Hoorcollege 1 - Wat werkt?
Onderwerpen?
Sancties: waarom? Verschillende perspectieven
(Niet) Justitieel ingrijpen: wat doet het met ouders en kinderen?
Wat werkt: Theorie RNR
Effectieve ingrediënten/elementen (specifiek/algemeen)
Erkenningscommissie (hoe stel je vast of iets werkt?)
Niet-effectieve programma’s (/onderdelen)
Het belang van effectief ingrijpen en dilemma’s
Sancties en maatregelen vanuit verschillende theorieën
Twee belangrijke perspectieven die een rol spelen
1. Vergeldingstheorie
De overheid moet wraak nemen op degene die onrecht pleegde
Oog om oog, tand om tand
Absolute straftheorie: de straf vindt zijn grondslag in het misdrijf (de daad
staat centraal)
2. Preventietheorie
Door de persoon te straffen wordt voorkomen dat anderen strafbare feiten
zullen plegen
Relatieve strafrechtstheorie: de straf beoogt een bepaald doel ipv enkel
vergelding
Wordt onderverdeeld in:
o Generale preventie = schrikreactie op anderen
o Speciale preventie = de misdadiger zelf ervan weerhouden in de
toekomst weer misdaden te gaan plegen. Dader staat centraal
De forensische jeugdzorg komt in beeld bij relatieve theorieën. Om toekomstige problemen
te voorkomen moeten interventies wel effectief zijn.
Justitieel ingrijpen
Waar haal je je informatie vandaan?
o Bij jonge kinderen: via anderen (maar bias); via observatie van gedrag (maar
momentopname)
o Bij oudere kinderen: bij het kind zelf en bij anderen. Hoe weeg je verschillende
belangen?
Het belang van het kind
o Veilig opgroeien
o Hier heb je objectieve informatie voor nodig
o Hoe weeg je oordelen?
o Gebruik van diagnostisch onderzoek
o Wees je ervan bewust dat elke methode fouten heeft
Verantwoordelijkheid van betrokken professional
o Praat met het kind en zijn ouder/verzorger(s)
o Observatie; diagnostisch onderzoek; informatie van behandelaars
o Maar ook: wetenschappelijke literatuur, over (oa)
Gehechtheid; veiligheid; risicofactoren
Effectieve behandelingen
Juridische (on)mogelijkheden
Intergenerationele overdracht
Complexe problemen: risico- en protectieve factoren
Kunnen veranderbaar (dynamisch) zijn, bijvoorbeeld
o Opvoedvaardigheden
o Sociaal netwerk
Kunnen onveranderbaar (statisch) zijn, bijvoorbeeld
o Verstandelijke beperking
o Geschiedenis van delinquent gedrag
Risk-Needs-Responsivity model (Andrews & Bonta, 2010)
In criminologie veel gebruikt op basis waarvan voorspeld kan worden of interventies
effectief zullen zijn
Behandelingen in het justitiële kader zouden moeten aansluiten bij de veranderbare
risico- en beschermende factoren
Om effectief te zijn, moet aangesloten worden op de risk en needs van de cliënt, en
moet er sprake zijn van responsiviteit voor de mogelijkheden van de cliënt
o Risk: de hoogte van het recidiverisico, het risico op herhaling → dus niet te
licht en niet te zwaar
o Needs: er moet worden aangesloten bij de behoeften van de cliënt, bij de
aanwezige risicofactoren → dus bij bijv hechtingsproblematiek of op
onderliggende kenmerken focussen en niet op (bijv) sociaal netwerk
o Responsivity: responsief zijn voor de mogelijkheden en de beperkingen van
het cliëntsysteem → dus bijv niet iets ingewikkelds cognitiefs bij LVB
Dus in theorie (in criminologie) werkt...
Als de aanpak aansluit bij behoeften en situatie van individuele cliënt: beste
resultaten
Dat betekent voor hulpverlening complexe situaties:
Systematisch inschatten wat de problemen zijn in een gezin
Een hulpplan dat hierbij aansluit
Wat betekent RNR voor behandelplan in bijvoorbeeld jeugdzorg plus?
o Adequate diagnostiek
o Individueel behandelplan
o Gender specifiek?
o Multimodaal: verschillende systemen van de cliënt
Algemeen werkzame factoren
Naast RNR moet er ook rekening gehouden worden met algemeen werkzame
factoren
Factoren die altijd bijdragen aan succes
o Gebaseerd op theorie
o Voldoende motivatie van de cliënt
o Goede relatie cliënt-hulpverlener (=alliantie)
o Uitvoering interventie zoals bedoeld
o Professionaliteit van de hulpverlener
o Goede werkomstandigheden hulpverlener
Normale caseload, ondersteuning (intervisie/supervisie), veiligheid van
hulpverlener
o Adequate structurering van de interventie
Doelstelling, planning, fasering (Van Yperen, 2004)
,Specifiek werkzame factoren
Kenmerken van de behandeling of aanpak werken in bepaalde gevallen beter dan in
andere gevallen
Goed geïmplementeerde interventies lijken beter te werken dan niet goed
geïmplementeerde interventies
Wat gebeurt er in de praktijk?
In Nederland was er lange tijd ruimte en geld voor alle soorten interventies. Wat
intuïtief goed voelde werd uitgevoerd, onder het motto van ‘baat het niet, dan schaadt
het niet’
Dit bleek echter niet houdbaar: bepaalde interventies voor delinquente jongeren
bleken schadelijk
Daarnaast was er in 2005 sprake van een beperking van financiële middelen
Hierdoor zijn erkenningscommissies zijn ontstaan = commissies die interventies
beoordelen op hun effectiviteit → hulpverleningsprogramma’s moeten laten zien wat
ze doen, hoe ze dat doen en voor wie
Interventies kunnen een beoordeling krijgen op 4 niveaus:
1. In theorie effectief: beschrijving van wat interventie beoogt te doen op basis van
theorieën over het te bestrijden gedrag (waarom)
2. Procesevaluatie: wordt het programma uitgevoerd zoals bedoeld? Wordt de
doelgroep bereikt? Vaak beschrijvend onderzoek (hoe)
3. Evaluatieonderzoek: is er gedragsverandering? voor- en nameting
4. Effectonderzoek: is de gedragsverandering toe te schrijven aan de interventie? voor-
en nameting én controlegroep (hoe sterk)
Echter, wat blijkt uit onderzoek?
Niet klinisch representatief = interventies worden ontwikkeld door wetenschappers en
worden onderzocht in een specifieke groep cliënten. Deze interventies laten een grote
effectiviteit zien, maar zodra deze interventies vertaald worden naar de alledaagse praktijk
met meer complexe problematiek zakt de effectiviteit vaak weg
Dit komt door een verschil in:
Enkelvoudige vs. meervoudige problematiek
De training van behandelaars
Protocollering
Eén therapie vs. eclectische aanpak
Kwaliteit van het onderzoeksdesign
Wat werkt niet?
Veel groepsbehandelingen: iatrogeen effect = in groepsbehandelingen gaan cliënten
elkaar nadoen wat leidt tot meer delinquentie
Op fysieke inspanning gerichte (maar: sommige sportinterventies weer wel)
Scared straight (gevangenisbezoek)
, Waarom effectief ingrijpen?
IVRK: We dienen in de ruimst mogelijke mate de ontwikkeling van het kind en de zo
volledig mogelijke ontplooiing van zijn persoonlijkheid, talenten en geestelijke en
lichamelijke vermogens te waarborgen (art. 6 en 29)
Cliëntparticipatie is belangrijk: cliënten moeten zelf mee kunnen praten over hun
behandeling, draagt ook bij aan betere motivatie
Therapeutisch zijn alleen de interventies die jeugdigen proberen te betrekken in een
ondersteunend en constructief proces van verandering (Lipsey, 2009) - Dus geen
interventies toepassen die gebaseerd zijn op externe controle en dwang (bijv
discipline en toezicht)
Evidence-based hulpverlening: interventies die aangeboden worden moeten
bewezen effectief zijn
Knelpunten en dilemma’s
Motivatie bij behandeling onder drang/dwang
Effectiviteit nog zelden aangetoond
Sinds transitie van jeugdzorg in 2015: veel loketten en veel toezichthouders → gaat
niet per sé beter met kinderen
Generalisatie van behandeling in gesloten/besloten context naar alledaagse praktijk
Het halen van voldoende programma integriteit, ervoor zorgen dat programma’s
uitgevoerd worden door behandelaars zonder een enorm controlesysteem op te
zetten
Hoorcollege 2 - Risicotaxatie in straf- en civielrechtelijk kader
Programma
Risicotaxatie in Strafrechtelijk kader
o Belang risicotaxatie
o Landelijk Instrumentarium Jeugdstrafrecht (LIJ)
o Onderdelen LIJ (casus)
Risicotaxatie in Civielrechtelijk kader
o Stand van zaken wetenschap en praktijk
o Welke instrumenten zijn beschikbaar?
o Hoe presteren ze?
o Casus en korte stukjes film
Doel risicotaxatie jeugdzorg
Het zo goed mogelijk inschatten van een toekomstige gebeurtenis om deze te kunnen
voorkomen
Strafrechtelijk
Civielrechtelijk
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper ijfriederichs. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €5,49. Je zit daarna nergens aan vast.
