Ontwikkelingspsychologie
SV H1
Als je kijkt naar de ontwikkeling van de mens, kan je onderscheid maken in 2 soorten:
- De ontogenese; ontwikkeling van een specifiek individu. (Interactie met omgeving).
- De fylogenese; de ontwikkeling van de soort . (Ontwikkeling van het soort).
In de prenatale fase begint de menselijke ontwikkeling bij de conceptie en groeit het ongeboren kind
uit tot een baby die rijp is om geboren te worden. De embryo: -12 weken. Foetus: + 12 weken. We
onderscheiden we 3 trimesters (periodes):
1. Tijdens het 1e trimester gebeuren 2 dingen: de innesteling vindt plaats van de bevruchte eicel
en die zich opdeelt in biljoen cellen, de embryo ontwikkelt. En de 2e periode waar
lichaamsdelen zich beginnen te ontwikkelen, zoals het zenuwstelsel, ogen, het hart enz. De
foetus ontwikkelt. Deze 2 periodes samen heet de embryonale fase.
2. Tijdens het 2e trimester, dit is ong, de 3e tot 7e maand, gaat de foetus allerlei bewegingen
maken en hier ontwikkelen zich al de meeste reflexen. Na 5e maand vormen zich zintuigen.
3. Het 3e trimester wordt vooral gekenmerkt door de gewichtstoename, hij wordt groter en
heeft steeds minder ruimte on zich te bewegen, hij neemt een vaste positie in. De foetus kan
in deze periode externe prikkels waarnemen, zoals geluid, licht, smaak enz.
Reflexen zijn onbewuste en automatische reacties op prikkels en veranderingen in de omgeving.
Reflexen komen voort uit het natuurlijke instinct om te overleven. De 8 aangeboren reflexen:
1. Kokhals reflex: voorkomen van stikken.
2. Babinski-reflex: grijpreflex van de voeten.
3. Stapreflex: benen bewegen wanneer voeten de grond raken.
4. Valreflex/mororeflex: armen spreiden bij het vallen.
5. Zwemreflex: vermijding van gevaar, zwembewegingen maken.
6. Schrikreflex: bij plotseling geluid de armen en vingers gespreid en de rug gestrekt.
7. Zoekreflex: hoofd in de richting draaien waar iets zijn wang raakt.
8. Zuigreflex: neiging om te zuigen aan dingen die de lippen raken.
Er zijn verschillende opvattingen over het bewustzijn, tussen de oosterse en westerse wereld. Wij
richten ons nu op de westerse opvattingen, die ook weer verschillende visies hebben: De opvattingen
verschillen heel erg, ze lopen uiteen van; nature & nurture, tot besef in de baarmoeder, tot interne
en externe factoren, maar ook biologische en opvoedingsfactoren. Volgens de psychoanalyse wordt
de ontwikkeling van je onbewuste bepaald door de eerste 2 levensjaren. Hiervan kan je je later niks
meer herinneren, maar je persoonlijkheid wordt hier wel degelijk mee bepaald.
Teratogenenfactoren: middelen van buiten (de baarmoeder) die schadelijke invloed hebben op de
prenatale ontwikkeling. Ze kunnen leiden tot vertraagde groei, gedrag en functiestoornissen.
Voorbeelden:
- Alcohol; als de moeder tijdens de zwangerschap (te veel) drinkt kan het kind het
alcoholsyndroom FAS syndroom krijgen. Kenmerken zijn: ogen die wijd uit elkaar gaan staan,
geestelijke groeiachterstand, te kleine hersenen.
- Roken; als moeder (te veel) rookt kan de foetus door zuurstofgebrek stoppen met ademen.
- Medicijngebruik; langdurig gebruik van medicijnen kan leiden tot ernstige lichamelijke
afwijkingen bij het embryo. Hierdoor ontstonden in 1947-1976 veel miskramen.
- Ondervoeding; dit kan leiden tot neurologische (hersenen) afwijkingen bij het kind.
- Chemicaliën &s stralingsgevaar; de kleinste mate hiervan kan leiden tot afwijking in het
zenuwstelsel of erger nog; een miskraam.
,- Ongelukken; verwondingen van de moeder gaat rechtstreeks naar de vruchtwater en kan
leiden tot beschadigingen aan de foetus.
- Te kleine placenta; hierdoor kan er minder zuurstof en voedingstoffen naar binnen en
belemmert de ontwikkeling van de foetus.
- Infectieziekten; onschuldige ziekten kunnen ernstige gevolgen hebben voor de baby’s. Maar
ook ziektes zoals aids, HIV of syfilis.
- Psychische ziektes; erfelijke ziektes kunnen worden overgenomen, maar ook depressie O.I.D.
- Zware stress; hierdoor verhoogd de adrenalineproductie bij de moeder, waardoor een baby
later slaapproblemen kan krijgen. En stress van de moeder kan weer leiden tot alcohol etc.
- Leeftijd van de ouders; het beste is om een kind te krijgen voor de moeder is tussen 20-35
jaar, daarboven of onder kunnen gevolgen voor het kind oplopen. Vaders hebben op oudere
leeftijden oudere zaadcellen, wat voor psychische afwijkingen kunnen zorgen bij de baby.
Voor ouders is het ook heel belangrijk om niet te veel te verwachten van het kind, want als die
verwachtingen niet uitkomen kunnen de ouders daarvan balen. Waardoor het kind minder
positieve aandacht krijgt, terwijl hij er niks aan kan doen. Maar geen/te weinig verwachtingen
heeft ook geen positieve invloed op het kind, er wordt niks van ze verwacht, dus waarom zouden
ze hun best doen…?? Te hoge verwachtingen kan leiden tot faalangst, onzekerheid en een
minderwaardigheidscomplex. Ze durven hun ouders niet teleur te stellen, omdat ze bang zijn hun
steun en liefde te verliezen.
, SV H2
Een geboorte duurt van 8-14 uur. Doordat er te weinig voedingstoffen kunnen worden geleverd gaat
de baarmoeder samentrekken en begint het proces. Bij meerlingen wordt dit punt vaak eerder
bereikt en zij worden dan ook vaak eerder geboren. Te vroeg geboren noem je: Prematuur.
De eerste zwangerschap is vaak heftiger dan de latere. Ook voor de baby, die kan dit zelf als een
trauma ervaren waar hij later nog last van kan hebben. Zodra de baby geboren is moet hij zich
aanpassen; aan zelf ademen, het licht, warmte, alles tegelijk. Als een baby niet goed kan leren
aanpassen, omdat er complicaties bij de bevalling waren, zoals zuurstofgebrek, kunnen er (niet
ernstige) stoornissen ontstaan; ADHD, leerstoornis, concentratiestoornis, problemen met hand-oog
coördinatie, dyslexie enz.
Een pasgeboren baby heeft bijna alle cellen die hij nodig heeft in z’n leven. Deze moeten alleen nog
onderling verbinden door simpelweg; oefenen, leren en ontwikkelen.
De motorische ontwikkeling van een kind begint al voor de geboorte. De grootste ontwikkeling vindt
plaats tot 2 jaar. Dit is allemaal het resultaat van rijping, dit kan echter niet geforceerd worden. Het
moet stapje voor stapje gaan. Je kan b.v. geen kind van 3 maanden al leren lopen, maar pas bij 9.
Zoals al in H1 besproken heeft men aangeboren reflexen, primaire reflexen. Deze verdwijnen zodra
het zenuwstelsel zich ontwikkelt, zoals; loopreflex (een baby die je boven de grond laat zweven,
maakt loopbewegingen), zwemreflex (zwembewegingen maken, alleen hun hoofd niet boven water
kunnen houden), Mororeflex (de schikbeweging) en nog meer. Maar andere reflexen, zoals niezen,
hoesten, krabben blijven voor altijd.
2 verschillende groeirichtingen:
- De cefalocaudale groeirichting: hoofd -> de romp -> de ledematen.
- De proximodistale groeirichting: van het centrum naar buiten; romp -> armen -> vingers.
Definitie rijping: ontwikkelingsprocessen waarbij een persoon zich voorbereidt op de mogelijkheid
om bepaald gedrag te kunnen.
Definitie groei: het fysiek groeien van het lichaam, d.m.v. de 2 verschillende groeirichtingen.
Definitie leren: je kan letterlijk leren. Maar ook door middel van ervaring opdoen.
Leren doe je je hele leven lang. Zelfs de simpelste dingetje wat gebeuren worden opgeslagen in het
KTG. Het LTG beschikt over de informatie die je er of bewust in hebt gestopt, of vaak hebt herhaald.
Een pasgeborene beschikt al direct over alle menselijke zintuigen; Ze hebben namelijk een zuiver
gehoor, waarmee ze alle klanken kunnen onderscheiden, ook klanken die niet uit hun moedertaal
komen. Ook kunnen baby’s al direct de stem van hun moeder onderscheiden, dit komt waarschijnlijk
omdat ze dit de laatste maanden hebben leren kennen in de buik. In het begin sturen de hoor
prikkels via de hersenen de oogspieren, ze kijken naar elk geluid dat ze horen. Baby s kijken vanaf de
geboorte ook vaak naar gezichten, later kunnen ze voorwerpen onderscheiden. In het begin ziet de
baby alleen maar zwart wit, wil je hun visueel stimuleren kun je hen het beste spullen met primaire
kleuren geven. De reuk is voor een pasgeborene het meest belangrijk, het is de manier waarop ze
zich vertrouwd kunnen voelen, door b.v. het vruchtwater of moederborst te ruiken. Een baby heeft
over zijn hele lichaam zenuwzintuigen, waardoor ze gevoeliger zij voor aanrakingen. Meisjes zijn
meestal gevoeliger dan jongens. Daarnaast kunnen baby’s zoet en zout goed te onderscheiden, vaak
is er voorkeur voor zoet. Daarnaast is de mond of tong het ‘’kenorgaan’’ van de baby. Ze leren allerlei
eigenschappen of vormen hierdoor kennen, ze ‘’kijken’’ als het ware met hun mond.
Het ontbreken van een zintuig wordt als een handicap gezien, vooral het zicht of gehoor. Dit zorgt er
namelijk voor dat de prikkels (die ze niet kunnen waarnemen, zoals zicht) hun niet kunnen
