,Procesmanagement
Hoofdstuk 1: processen en procesmanagement
1.1 Processen zijn overal
In procesmanagement spreekt men van input en output.
Procesmanagement → zorgt ervoor dat processen op elkaar worden afgestemd en dat processen
verbeterd worden. Daarnaast zijn sommige aanpassingen of veranderingen in het bedrijf een proces
op zich en wordt de invoering van het nieuwe kwaliteitssysteem of de uitbreiding van de
productielocatie als zijnde een proces gemanaged. Processen en procesmanagement zijn overal.
1.2 Wat zijn processen?
Processen kun je opdelen in verschillende deelprocessen, op verschillende schaal bekijken en de
omgeving heeft invloed op een proces.
1.2.1 Kenmerken van processen
Processen bestaan uit een aaneenschakeling van stappen, ofwel fasen. Naast een aantal stappen of
fasen gaat het bij een proces over een opeenvolging van gebeurtenissen met een begin en met een
eind. Men spreekt in dit verband van een input en output.
Transformatie = dat tijdens een proces een verandering optreedt. Dit geeft het dynamische karakter
van een proces weer. Een proces is nooit statisch en verandert per definitie altijd.
Processen kunnen onderverdeeld worden in continue processen en discontinue processen.
Continue processen → bijvoorbeeld een olieraffinaderij waar continu in kraakinstallaties ruwe olie
wordt omgezet in lichtere koolwaterstofverbindingen. Dat proces stopt niet een gaat dag en nacht
door, hetzelfde geldt voor een energiecentrale.
Bij continue processen is het soms lastig om de verschillende fasen of processtappen te benoemen.
Bij discontinue processen is dat gemakkelijker.
Discontinue processen → bijvoorbeeld een assemblageproces. Assembleren is het samenvoegen van
verschillende onderdelen tot een eindproduct. Dit gaat onderdeel voor onderdeel.
Daarnaast worden processen onderverdeeld in natuurlijke processen en kunstmatige processen.
Natuurlijke processen → gebeuren vanzelf en houden zichzelf volgens de wetten van de natuur in
stand. Denk maar aan een natuurkundig proces waarbij een stof met een andere stof mengt of
bijvoorbeeld roest.
Kunstmatige processen → zijn processen die geïnitieerd en in stad worden gehouden door mensen.
Denk maar aan een productieproces of een organisatieveranderingsproces. Bij kunstmatige
processen worden bij elke stap mensen, materialen of andere middelen ingezet om het proces aan
de gang te houden.
Bij kunstmatige (en ook natuurlijke) processen is er sprake van gewenste en ongewenste output. Bij
gewenste output kun je denken aan een patiënt die beter wordt of een succesvol eindproduct dat
voldoet aan het PvE. Bij ongewenste output moet je denken aan een gebiedsontwikkelingsproces dat
vastloopt of een productieproces waarbij het eindproduct niet aan de gewenste specificaties voldoet.
Samenvattend kunnen we over processen het volgende zeggen:
➢ Een proces bestaat uit fasen;
➢ Bij een proces is er sprake van een input en een output;
➢ Output is gewenst of ongewenst;
➢ Een proces is dynamisch;
➢ Er is sprake van transformatie of verandering;
➢ Er kan onderscheid gemaakt worden tussen natuurlijke en onnatuurlijke processen;
,➢ Er kan onderscheid gemaakt worden tussen continue en discontinue processen.
1.2.2 Deelprocessen
Proces = elke activiteit, of verzameling van activiteiten, die gebruikmaakt van middelen om input om
te zetten in output. De handelingen en fasen kunnen worden beschreven en schematisch worden
weergegeven. Daarnaast kan een proces ook als deelproces worden beschouwd van een of meerdere
andere processen, bijvoorbeeld het schoonmaken van auto’s bij een autodealer.
Je kunt een proces ook opknippen in twee delen. Je kunt dan zeggen dat beide processen –
deelprocessen zijn van een groter proces. Daarnaast kun je iedere processtap als individueel proces
of als deelproces beschouwen. Ten slotte kan het schoonmaken van de auto onderdeel zijn van één
of meerdere grotere processen. (voorbeeld op blz. 18 en 19)
Processen kan men dus onderverdelen in deelprocessen en processen kan men samenvoegen tot
grotere processen. De plaatjes van processchema’s worden Chevron-schema’s genoemd.
1.2.3 Schaal van processen
Je kunt op verschillende niveaus naar processen kijken, ofwel verschillende aggregatieniveaus. Je
kunt op een hoog aggregatieniveau kijken naar de processen. Maar je kunt ook inzoomen naar een
lager aggregatieniveau. Processen kunnen ook organisatie-overstijgend of zelfs bedrijfstak- en of
branche-overstijgend zijn.
Door op verschillende niveaus te kijken, zie je relaties of problemen die je op een ander schaalniveau
niet ziet. Een techniek om jezelf te dwingen om op verschillende aggregatieniveaus naar processen te
kijken is de blackboxbenadering
Blackboxbenadering → worden processen of deelprocessen
als een zwarte doos beschouwd waarbij alleen gezien kan
worden wat er ingaat en wat er uitkomt.
De verschillende aggregatieniveaus van hoog naar laag:
➢ Brancheniveau;
➢ Bedrijfstakniveau;
➢ Organisatieniveau;
➢ Afdelingsniveau;
➢ Procesniveau;
➢ Deelprocesniveau. Deelprocesniveau
Figuur 1: verschillende aggregatieniveaus
1.2.4 Transformatie
Bij processen is er sprake van transformatie. Transformatie heeft te maken met het overgaan van de
ene vorm in de andere vorm. Transformatie kan op de volgende manieren plaatsvinden:
➢ Veranderen van de uiterlijke vorm (gebied krijgt nieuwe bestemming/inrichting).
➢ Veranderen van de chemische aard (van grondstoffen via productieproces verf maken).
➢ Verplaatsing (taxirit waarbij mensen worden verplaatst).
➢ Opslag (aan producten die tijdelijk niet nodig zijn maar later wel, wordt waarde toegevoegd door
ze op te slaan).
➢ Behandeling (goederen of personen worden behandeld en verzorgd: masseur of tandarts).
1.2.5 Omgeving van processen
Elk proces of deelproces vindt plaats in de omgeving. Je kunt de omgeving van het proces definiëren
als al wat buiten het proces ligt, maar wel invloed heeft op het proces of beïnvloed wordt door het
proces. Het kunnen herkennen en analyseren van de omgeving van een proces is heel belangrijk,
omdat het invloed kan hebben op het proces (giftige dampen). Hierdoor kan een proces niet het
, gewenste resultaat of de beoogde output hebben. Als procesmanager is het belangrijk dat je de
omgeving goed in kaart brengt en mogelijke verstorende elementen die van invloed zijn op het
proces, kunt wegnemen of het proces kan aanpassen opdat dergelijke elementen hun negatieve
uitwerking op het proces missen.
De omgeving van een proces is onderverdeeld in de directe omgeving (eerste schil rond het proces)
en indirecte omgeving (de buitenste schil). Als procesmanager kun je alleen invloed uitoefenen op de
directe omgeving en dus niet op de indirecte omgeving. Andersom geldt dat zowel de directe als de
indirecte omgeving invloed hebben op het proces. De procesmanager moet continu in beeld hebben
wat de ontwikkelingen zijn in de buitenste schil, zodat hij/zij hier tijdig op kan inspelen.
Een belangrijk onderdeel van de omgeving van een proces zijn de stakeholders van het proces.
Stakeholder = belanghebbende. Stakeholders behoren tot de directe omgeving.
Het is belangrijk om bij het analyseren van processen de volgende zaken te achterhalen:
➢ Wie zijn er bij het proces betrokken?
➢ Wat zijn hun rollen?
➢ Wat zijn hun belangen?
➢ Wie zijn probleemeigenaren?
➢ Wat behoort tot de omgeving?
➢ Wat zijn omgevingsinvloeden?
1.3 Wat is procesmanagement?
1.3.1 Procesmanagement
Procesmanagement gaat enerzijds over het herkennen, analyseren, ontwerpen, implementeren en
aansturen van processen (bijv. werkprocessen verbeteren). Je probeert processen beter op elkaar af
te stemmen. Procesmanagement gaat bij bestuurlijke en dienstverlenende processen ook om het
beïnvloeden en communiceren van processen. De procesmanager is ervoor verantwoordelijk dat
iedere deelnemer aan het proces kan en wil deelnemen en continu informatie verkrijgt, zodat hij/zij
ook echt kan deelnemen aan het proces. In beide gevallen zijn er mensen nodig. Procesmanagement
is overal.
In de 19de eeuw gingen economen nadenken over efficiëntere vormen van produceren. Met het
procesmatig denken is ook de arbeidsdeling ontstaan. Het was normaal dat iemand een vak leerde
en hij/zij het gehele productieproces onder de knie had. Het proces denken heeft ertoe geleid dat
men ging inzien dat het in sommige gevallen goedkoper was om medewerkers kleine onderdelen van
het productieproces te laten uitvoeren, zodat mensen zich erin kunnen specialiseren = arbeidsdeling.
Bij arbeidsdeling zorgt specialisatie voor betere kwaliteit. Ook zorgt specialisatie voor snellere
productie. Door elk deelproces op elkaar aan te sluiten, ontstaat er een keten die eindigt bij het
eindproduct.
Bij complexe en lange processen ligt het in de hand houden van de keten weer bij anderen, de
productiemanagers. Hoe complexer de processen, hoe lastiger het is om ze in de hand te houden.
Het is handig om processen in kaart te brengen, te beschrijven en te analyseren.
Procesmanagement is in de bedrijfseconomische hoek ontstaan. Procesmanagement wordt behalve
in de productieomgeving ook op andere zaken toegepast, zoals:
➢ Het doorvoeren van een reorganisatie;
➢ Het ontwikkelen van een nieuw product;
➢ Het veroveren van een nieuwe markt;
➢ Gebiedsontwikkeling.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper anouk_feij. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €5,99. Je zit daarna nergens aan vast.