HBO-V
4-6
Onderzoekend vermogen
Critical Appraisal of a Topic (CAT)
Naam: Tom Immers
Opleiding: B Verpleegkunde
Studentnummer:
Studiegroep: GVE-DUC-PLF
Naam cursus: GVE-3.PL3-16
Afdeling:
Inleverdatum: 20 juni 2022
Examinator:
Mentoren:
Aantal woorden: 5309/6000
,1. Samenvatting
Titel: Ondersteunende zorg door verpleegkundige aan de oncologische patiënten
Probleembeschrijving
Op de verpleegafdeling orthopedie worden met enige regelmaat patiënten met een oncologische
metastasering opgenomen. De verpleegkundigen worden geconfronteerd met een ingrijpende
patiëntencategorie, welke steeds opnieuw vragen kunnen stellen en problemen ondervinden.
Oncologische patiënten zijn gebaat bij verpleegkundige ondersteuning, maar een gespecialiseerd
verpleegkundige of de mogelijkheid tot het volgen de vervolgopleiding tot
oncologieverpleegkundige ontbreekt op de afdeling. Tevens wordt er door de verpleegkundige op
de afdeling een hoge werkdruk ervaren.
Onderzoeksvraag (evt. m.b.v. een PICO)
Patiënt: Patiënten met een oncologische ziekte.
Intervention: Verpleegkundige ondersteuning.
Comparison: Er is geen gebruik gemaakt van een ‘’comparison’’. Er is dan ook sprake van een PIO
in plaats van een PICO.
Outcome: Ervaringen van oncologische patiënten over verpleegkundige ondersteuning.
De vraagstelling welke bij het onderzoek hoort is: ‘’Aan welke vorm(en) van ondersteunende zorg
door verpleegkundige hebben oncologische patiënten behoefte, gedurende de opname op een
verpleegafdeling?’’.
Zoekstrategie
Voor de uitvoering van het onderzoek is er een zoekplan gemaakt. Er zijn diverse zoektermen
opgesteld en ingevoerd in de PubMed databank. Er is zowel gebruik gemaakt van inclusie- als
exclusiecriteria. Zo werden bijvoorbeeld alleen de ervaringen van de volwassen oncologische
patiënten met een solide tumor meegenomen in het onderzoek. De gevonden artikelen werden
geselecteerd op hun titel en hierna werd de bruikbaarheid beoordeeld.
Kritische beoordeling (betrouwbaarheid)
De gevonden artikelen werden beoordeeld op hun betrouwbaarheid door middel van de
‘’Hogeschool Utrecht beoordelingslijst wetenschappelijke publicaties’’. Twee artikelen waren een
systematische review, welke dan ook zeer betrouwbaar waren. Andere artikelen sloten meer aan
bij de situatie op de verpleegafdeling.
Resultaten
Verpleegkundige ondersteuning omvangt een breed scala aan interventies en begeleiding. Alle
artikelen hebben hun adviezen dan ook onderverdeeld in diverse thema’s.
Conclusie
Artikelen bevestigen dat de oncologische patiënten gebaat zijn bij verpleegkundige ondersteuning
gedurende hun gehele ziekteproces. De bereikbaarheid, aanwezigheid en holistische benadering
van de verpleegkundigen zijn zeer helpend. De behoeftes dienen wel te worden afgestemd met de
patiënt, waarbij een vertrouwensrelatie belangrijk is. Een hoge werkdruk en onduidelijkheid over
de rol van de verpleegkundige zijn obstakels welke de vertrouwensrelatie kan verstoren.
,Toepassing in de praktijk
Er kan een algemene uitspraak worden gedaan over welke behoeftes de oncologische patiënten in
het algemeen hebben en hoe dit zou kunnen worden weergegeven. Een uitspraak over welke
behoeftes oncologische patiënten hebben met een orthopedische metastasering kon niet worden
gedaan.
Aanbeveling
De aanbevelingen zijn met name gericht op de bewustwording onder de verpleegkundigen met
betrekking tot het begeleiden van de oncologische patiënten. De verpleegkundigen zouden meer
scholing moeten krijgen over de oncologie in het algemeen of de ondersteuning van de
oncologische patiënten. Daarnaast zouden verpleegkundigen zich communicatief kunnen
verbeteren door het volgen van communicatietrainingen.
Literatuurlijst
Tay, L. H., Ong, A. K. W., & Lang, D. S. P. (2018). Experiences of adult cancer patients receiving
counseling from nurses. JBI Database of Systematic Reviews and Implementation Reports, 16(10),
1965–2012. https://doi.org/10.11124/jbisrir-2017-003606
Tuominen, L., Stolt, M., Meretoja, R., & Leino-Kilpi, H. (2019). Effectiveness of nursing interventions
among patients with cancer: An overview of systematic reviews. Journal of Clinical Nursing, 28(13–
14), 2401–2419. https://doi.org/10.1111/jocn.14762
Hajdarevic, S., Fallbjörk, U., Fransson, P., & Åström, S. (2021). Need of support perceived by
patients primarily curatively treated for breast, colorectal, or prostate cancer and close to
discharge from hospital—A qualitative study. Journal of Clinical Nursing, 31(9–10), 1216–1227.
https://doi.org/10.1111/jocn.15977
Chan, E. A., Wong, F., Cheung, M. Y., & Lam, W. (2018). Patients’ perceptions of their experiences
with nurse-patient communication in oncology settings: A focused ethnographic study. PLOS ONE,
13(6). https://doi.org/10.1371/journal.pone.0199183
, 2. Probleemanalyse
2.1 Inleiding
Het verlenen van goede gezondheidszorg is belangrijk. Door het doen van onderzoek zijn
zorgverleners in staat om patiënten steeds beter te helpen. Binnen de gezondheidzorg kunnen
diverse onderwerpen worden onderzocht. Enkele voorbeelden hiervan zijn het onderzoek doen naar
de oorzaken van een ziekte of naar de effectiviteit van een behandeling. Ook de mening of behoeften
van een zorgvrager of een groep zorgvragers kan worden onderzocht (Bakker & Van Buuren, 2019, p.
19). Door middel van het maken van deze opdracht werd een knelpunt uit de praktijk gesignaleerd,
onderzocht en werd er een advies geschreven voor de afdeling orthopedie van een Universitair
Medisch Centrum.
Op de afdeling orthopedie worden onder andere patiënten met metastasering naar de wervelkolom
opgenomen voor een chirurgische behandeling. Naar schatting van het Integraal Kankercentrum
Nederland (2022) worden er in Nederland jaarlijks 25.000 patiënten gediagnosticeerd met
metastasen in de wervelkolom en tot 2500 patiënten met metastatische epidurale spinale myelum-
of caudacompressie (MESMC). Metastasen in de wervelkolom vormen een ernstige complicatie door
dreigende compressie van het ruggenmerg. Een operatie waarbij een decompressie van het
ruggenmerg wordt verricht is met spoed geïndiceerd bij patiënten met een goede conditie, hooguit
enkele wervelmetastasen en beginnende uitvalverschijnselen. Vaak wordt een dwarslaesie hiermee
voorkomen (Krieken et al., 2020). Kankersoorten welke sneller metastaseren naar de wervelkolom
zijn het prostaatcarcinoom, longcarcinoom, niercelcarcinoom en een mammacarcinoom (Stichting
Kanker.nl, 2020). Integraal Kankercentrum Nederland (2022) beweert dat 50 procent van de
wervelmetastasen metastasering vanuit een mammacarcinoom, longcarcinoom of
prostaatcarcinoom betreft. Enkele andere primaire maligniteiten welke kunnen metastaseren naar
de wervelkolom zijn het melanoom, niercelcarcinoom, sarcoom en gastro-intestinale tumoren.
Het verzorgen van patiënten met metastasering in de wervelkolom vraagt veel aandacht. Niet alleen
fysiek maar ook mentaal kan er vanuit de (oncologische) patiënt ondersteuning worden gevraagd aan
de verpleegkundige. Spil et al. (2015) omschrijft dat (oncologie)verpleegkundige telkens voor de
uitdaging staan om antwoorden te vinden op steeds nieuwe vragen en problemen waarmee de
patiënten geconfronteerd worden. Tevens wordt benoemd dat evidence-based practice en evidence-
based nursing een essentiële rol speelt in de zorg voor de oncologische patiënt.
Op de afdeling orthopedie werken veel verpleegkundige, welke pas enkele jaren zijn afgestudeerd.
Deze verpleegkundige krijgen te maken met een ingrijpende patiëntencategorie. De literatuur laat
zien dat metastasering in de wervelkolom afkomstig kan zijn vanuit acht primaire tumoren, welke
ieders een eigen ernst, verloop en behandeling kunnen hebben (Integraal Kankercentrum Nederland,
2022). Op de afdeling orthopedie zijn geen gespecialiseerd oncologieverpleegkundige werkzaam en
de vervolgopleiding tot oncologieverpleegkundige wordt hier ook niet aangeboden. De
verpleegkundige welke werkzaam zijn op de afdeling geven dan ook aan dat zij voor hun gevoel
tekort schieten in met name de (mentale)ondersteuning van de oncologische patiënten. Een
combinatie van een te kort aan oncologische kennis en de ervaren hoge werkdruk zouden hier de
oorzaak van zijn (ZKH, persoonlijke communicatie, 24 maart 2022). In de verpleegkundige
beroepscode staat benoemd dat de verpleegkundige ervoor zorgt dat de patiënt de informatie krijgt
die hij nodig heeft en de zorgbehoeften van de patiënt moet worden afgestemd (Verpleegkundigen &
Verzorgenden Nederland (V&VN) et al., 2015, P. 10). Dit onderzoek zou zich dan ook richten op de
behoefte aan verpleegkundige ondersteuning binnen de oncologische patiëntencategorie.
