................................................................................29
De kruisvaarderstaten..................................................................................................................29
V. De Tijd van Ontdekkers en Hervormers..................................................30
§ 5.1 De Renaissance.......................................................................................................................30
De Renaissance............................................................................................................................30
Michelangelo................................................................................................................................30
Het Humanisme............................................................................................................................30
Erasmus.......................................................................................................................................30
Gevolgen......................................................................................................................................31
§ 5.2 Ontdekkingsreizen.................................................................................................................31
Motieven van de Portugezen........................................................................................................31
Portugezen in Indië......................................................................................................................32
De verovering van Amerika..........................................................................................................32
Kolonisatie van Amerika..............................................................................................................32
Gevolgen......................................................................................................................................32
§ 5.3 De Reformatie........................................................................................................................33
Verval of reveil.............................................................................................................................33
Luther...........................................................................................................................................33
Naar een Lutherse kerk................................................................................................................33
Calvijn..........................................................................................................................................34
De Contrareformatie....................................................................................................................34
, Miguel Bijleveld 4
Samenvatting ‘Oriëntatie op geschiedenis, basisboek voor de vakdocent’
Gevolgen......................................................................................................................................34
§ 5.4 Nieuwe wetenschappelijke belangstelling............................................................................35
Oorzaken......................................................................................................................................35
Vesalius........................................................................................................................................35
Astronomie...................................................................................................................................35
§ 5.5 De Nederlandse Opstand.......................................................................................................35
Oorzaken......................................................................................................................................35
VI. De Tijd van Regenten en Vorsten..............................................................37
§ 6.1 Vorstelijk Absolutisme...........................................................................................................37
Met of zonder standensamenleving...............................................................................................37
‘Koningen zijn Goden’.................................................................................................................37
Hervormingen onder de Zonnekoning..........................................................................................37
De Beperkingen van het Absolutisme...........................................................................................37
De strijd tussen koning en Parlement...........................................................................................38
Republiek, Restauratie en Revolutie.............................................................................................38
§ 6.2 De Nederlandse Gouden Eeuw.............................................................................................39
De bestandstwisten.......................................................................................................................39
Staatsgezinden en prinsgezinden..................................................................................................39
§ 6.3 Handelsimperium en Wereldeconomie.................................................................................39
Nederlanders naar Azië................................................................................................................39
Het handelsimperium van de VOC...............................................................................................40
De West-Indische Compagnie.......................................................................................................40
§ 6.4 De Wetenschappelijke Revolutie...........................................................................................41
De betekenis van Galilei..............................................................................................................41
Empirisch en Rationalisme...........................................................................................................41
VII. De Tijd van pruiken en revoluties.......................................................42
§ 7.1 De Verlichting.........................................................................................................................42
Godsdienst...................................................................................................................................42
Goed en kwaad.............................................................................................................................42
Maatschappelijke toestanden.......................................................................................................43
Politiek.........................................................................................................................................43
Economie.....................................................................................................................................44
Encyclopedie................................................................................................................................44
§ 7.2Plantages, slavernij en abolitionisme....................................................................................44
Plantages en slaven......................................................................................................................44
, Miguel Bijleveld 5
Samenvatting ‘Oriëntatie op geschiedenis, basisboek voor de vakdocent’
Slavenhandel................................................................................................................................45
Abolitionisten...............................................................................................................................45
§ 7.3 Verlicht Absolutisme..............................................................................................................46
Frederik de Grote.........................................................................................................................46
Catharina II.................................................................................................................................46
Josef II.........................................................................................................................................47
§ 7.4 Democratische Revoluties.....................................................................................................47
Amerika........................................................................................................................................47
Nederland.....................................................................................................................................48
Frankrijk......................................................................................................................................49
VIII. Tijd van burgers en stoommachines...............................51
§ 8.1 Ideologieën en politieke stromingen.............................................................51
Ideologieën...........................................................................................................................51
Romantiek en conservatisme.....................................................................................51
Liberalisme...........................................................................................................................51
Nationalisme................................................................................................................................52
Socialisme..............................................................................................................................53
§ 8.2 Industriële Revolutie...............................................................................................54
Oorzaken................................................................................................................................54
Effecten...................................................................................................................................55
§ 8.3 Democratisering.........................................................................................................56
Het Congres van Wenen................................................................................................56
Democratische revoluties in Europa......................................................................56
Na 1848...................................................................................................................................57
Duitsland en de democratie........................................................................................57
Een klein land......................................................................................................................58
De sociale kwestie in Nederland..............................................................................59
§ 8.5 Emancipatiebewegingen........................................................................................60
De erfenis van 1848.........................................................................................................60
§8.6 Modern Imperialisme................................................................................................61
De expansie van Europa................................................................................................61
Azië............................................................................................................................................62
Achtergronden van het modern imperialisme.................................................63
IX. De Tijd van Wereldoorlogen......................................................................64
§ 9.1 De Wereldoorlogen................................................................................................................64
, Miguel Bijleveld 6
Samenvatting ‘Oriëntatie op geschiedenis, basisboek voor de vakdocent’
De Eerste Wereldoorlog breekt uit...............................................................................................64
Oorlog en vrede............................................................................................................................64
Kiemen voor een nieuwe oorlog...................................................................................................65
De Tweede Wereldoorlog in Europa.............................................................................................66
De Tweede Wereldoorlog in Azië..................................................................................................66
§ 9.2 Totale oorlog...........................................................................................................................67
De aard van oorlogvoering..........................................................................................................67
Nieuwe wapens.............................................................................................................................67
Het thuisfront...............................................................................................................................68
§ 9.3 Totalitaire systemen...............................................................................................................68
De Fascistische revolutie.............................................................................................................68
De Nationaal-socialistische revolutie...........................................................................................69
De Communistische revolutie.......................................................................................................70
Politieke gelijkschakeling.............................................................................................................70
Economische gelijkschakeling......................................................................................................71
Sociaal-Culturele gelijkschakeling...............................................................................................71
§ 9.4 De economische wereldcrisis.................................................................................................71
De gevolgen van de Beurskrach...................................................................................................71
Verklaringen.................................................................................................................................72
Crisisbestrijding...........................................................................................................................72
§ 9.5 Massa organisatie en massa propaganda..........................................................................73
De moderne samenleving.............................................................................................................73
Massaorganisatie.........................................................................................................................73
Massapropaganda........................................................................................................................73
De rol van staat en ideologie........................................................................................................74
§ 9.6 De volkenmoord.....................................................................................................................74
Modern antisemitisme..................................................................................................................74
Hitlers antisemitisme....................................................................................................................75
Uitsluiting, deportatie, vernietiging.............................................................................................75
§ 9.7 De Duitse bezetting van Nederland......................................................................................76
Plannen met Nederland................................................................................................................76
Aanpassing aan een nieuwe realiteit............................................................................................77
Jodenvervolging...........................................................................................................................77
Collaboratie.................................................................................................................................77
Verzet en bevrijding......................................................................................................................78
§ 9.8 Opkomst van nationalisme in de koloniën...........................................................................78
, Miguel Bijleveld 7
Samenvatting ‘Oriëntatie op geschiedenis, basisboek voor de vakdocent’
Groeiend inheems bewustzijn.......................................................................................................78
Coöperatie en non-coöperatie......................................................................................................79
De Tweede wereldoorlog..............................................................................................................79
X. De Tijd van televisie en computers............................................................80
§ 10.1 De dekolonisatie...................................................................................................................80
India en Pakistan.........................................................................................................................80
Indonesië......................................................................................................................................80
Vietnam........................................................................................................................................81
Algerije.........................................................................................................................................81
Afrika...........................................................................................................................................81
§ 10.2 De Koude Oorlog.................................................................................................................82
Europese hoogspanning...............................................................................................................82
Angst voor een Sovjetinvasie........................................................................................................83
Afschrikking.................................................................................................................................83
Ontspanning.................................................................................................................................83
Een ‘nieuwe’ Koude Oorlog.........................................................................................................84
Het einde van het communisme....................................................................................................84
§ 10.3 De jaren zestig......................................................................................................................85
Het oude Europa..........................................................................................................................85
Economische groei en sociale zekerheid......................................................................................85
Overvloed.....................................................................................................................................85
Protestgeneratie...........................................................................................................................86
Individualisering..........................................................................................................................86
§ 10.4 Europese eenwording..........................................................................................................86
Kolen en staal..............................................................................................................................86
Economische samenwerking.........................................................................................................87
De Euro........................................................................................................................................87
De Europese grondwet.................................................................................................................87
§ 10.5 Globalisering en migratie....................................................................................................88
Globalisering...............................................................................................................................88
Migratie.......................................................................................................................................88
Fort Europa..................................................................................................................................88
Integratie......................................................................................................................................88
, Miguel Bijleveld 8
Samenvatting ‘Oriëntatie op geschiedenis, basisboek voor de vakdocent’
I. De Tijd van Jagers en Boeren
§ 1.1 Jagers en Verzamelaars
Rolverdeling jagers en verzamelaars
In een jager en verzamelaars groep is er sprake van een rangorde.
Man voorop met wapen, vrouw erachter met huisraad waarin ze vruchten verzameld en tot
slot het kind achteraan dat ok vruchten verzameld
De eerste mensen
De eerste mensachtigenmiljoen jaar geleden)
Homo sapiens (denkende men) 200.000 jaar geleden in Oost Afrika.
o 120.000 jaar geleden naar het Midden Oosten.
o 60.000 jaar geleden naar Azië/Oceanië.
o 45.000 naar Europa/noord Amerika.
Voordat de Homo sapiens naar deze gebieden trokken leefde hier de Neanderthaler, deze is
mogelijk uitgeroeid door de Homo sapiens.
Vanaf 30.000 jaar geleden had de Homo sapiens het rijk voor hem alleen.
De periode waarin alleen ongeschreven bronnen kan vinden noemt men prehistorie.
Geschiedenis van de mensheid, ongeveer ±200000 jaar geleden
Prehistorische tijden
Steentijd, bronstijd en ijzertijd.
o Oude steentijd (Paleolithicum)
Tijd van jagers en verzamelaars
o Midden steentijd (Mesolithicum)
Overgang van een jager/verzamelaar cultuur naar een boeren cultuur.
o Nieuwe steentijd (Neolithicum)
Tijd van een boeren cultuur.
Hoe lang deze periodes duurden hangt af van de plaats (gelijktijdige van het ongelijktijdige)
Eerste landbouwculturen ±10000 jaar geleden in het Midden Oosten.
In Nederland ± 5300 v. Chr.
Jagen en Verzamelen
Drijfjacht was een van de methodes waarmee de oudste jagers hun prooi vingen
Jagers en verzamelaars moesten grote kennis hebben gehad van het gebied (waar water was of
waar het wild was, besef van seizoenen.
Vanaf ± 13000 v. Chr. (na de laatste ijstijd) was er in Noordwest Europa sprake van een
permanente bewoning.
Nomadisch leven en rolpatronen
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper MiguelB. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €3,99. Je zit daarna nergens aan vast.