1. De opkomst van handel en ambacht die de basis legden voor het herleven van een agrarisch-
urbane samenleving
2. De opkomst van de stedelijke burgerij en de toenemende zelfstandigheid van steden
3. Het conflict in de christelijke wereld over de vraag of de wereldlijke dan wel de geestelijke
macht het primaat behoorde te hebben
4. De expansie van de christelijke wereld naar buiten toe, onder andere in de vorm van
kruistochten
5. Het begin van staatsvorming en centralisatie
Voedselproductie nam toe en bevolking groeide sterk door:
- Toename beschikbare landbouwgrond door ontginning (bijvoorbeeld gebieden inpolderen)
- Nieuwe landbouwmethoden: inzetten van paarden, nieuwe verbeterde ploeg, verbetering
treksysteem en van tweeslagstelsel naar drieslagstelsel
Gevolgen:
- Steeds meer boeren van akkerbouw naar veeteelt door toename vraag luxe voedsel
- Handel en nijverheid ontstaat specialiseren in een ambacht
- Horigheid wordt minder aantrekkelijk door ontstaan steden horigen gebonden aan hun
land maar gaan toch naar steden
- Verstedelijking wordt gestimuleerd (economisch en politiek) belangrijk voor leenheer
verdient daar ook geld aan door belastingen te heffen (economisch)
- Stad is centraal punt, leenheer kan belasting vragen in ruil voor privileges (voorrechten
bijvoorbeeld muren) waardoor leenmannen (adel) buiten spel worden gezet (politiek)
- Organisatie van de handel via gildes en Hanze (= aantal steden waarvan handelaren
samenwerken)
o Genua, Venetië, Bologna textiel
o Oostzeegebied moedernegotie = moeder van de handel (graan, vis, luxe
producten)
o Azië beetje specerijen uit bijvoorbeeld Perzië via land
- Jaarmarkt = markt die 1x per jaar wordt gehouden waar veel mensen naartoe komen met
producten uit de hele wereld steden rijker
- Handel met geld in plaats van in natura: stimuleerde handel, gevaarlijk transport, lenen met
rente verboden binnen Christendom
Privileges + lagere belastingen zorgt van trek van platteland naar stad ook horigen na een jaar en 1
dag naar de stad heer in problemen meer vrijheid voor horigen die bleven op platteland en
in steden meer vrijheid
- Stad bestuurt door patriciërs (rijkste burgers met grond en huizen in de stad) werden
schepenen (bestuurder en rechter) tot aan hun dood
- Soms machtsmisbruik richting het gemeen (stedelingen die niet tot het patriciaat behoorden)
opstand beperking macht: elk jaar nieuwe schepenen, geen familieleden, gilden
financiële beheer van schepenen controleren
, Guldensporenslag:
- Steden konden meer bestuurlijke vrijheid opeisen door in tijden van oorlog / conflicten
tussen een koning en zijn leenmannen voor de juiste partij te kiezen
- Filips VI (koning Frankrijk) wilde als leenheer macht in Vlaanderen vergroten terwijl graaf
Gwijde van Vlaanderen zoveel mogelijk zelfstandigheid in zijn graafschap wilde
- Filips VI gesteund door Vlaamse patriciërs (bestuursmacht behouden) en Franse ridders
- Gwijde gesteund door het gemeen (Vlaamse volksleger)
- Vlaamse volksleger won Franse greep op Vlaanderen bleef beperkt, bestuursmacht
ambachtslieden vergroot ten koste van patriciërs
Christenen geloofden dat God aarde had geschapen en 3 standen had ingesteld:
- Geestelijkheid: bidden en zorgen voor bevrijding van de ziel van de gelovigen (geestelijke)
- Adel: land besturen en mensen beschermen (wereldlijke)
- Boeren: iedereen voorzien van voedsel
Primaat = wie het meeste macht heeft
God heeft plaatsvervangers op aarde aangesteld om in zijn plaats te besturen:
- Geestelijke macht: Paus heerschappij over de kerk en haar gelovigen (de ziel)
- Wereldlijke macht: keizer / koning bestuursmacht over landen en mensen (het lichaam)
- De ziel is belangrijker dan het lichaam dus geestelijke macht is het belangrijkst paus heeft
het primaat
Oosters Schisma:
- In 395 deling van het Romeinse rijk gingen op bestuurlijk en religieus hun eigen weg
- Rond 1000 grote bloei in Oost-Romeinse rijk
- Oostelijke kerk toegenomen men vroeg zich af waarvan patriarch (geestelijke leider van
Constantinopel) ondergeschikt was aan de paus in Rome en of er wel een paus nodig was
- Ontstonden grote meningsverschillen over juiste gebieden tijdens de mis, verering van
beelden en kerkelijk recht
- Wie had primaat in de kerk?
Oosters Schisma: scheiding tussen Orthodoxe en Rooms-Katholieke kerk
Kritiek op de Rooms-Katholieke kerk in het westen van Europa:
- Luxe levensstijl van de paus, kerkleiders en andere religieuzen
- Niet houden aan celibaat
- Rijkdommen van kloosters tegenover de armoede van het gewone volk
Hervormingsbewegingen komen op gang, maar heel beperkt
Investituursstrijd:
- Volgens kerkelijk recht mochten inwoners en priesters van een stad zelf hun bisschop kiezen
- Paus benoemde hem en schonk een teken van bisschopsambt: deze plechtigheid =
investituur
- In praktijk deed de keizer dit en stelde die dan tegelijk aan als leenman (gunstig omdat hij
niet mag trouwen en dus geen erfgenamen heeft)
- Pausen niet blij: onder Gregorius investituurstrijd het felst
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper iljakuiper. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €5,48. Je zit daarna nergens aan vast.