GEBUNDELDE SAMENVATTINGEN KLASSIEKE TEKSTEN
3.5C Political Philosophy & Democracy
Plato – Republic
Republic van Plato (380 v.C.) is een revolutionair stuk, aangezien het gezien kan worden als het begin
van het bestuurskundig denken over hoe de samenleving ingedeeld moet zijn. In de tijd dat het
geschreven is, is de Griekse democratie al lang gevestigd, maar Plato verzet zich hiertegen. Het boek
is ingedeeld in tien delen, maar de eerste, tweede, zesde, zevende en achtste deel vormen het
focusgebied van deze tekst.
In het eerste boek wordt er gekeken naar verschillende definities van rechtvaardigheid
(justice). Socrates stelt dat het in het voordeel van een individu is om rechtvaardig te zijn, en nadelig
om onrechtvaardig te zijn. Onrechtvaardigheid zorgt namelijk voor verdeeldheid en strijd, en
rechtvaardigheid zorgt voor harmonie en vriendschap. De onrechtvaardigen (the unjust) zijn niet in
staat om gemeenschappelijk te handelen. Rechtvaardigheid wordt gezien als de voortreffelijkheid van
de ziel, en onrechtvaardigheid als het gebrek van de ziel. De rechtvaardigen (the just) zullen goed
leven, en de onrechtvaardigen zal slecht leven.
In het tweede boek staan drie categorieën van goederen centraal. De eerste categorie zijn de
goederen die een individu wil vanwege de consequenties. Een voorbeeld hiervan is sport of medische
hulp, aangezien dit ervoor zorgt dat je gezond wordt. De tweede categorie zijn de goederen die we
willen om wat ze zijn. Deze goederen wekken lust op en deze zorgen voor vreugde bij individuen. De
derde categorie is de hoogste categorie goederen, en dit is een combinatie van de eerste twee
categorieën. Deze goederen wil een individu vanwege de consequentie én om wat ze zijn, zoals
kennis.
In het zesde boek stelt Plato dat de ziel (en dus ook de samenleving) in drie delen gedeeld kan
worden. Als eerst het rationele deel, wat betrekking heeft op de kennis van een individu. Daarnaast
het spirituele deel, wat betrekking heeft op de trots en hoop van een individu. Als laatste deel het
appetitieve deel, wat betrekking heeft op geld, luxe en plezier van een individu. De Filosoof-Koning
(the Philosopher-King) is de persoon die intelligent en betrouwbaar is. Deze persoon houdt meer van
de waarheid dan van wat dan ook. De Filosoof-Koning wordt gezien als de bewaker van de staat
(Guardian of State) en diegene moet zoveel mogelijk kennis zien te krijgen.
In het zevende boek staat de Grot van Plato centraal. In de grot zijn er gevangenen, die geen
daglicht zien. Het enige licht wat er in de grot is, komt van vuur, en hierdoor zien de gevangenen op
de muur van grot een vervorming van zichzelf. Voor hen vormt deze vervorming van de
werkelijkheid hun realiteit. Om los te komen en uit de grot te ontsnappen, moeten de gevangenen een
pijnlijke reis naar de echte wereld buiten de grot maken. De Filosoof-Koning moet tot de leeftijd van
35 verschillende studies volgen, zodat zij van hun vijfendertigste tot hun vijftigste mensen uit de grot
, kunnen proberen te leiden. Bij het bereiken van de 50 is de Filosoof-Koning volledig bewust van de
vorm van de realiteit, en zijn zij volledig volwassen en klaar om te leiden.
In het achtste boek stelt Plato dat er vier imperfecte samenlevingen zijn. Een samenleving
begint bij een timocratie (“Government of Honor”). De ondergang van de timocratie komt doordat
mensen geld gaan nastreven, waardoor de rijken dominanter worden en de armen worden onteerd. Zo
komt de oligarchie door stand, waarbij macht in de handen is van een kleine groep mensen uit de
bevoorrechte klasse. De staat wordt volgens Plato dan gezien als ziek, en de armen zullen in opstand
komen tegen de bevoorrechte klasse. Zo ontstaat er een democratie, waarbij gelijkheid en vrijheid
centraal komt te staan. Het probleem is echter dat er nu een groep mensen met weinig kennis aan de
macht is. De samenleving wordt daarom chaotisch, totdat één persoon het voortouw neemt om de
samenleving hieruit te trekken. Zo komt de tirannie tot stand. Dit is volgens Plato de meest imperfecte
vorm van een samenleving.
