Samenvatting
Gs samenvatting Feniks 4/5/6 vwo H1 t/m 4
Samenvatting van het boek van hoofdstuk 1 t/m 4 + aantekeningen uit de les in verwerkt.
[Meer zien]Voorbeeld 3 van de 18 pagina's
Voorbeeld 3 van de 18 pagina's
In winkelwagengesponsord bericht van onze partner
Gekoppeld boek
Titel boek:
Auteur(s):
- Uitgave:
- ISBN:
- Druk:
2 beoordelingen
Door: somc105756 • 1 jaar geleden
Door: treys • 1 jaar geleden
Voorbeeld van de inhoud
Hoofdstuk 1 Tijd van jagers en boeren tot 3000 v.Chr§1 Van jager-verzamelaar naar boeren
Evolutie Afrikaanse mensapen:
- Trokken uit de bossen en ging op open vlaktes leven
- Leerden rechtop te lopen, zodat ze hun omgeving goed konden overzien. > Dit ging
ook sneller, wat belangrijk was bij de jacht en in situaties waarin zelfverdediging
nodig was.
- Maakten hun werktuigen van steen
Homo habilis (de handige mens)
Gebruikten als wapens speren en andere zelfgemaakte wapens. Ze waren klein en behaard.
Homo erectus (de rechtopgaande mens)
Meer overzicht, beter in vechten en konden lopen (rechtop staan). Ze waren groter en
minder behaard.
Homo sapiens (denkende mens)
Konden nadenken. Nog groter en nog minder behaard.
De Neanderthaler was iets kleiner en zwaarder gebouwd dan de homo sapiens en stierf
ongeveer 33.000 jaar geleden uit.
Verschillen homo sapiens (mens) en alle andere diersoorten:
- Homo sapiens ontwikkelden een eigen taal > Kennis doorgeven en uitbreiden
- Dieren kunnen niet collectief leren
- Homo sapiens denken op een symbolische wijze > Doden begraven met grafgiften
Kenmerken jager-verzamelaars:
- Nomaden → trekken rond van gebied naar gebied
- Groepen splitsen op en gingen naar een ander gebied als carrying
capacity onvoldoende was → antropologisch onderzoek
- Leven in eenvoudige tenten of hutten als tijdelijke onderkomens
- Ze hadden weinig spullen
- Maakten jacht werktuigen en gereedschappen van vuursteen
(Oude Steentijd → Prehistorie)
Landbouw werd het belangrijkste middel van bestaan i.p.v. het jagen en verzamelen.
Dit kwam door een combinatie van een paar factoren:
- Jager-verzamelaars ontwikkelden steeds meer kennis over wilde granen
- Bevolking begon in sommige delen van het Midden-Oosten te groeien
- Veranderingen in het klimaat
Doordat ze zelf hun eten konden verbouwen was het rondtrekken niet meer noodzakelijk. Er
ontstonden dorpen.
Sprake van de Neolithische revolutie = landbouw revolutie → Zelf hun eigen eten
kunnen verbouwen.
Verschillen boeren en jager-verzamelaars:
- Boeren brachten meer voedsel op
- Het aantal mensen nam toe bij boeren > grotere dorpen, meer kinderen
- Boeren leefden sedentair → meer bezittingen
- Boeren gebruikten andere gebruiksvoorwerpen > sikkels, ploegen en maalstenen
- Boeren maakte aardewerken > potten van gebakken klei om bijv. eten in te bewaren
Boeren bleven wel nog regelmatig hun oogsten aanvullen met jagen en verzamelen. Dus
van echt grote sociale verschillen in de landbouwsamenlevingen was nog geen sprake.
1
,§2 Dorpen en stadstaten
Rond 7000 v.Chr. waren in het westen van de Vruchtbare Halve Maan (gebieden uit het
Midden-Oosten) overal dorpen ontstaan. Dankzij regenval en vruchtbare grond konden er
gewassen worden verbouwd.
Irrigatielandbouw zorgde voor grotere oogsten dan in gebieden waar boeren voor het water
afhankelijk waren van regen. Dit deden mensen die uit de gebieden uit de Vruchtbare Halve
Maan waren weggetrokken door overbevolking, rondom de rivieren Eufraat, Tigris en Nijl.
Boeren moesten voor het goed onderhouden van het irrigatiesysteem goed samenwerken.
Boeren die steeds een rijkere oogst binnenhaalden dan de anderen, kregen meer aanzien
en macht en werden na verloop van tijd leiders.
Stadstaten zijn als steden met omringende platteland en kleinere nederzettingen gaan
overheersen.
Kenmerken stedelijke gemeenschappen:
- De meeste mensen van de bevolking zijn boer
- Specialisaties: verschillende beroepen > herder, akkers bewerken, vissen, jagen.
- Hoogwaardige kunstvoorwerpen > tempels en paleizen
- Massaproductie
- De samenleving is hiërarchisch opgebouwd >
slaven → boeren → ambachtslieden en soldaten → priesters → koninklijke
familie
- Polytheïsme = in de meeste stadstaten geloofden de mensen in meerdere goden.
Om alle zaken mondeling te onthouden en door te geven werd te complex → er
ontstond schrift.
Vroegste schriften waren karakter schriften, die bestonden uit herkenbare afbeeldingen.
Later ontstonden syllabische schriften, waarin een teken stond voor een bepaalde klank.
- Gebruikt voor handelsafspraken, het opstellen van wetten of het registreren van
belastingopbrengsten.
- Na het schrift werd geëvolueerd gebruikten schrijvers een scherp pennetje.
Het schrift dat in Mesopotamië ontstond, noemen we spijkerschrift, naar de vorm van tekens,
die werden ingekrast in vochtige kleitabletten.
2
, §3 De eerste staten
Sommige stadstaten gingen samenwerken, soms vrijwillig, soms onder dwingende leiding
van een machtige stad. Er ontstond een staat. Een staat is grote aaneengesloten gebieden
onder leiding van een koning. De koning van een staat streefde ernaar om wetten en regels
in te stellen die voor alle inwoners en in alle delen van de staat golden. Grote stadstaten
betwisten elkaar de macht. Als een staat aan macht verloor, bood dat een andere staat de
mogelijkheid tot het versterken van haar machtspositie.
In Egypte ontstond een staat, in het zuiden waren de steden onder leiding komen te staan
van koning Narmer. Rond 3.000 v.Chr. veroverde Narmer ook de steden in het noorden van
Egypte. Zo bracht hij een groot rijk bijeen. De leider heette de farao, en werd ‘Heerser van
Boven- en Beneden-Egypte’ genoemd.
De macht van koningen en farao’s was gebaseerd op 4 pijlers:
- De ambtenarij en het leger. Ambtenaren zorgden dat de wetten werden uitgevoerd.
De koningen en farao’s waren ook opperbevelhebber van het leger, dat kon worden
ingezet zowel als voor binnenlandse als voor buitenlandse vijanden / opstanden.
- Het belastingsysteem. Doordat de inwoners belasting deden betalen, konden ze de
ambtenaren en het leger betalen, maar ook moest de schatkist gevuld zijn om grote
bouwwerken te kunnen betalen.
- Goddelijke legitimering. De farao werd gezien als de zoon van de zonnegod Ra. De
Egyptenaren geloofden dat de farao invloed kon uitoefenen op de omvang van
oogsten en op andere natuurverschijnselen.
- Propaganda. Door het hele rijk werden standbeelden en wandversieringen geplaatst
die de koning en de farao uitbeelden, omdat de meeste mensen hun nooit in het echt
hadden gezien. De beelden van de meeste voorgangers bleven staan, de nieuwe
heerser kon ze gebruiken om er mee aan te tonen dat hij afstamde van grote
heersers uit het verleden en dat hij op hen leek.
In Mesopotamië en Egypte speelde religie een belangrijke rol. Elke god symboliseert een
bepaald natuurverschijnsel. In tempels, die werden beheerd door priesters, stonden beelden
van de goden. Daar werden ze vereerd, onder andere door het brengen van offers en het
verrichten van rituelen.
Men geloofde dat het leven na de dood doorging in het hiernamaals.
De Mesopotamiërs dachten dat het een duistere onderwereld was.
De Egyptenaren stelde hierbij een paradijs voor:
- De ziel van de overledene had het daar goed, maar moest wel elke dag terugkeren
naar het lichaam op aarde. Daar kon deze dankzij offers aansterken, om vervolgens
weer naar het dodenrijk te kunnen afreizen.
- Het lichaam moest goed bewaard blijven, anders kon de ziel zich niet goed
aansterken. De lichamen werden gemummificeerd en bijgezet in versierde
sacrofagen en graftombes. Farao’s werden meestal begraven in een piramide, terwijl
een overleden boer een eenvoudige rustplaats kreeg in een kuil in de woestijn.
3
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper irissmeets1. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €6,99. Je zit daarna nergens aan vast.
Is Stuvia te vertrouwen?
4,6 sterren op Google & Trustpilot (+1000 reviews)
Afgelopen 30 dagen zijn er 53068 samenvattingen verkocht
Opgericht in 2010, al 14 jaar dé plek om samenvattingen te kopen