Kwaliteit van leven
Despecialisering: social workers worden steeds meer geacht generalistisch te
werken: een verscheidenheid aan problemen en behoeften in verschillende
leefgebieden kunnen oppakken
Positieve gezondheid in 6 dimensies:
Lichaamsfuncties
Mentale functies en belevingen
Spirituele/existentiële dimensies
Kwaliteit van leven
Sociale maatschappelijke participatie
Dagelijks functioneren
Enabling state: heeft te maken met de verzorgingsstaat die erop gericht is om
burgers te activeren. Voorzieningen worden selectief afgegeven. Sommige
voorzieningen worden alleen toegekend aan de meest kwetsbare mensen.
Andere burgers worden op deze manier geactiveerd om verantwoordelijkheid te
nemen voor hun eigen leven. Om een uitkering te krijgen of behouden dien je
bepaalde taken te vervullen. De staat hoeft nog maar een minimum niveau van
ondersteuning te bieden. (ook wel activate welfare state)
Zingeving in psychologisch onderzoek:
Coherece: het begrijpen van de wereld om je heen en je eigen leven
Purpose: doelgericht
Significance: Van waarde zijn
De cognitieve (behoefte aan begrijpelijkheid), motivationele (behoefte aa
doelgerichtheid) en evaluatieve componenten (behoefte aan ervaren van het
leven als waardevol) van zingeving
Zingevingskader: waaruit iemand de wereld ervaart en interpreteert
3 componenten:
Overtuigingen
Doelen
Subjectieve gevoelens
Zingevingskader volgens Taylor:
Het zingevingskader is een morele ruimte waarbinnen we ons als mens begeven.
Waar zich vragen voor doen over goed en kwaad, wat van betekenis voor je is en
wat is onbeduidend of van ondergeschikt belang. Iemands zingevingskader
bestaat uit visies op het goede en die antwoorden geven op existentiële vragen,
oftewel levensvragen die zich voordoen in de morele ruimte waarin iemand zich
als mens bevindt en bied zo morele oriëntatie in het dagelijkse leven.
Cognitieve component: begrijpelijkheid
Behoefte aan het begrijpen van de dingen die je meemaakt in je leven. Iemands
opvattingen over wat het goede leven is, wat voor iemand van belang is.
Motivationele component: doelgerichtheid
De belangrijkste component van zingeving. Stellen van toekomstdoelen die
richting geven aan het handelen in het heden. Volgens Taylor liggen visies op het
goede leven ten grondslag aan de doelen die iemand stelt.
Evaluatieve component: ervaren van coherentie
,Het gevoel dat het eigen leven waarde heeft. Taylor heeft het over morele
intuities. Mensen moete het gevoel hebbend dat ze leven volgens hun visie op
het goede leven. De evaluatieve component toetst als het ware op gevoelsniveau
of iemands visie over het goede leven overeenkomen met de doelen en het
handelen van een persoon
Narratieve identiteit:
Volgens taylor zijn we geen volledig mens als we niet kunnen vertellen wat ons
beweegt. Het onder woorden brengen van onze visie op het goede is vormend
voor het mens zijn. We ontdekken de zin van het leven door deze onder woorden
te brengen.
Narratieve proces/ narratieve benadering
De visie op het goede leven wordt steeds opnieuw verwoord en verwerkt in een
verhaal dat antwoord geeft op levensvragen als wie ben ik en wat is het goede.
Dynamisch en steeds in verandering
Idem-identiteit en ipse-identiteit (Ricoeur)
Idem-identiteit gaat over de continuïteit van dat wat hetzelfde blijft door de tijd
heen. Bijvoorbeeld karaktertrekken en gewoontes Ipse-identiteit betreft het wie:
het zelf dat zich door de tijd heen verhoudt tot zichzelf, wie wil ik zijn, waar wil ik
voor staan en wil ik me aan verbinden?
3 perspectieven binnen narratieve identiteit
Persoonlijke belichaamd perspectief, hoe iemand zich omschrijft en ervaart
Relationeel perspectief: hoe iemand zichzelf begrijpt en begrepen voelt in
relatie tot anderen.
Maatschappelijk perspectief: hoe iemand zichzelf begrijpt en begrepen
voelt binnen grotere verbanden
Breukervaringen
Als de betekenis die iemand toekent aan een gebeurtenis niet overeenkomt met
hoe deze de wereld ervaart(zingevingskader) dan ontstaat er stress (Park, 2010).
Wanneer het niet lukt deze te integreren in de narratieve identiteit dan is er
sprake van een breukervaring (Jorna, 2008).
Breuk in het weefsel van verhalen: overtuigingen (cognitieve component), doelen
(motivationele component) en gevoel van coherentie en het gevoel te leven
volgens iemands visie op het goede leven (evaluatieve component).
Hoofdstuk 12 basisboek sociaal werk: sociaal werken met religie
Secularisatie: de invloed van religie op de samenleving en het leven van de
mensen nam af rond 1900. Letterlijk betekent het: verwereldlijking.
Narratieve benadering: luisteren naar de levensverhalen van de client, ingaan op
wat er gebeurd is, maar ook zorgen dat de client weer controle krijgt over zijn
eigen leven en zijn levensverhaal verder kan schrijven.
Anthony Giddens: beschrijving van de moderne mens: mens geeft zelf reflectief
vorm aan zijn eigen levensverhaal. Op een zelfreferentiele manier reflecteren. De
moderne mens heeft alleen zichzelf tot norm bij het beschrijven van zijn
,levensverhaal. Hij zet de moderne mens tegenover de traditionele mens, deze
stellen niet zichzelf maar God, Allah of de kerk als norm
Bij een onderzoek waarom bepaalde mensen concentratiekampen beter hadden
doorstaan dan anderen bleken 3 eigenschappen mee te spelen:
Inzicht in eigen situatie (comprehensibility)
Gevoel nog ergens greep op te hebben (manageability)
Beleven van zingeving ondanks de situatie (meaningfulness)
Deze 3 werden ook wel sence of coherence genoemd SOC (Aaron Antonovsky)
Salutogenese: het gezondheid bevorderende in de mens
Dignity therapy: een korte interventie waarin een patiënt centrale waarden uit
zijn levensverhaal bevestigd krijgt.
De ervaring van waardigheid kan bevorderd worden door de wijze waarop
mensen persoonlijke aandacht krijgen in de zorg.
Gezondheidszorg en zingeving zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden
Met nieuwe ogen hoofdstuk 8: zingevend werken met religie en levensverhalen
Levensbeschouwing: heeft betrekking op het geheel van overtuigingen, waarden
en normen waarmee mensen zin en richting geven aan hun leven.
Syncretisme: is in de godsdienstwetenschappen het naar elkaar toegroeien van
religies, een poging om uiteen liggende of tegengestelde geloven en religies met
elkaar te combineren. Soms komt er dan weer een nieuw volksgeloof uit voort.
Civil sociatie: een maatschappij van vrije, zelfstandige burgers.
7 levensbeschouwelijke dimensies ( ninian)
Praktische of rituele dimensie
o Bijvoorbeeld rituelen in kerk of moskee (dopen, verbintenis ritueel
bij trouwen of offerande bij overlijden van iemand) of andere dingen
als branden van een kaars, bidden, mediteren, religieuze feestdagen
vieren
Emotionele of ervaringsdimensie
o De kracht en betekenis van religieuze of mystieke ervaringen. Het
gevoel wat je erbij krijgt.
Verhalende en mythische dimensie
o Verhalen zoals bijvoorbeeld de Bijbel of Koran, maar mensen kunnen
ook betekenis aan het leven geven door in een dagboek te schrijven
of geschiedenis van je voorouders opzoeken
Filosofische of leerstellige dimensie
o Ook wel doctrinaire dimensie
o Centrale geloofsovertuigingen (doctrines), bijvoorbeeld denken over
leven na de dood
Ethische of morele dimensie
o Ook wel wetsdimensie genoemd
o Morele gedragsregels, geboden en verboden (bijvoorbeeld de 10
geboden)
, o Regels over wie je mag trouwen, wat je mag eten, hoe je je moet
gedragen, hoe je om moet gaan met geboorte, ziekte en dood
Sociale of institutionele dimensie
o De wijze waarop een levensbeschouwing of religie belichaamd
wordt. (bestuursvormen van kerk, politieke partij, joodse
gemeenschap
Materiele of kunstzinnige dimensie
o Gebouwen kunstwerken, symbolische voorwerpen, heilige plaatsen
Zingeving gaat over betekenis zoeken, je positie in de wereld bepalen, je leven
als zinvol (willen) ervaren. Het gaat over of je je gewaardeerd en gezien voelt in
je sociale omgeving, of je plezierige en interessante activiteiten in het
vooruitzicht hebt en of je zelf invloed hebt op je manier van (samen) leven of
werken
Peter Derkx onderscheidt de volgende zingevingsbehoefte:
Doelgerichtheid: leef je ergens naartoe wat je van waarde vindt?
Morele rechtvaardigheid: is je leven, dat wat je doet, moreel te
verantwoorden?
Eigenwaarde, vind je jezelf de moeite waard?
Competentie: heb je het gevoel dat je invloed hebt op je leven?
Begrijpelijkheid: heb je een begrijpelijk verhaal over je
leven/gebeurtenissen?
Verbondenheid: voel je je verbonden met anderen
Transcendentie: voel je je deel van een groter geheel (kan religie zijn) of
verlang je daarnaar?
Zingeving is te zien al een proces waarin we aan onze zingevingsbehoeften
proberen te voldoen met een zinvol leven als doel
Narratief begeleiden
Een zingevende manier van begeleiden met gebruikmaking van verhalen,
beelden en metaforen. Narrativiteit betekend letterlijk het verhalende (het (her)
vinden van (verloren) krachtbronnen door een helende en verbindende dialoog
over het eigen levensverhaal.
5 aannames (volgens Meiniger)
Mensen zijn verhalende en dialogische wezens
Een levensverhaal is een subjectieve constructie van de werkelijkheid
Levensverhalen helpen om heden, verleden en toekomst te verbinden
Beeldtaal en beelddenken geven toegang tot het onbewuste
Levensverhalen verbinden op meerdere niveaus
Een narratieve begeleider:
Helpt de client om op verhaal te komen
Is erop gericht door tegenstrijdigheden en verwarring in een verhaal heen
te luisteren
Helpen ontdekken waar het echt over gaat
Ervanuit gaan dat antwoorden in het levensverhaal liggen
4 aspecten van zingevende gespreksvoering
Traagheid
o Trage vraag: en vraag die steeds blijft spelen in het leven,
bijvoorbeeld Heeft het leven nog wel zin of hoe kan ik leven met het
verdriet om mijn verloren kind