In deze scriptie heb ik onderzocht hoe we het metacognitief denken bij hoogbegaafden kinderen kunnen stimuleren. De uitkomst is een tool waarbij kinderen het denken over denken zelf kunnen activeren. Hierdoor gaan zij doelgerichter te werken, eren ze eisen te stellen en hier aan te voldoen. Deze sc...
Avans Hogeschool, opleiding leraar basisonderwijs
Onderzoeksrapportage in het kader van
de Minor Hoogbegaafdheid
Begeleider: Van Ofwegen, G.
Stageschool: Bs. De Almgaard
Breda, 13 januari 2020
Student: W.C.P. Nienke van Dongen
Studentnummer: 2111314 wcpdongen@student.avans.nl
1
, Voorwoord
Voor u ligt het onderzoeksverslag dat ik heb geschreven naar aanleiding van het
praktijkonderzoek dat ik afgelopen half jaar heb uitgevoerd in de hoogbegaafdheidsgroep van
Bs. De Almgaard. Dit onderzoek is onderdeel van de minor Hoogbegaafdheid van de
Pedagogische Academie Basisonderwijs van Avans Hogeschool te Breda.
Afgelopen half jaar is een leerproces geweest. Voor de waardevolle praktijkervaring wil ik B.
van Houwelingen bedanken. Als mentor van de hoogbegaafdheidsgroep heeft hij mij wegwijs
gemaakt in het onderwijzen van deze specifieke groep kinderen. Ook heeft hij mij, door het
stellen van de juiste vragen, aan het denken gezet over de manier waarop we in het huidige
systeem lesgeven, maar ook over bepaalde kwesties in mijn onderzoek.
Verder wil ik Astrid Mol bedanken. Haar gastlessen hebben mijn kennis over hoogbegaafdheid
verbreed, waardoor ik met gerichte ogen het werkveld in kon. Daarnaast wil ik ook mijn dank
uitspreken naar de docenten van de PABO. Door hun begeleiding heeft het onderzoek de juiste
vorm gekregen. Ik wil kort stilstaan bij mijn medestudenten. Door mijn ideeën met hen te delen
en ze daarmee onder woorden te brengen, kregen ze vorm. Dit heeft mijn onderzoek positief
gestimuleerd. Tot slot wil ik E. van Dongen bedanken voor het kunnen bespreken van mijn
twijfels, overtuiging en ervaringen, maar vooral voor het delen van mijn enthousiasme!
Afgelopen half jaar was een bijzondere periode. Ik ben dankbaar voor de kennis en ervaring die
ik door het doen van onderzoek op Bs. De Almgaard heb opgedaan.
Met trots presenteer ik u dan ook het eindresultaat.
Nienke van Dongen
Wagenberg, 30 December 2019
2
, Samenvatting
In de hoogbegaafdheidsgroep van Basisschool de Almgaard is een probleem met betrekking tot het
voltooien van taken. In de meeste gevallen komt dit door het ontbreken van een kritische houding ten
aanzien van de uitvoering; de metacognitie (Praktijk Hoogbegaafdheid, z.d.). Deze houding wordt in de
hoogbegaafdheidgroep alleen geactiviteerd door specifieke aandacht van de leerkracht. Met dit
onderzoek wordt het probleem in kaart gebracht en wordt de oorzaak uitvoerig besproken. Door middel
van theoretisch onderzoek wordt een antwoord gevonden op de vraag: Hoe kan de metacognitieve
vaardigheid (spiegelkracht) tijdens het volbrengen van verplichte taken worden geactiveerd, zonder een
direct beroept te doen op de leerkracht? Aan de hand van de theorie is door de onderzoeker een
innovatieve oplossing ontworpen; het Spiegeldiagram. Een combinatie van, door theoretici
omschreven, effectieve strategieën om de metacognitieve vaardigheid te ontwikkelen. Deze
zelfregulerende checklist (Mc Elwee, 2009) moet zorgen voor een verbetering op gebied van
taakvoltooiing; de leeropbrengst moet worden verhoogd. Dit zal gebeuren wanneer de metacognitie
wordt geactiveerd. Met de volgende onderzoeksvraag wordt gekeken of het Spiegeldiagram uitkomst
biedt voor het probleem: In welke mate draagt een zelfregulerende checklist bij aan het zelf-activeren
van het metacognitief denken en het verhogen van de klassikale leeropbrengst in de
hoogbegaafdheidsgroep van Basisschool de Almgaard?
Afkortingenlijst ....................................................................................................................................... 5
1. Situatieschets & Aanleiding ................................................................................................................ 6
2. Theoretische onderbouwing .............................................................................................................. 10
2.1. Literatuurstudie en discussie ..................................................................................................... 10
2.2. Conceptueel model .................................................................................................................... 17
3. Onderzoeksontwerp ........................................................................................................................... 18
3.1 Innovatief ontwerp ..................................................................................................................... 18
3.2 Onderzoeksopzet. ....................................................................................................................... 18
3.3 0-meting...................................................................................................................................... 21
3.4 Eindmeting ................................................................................................................................. 21
3.5 Tijdschema ................................................................................................................................. 22
4. Uitvoering en resultaten .................................................................................................................... 23
4.1 Uitvoering en resultaten van de 0-meting (startopdrachten) ....................................................... 23
4.2 Uitvoering en resultaten van de eindmeting (testopdrachten) ..................................................... 25
5. Conclusies en Discussie .................................................................................................................... 28
6. Suggesties en Adviezen ..................................................................................................................... 31
6.1 Aanbeveling voor de beroepspraktijk ........................................................................................... 31
6.2 Suggesties voor vervolgonderzoek ............................................................................................... 32
Literatuur ............................................................................................................................................... 33
Bijlagen ................................................................................................................................................. 36
1. Evaluatie formulier (van Houwelingen, B. 2019) ………………………………………….37
2. Resultaten onvoltooide taken……………………………………………………………….39
3. Argumenten leerlingen……………………………………………………………………...40
4. Beschrijvende observatie werkproces………………………………………………………41
5. Beoordelingsomschrijvingen van elkaarswerk……………………………………………...43
6. Een voorbeeld van een zelfregulerings-checklist, vertaalde versie (Schraw, 1998)……….45
7. Schrijfopdracht (0-meting)………………………………………………………………….46
8. Verrijkingsopdracht (0-meting)…………………………………………………………….49
9. Schrijfopdracht (eindmeting)……………………………………………………………….51
10. Verrijkingsopdracht (eindmeting)…………………………………………………………54
11. Spiegeldiagram (Van Dongen, 2019)……………………………………………………..56
12. Waarderingstabel………………………………………………………………………….57
4
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper NienkevDongen. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €9,19. Je zit daarna nergens aan vast.
