Strafrecht week 13
Historie uitingsdelicten:
- Tot 2005:
Geen grote juridische belangstelling
Slechts klein percentage wordt vervolgd
‘je mag zeggen wat je wilt’ (free speech: fortuin)
- Vanaf 2005:
Gevolg moord Van Gogh: grenzen aan uitingsvrijheid
1. Vervolgingen nemen toe (tolerantieniveau daalt / art. 137c Sr / 2021: 8.100 strafzaken
wegens belediging of discriminatie)
2. Parlementaire worsteling met delict Godslastering (art. 147 Sr) (afgeschaft per 1 april
2014)
3. VVD: opheffen alle strafrechtelijke grenzen van de uitingsvrijheid
4. Grote toename: belediging via social media (bewijs! op een presenteerblaadje
aangereikt krijgen)
5. Zeer gevoelig: ontkenning Holocaust
6. Proces Wilders (1 en 2)
Hoofdregel:
- Artikel 7 Grondwet: ‘iedereen heeft recht van vrijheid van meningsuiting, behoudens ieders
verantwoordelijkheid voor de wet’
- Wet = Wetboek van Strafrecht
- Drie groepen uitingsdelicten
Groep 1: de klassieke beledigingsdelicten
- Artikel 261 Sr smaad (HR Poster Kamp Zeist)
- Artikel 262 Sr laster
- Artikel 266 Sr eenvoudige belediging (eenvoudig slaat op dat het tegenover gekwalificeerde
beledigingen staat)
- Artikel 267 Sr belediging ambtenaar in functie (HR 19 september 2017, NJ 2017/472 en HR 27
oktober 2020, ECLI:1686)
Groep 2: de discriminatiedelicten
- Artikel 137c Sr discriminatie groep mensen
- Artikel 137d Sr aanzetten tot discriminatie
- Artikel 137e Sr …………………….
Groep 3: delicten uit de restgroep
- Per 1 januari 2020 zijn art. 111 Sr (belediging Koning), art. 113 Sr (belediging leden Koninklijk
Huis) en art. 118 Sr (belediging bevriend staatshoofd) vervallen
- ‘Majesteitsschennis’ is nu als gekwalificeerde belediging in art. 267 Sr opgenomen
- De ‘leden van Koninklijk Huis’ en het ‘bevriende staatshoofd’ moeten nu via ‘normale
weg’…………..
De ratio legis klassieke beledigingsdelicten
, - De aanranding van iemands eer en goede naam (bijv.: ‘bokito’, ‘zwarte roetmop’, ‘domme
zweetkut’: Rb Amsterdam 18 mei 2017; Hof Amsterdam 19 februari 2018 ze kijken per
uiting of het belediging is.
De ratio legis strafverzwaring majesteitsschennis:
- Respect voor de eer en goede naam in relatie tot de staatsrechtelijke positie
HR 19 april 2005, NJ 2005/566 (het gooien van een verf gedrenkte tampon naar de
Gouden Koets)
HR 4 november 2014, ECLI:3083 (waxinelichthouder)
De ratio legis discriminatiedelicten:
- Het aantasten van de eigenwaarde of het in diskrediet brengen van een groep mensen
(collectief pakken met je uiting)
Wat is beledigen?
- Iedere gedraging om iemand (publiekelijk) in ongunstig daglicht te stellen (HR 19 september
1988, NJ 1989/146)
- Ook overheidsorganen, maar let op de restrictie van artikel 266 lid 2 Sr bijzondere
geschreven strafuitsluitingsgrond (HR 30 oktober 2001, NJ 2002/129)
Rechterlijke toetsing:
- Wetgever wilde abstracte toetsing, want: ‘schelden doet geen zeer’
- Maar: de rechter toetst concreet en beoordeelt de context waarin uitlating is gedaan
(rechtspraak beweegt een andere kant uit dan de wetgever)
Soorten beledigingen:
- Onderscheid naar de vorm:
Belediging door woorden (verbale belediging)
Belediging door feitelijkheden (non-verbale belediging)
- Onderscheid naar de inhoud:
Denigrerend (kleinerend, geringschattend)
Minachtend (verachtend)
Intellectueel
De verbale, denigrerende, minachtende belediging (de top vijf nrs. 3 t/m 5) pannenkoek,
koekenpan, gehaktbal is niet voldoende belediging.
- 5. Erkende scheldwoorden (kankermongool, slet, kut jong etc.)
- 4. Het animale repertoire (bijv. ezel, aap, varken, fascistische honden etc.)
- 3. Toewensen van ziektes (klerenlijers, teringlijers etc.)
- 2. ‘fuck you’ ( i will fuck your daughter/sister, I wanna fuck you in the ass etc.)
‘Motherfucker=klootzaak’ (Hof Arnhem 12 juli 2007, NJFS 2007/252)
- 1. ‘Homo’
HR 19 december 2000, NJ 2001/101 belediging door de toevoeging van bijvoeglijk
naamwoorden zoals: ‘vieze’, ‘vuile’, ‘gore’ (zonder die bijvoeglijke naamwoorden niet
belediging).
HR 6 januari 2004, NJ 2004/201 ja maar het woord ‘homo’ kan wel belediging zijn
door de context.
