Samenvatting
Nectar samenvatting H1 Gedrag Vwo 4
Samenvatting Biologie Nectar H1 Gedrag Vwo 4
[Meer zien]Voorbeeld 1 van de 1 pagina's
Voorbeeld 1 van de 1 pagina's
In winkelwagengesponsord bericht van onze partner
Gekoppeld boek
Titel boek:
Auteur(s):
- Uitgave:
- ISBN:
- Druk:
Verkoper
Volgen
Voorbeeld van de inhoud
Biologie hoofdstuk 1 Gedrag§1.1 Dierenwelzijn
Gedrag is alles wat dieren of mensen doen en laten. Gedragsonderzoek is objectief, zonder oordeel vooraf.
Het paringsgedrag kent een vast patroon. Een hormoon is een voorbeeld van een inwendige prikkel, die van invloed is op het gedrag. Bewegingen, geur en geluiden
zijn uitwendige prikkels. Paringsgedrag ontstaat door een combinatie van in- en uitwendige prikkels, de motiverende factoren. Prikkels verhogen de motivatie en
zodra de motivatie hoog genoeg is en boven de drempelwaarde komt, kan dit leiden tot een bepaald gedrag: de respons.
Elk type gedrag heeft een speciale functie voor het dier. Binnen elk type gedrag zijn met elkaar samenhangende onderdelen te onderscheiden. Deze samenhangende
onderdelen van gedrag zijn gedragssystemen. Elk gedragssysteem is ten slotte op te splitsen in aparte eenheden, gedragselementen. Gedragselementen komen vaak
in een vaste volgorde voor, waarbij het effect van de ene handeling leidt tot een volgende. Zo’n vaste volgorde van gedragselementen is een gedragsketen.
Door dieren te observeren brengen onderzoekers het natuurlijke gedrag in kaart. Ze onderzoeken ook welke functie een bepaald gedrag heeft.
§1.2 Gedrag bestuderen
Een ethogram is een lijst met objectief en nauwkeurig beschreven gedragselementen. Vervolgens telt hij gedurende een bepaalde tijd hoe vaak die
gedragselementen voorkomen. Biologen bekijken welke prikkels een dier ontvangt (input) en welke gedrag vervolgens optreedt (output). Een subjectieve
omschrijving gebaseerd op menselijke emotie, is antropomorf. De tak van wetenschap die onderzoek doet naar dierengedrag is de ethologie. Uit tellingen en
metingen verzamelen gedragsonderzoekers (ethologen) gegeven om hun onderzoeksvraag te kunnen beantwoorden. Veel gedragsonderzoek is beschrijvend
onderzoek.
Een essentiële prikkel, waarop altijd hetzelfde gedrag volgt, heet een sleutelprikkel. Als je tijdens een onderzoek zelf de omstandigheden verandert, is dat
experimenteel onderzoek. De versterkte sleutelprikkel, is een supernormale prikkel.
Wie de moeder is, leren meeste zoogdieren in een korte, gevoelige periode vlak na de geboorte. Een dergelijke vorm van leren in een gevoelige periode heet
inprenting. Ook moeders hebben vlak na de geboorte een gevoelige periode waarbij ze hun jong leren kennen. Associatief leren: een bepaalde prikkel koppelen aan
een andere prikkel.
§1.3 Communicatie
Prikkels waarmee dieren het gedrag van soortgenoten willen beïnvloeden, heten signalen. Het is voor niet-soortgenoten moeilijk of onmogelijk die signalen te
begrijpen. Alle dieren en mensen voeren hun gedrag zo efficiënt mogelijk uit. Dat leidt tot gedrag dat we steeds op dezelfde manier uitvoeren. Soms krijgt gedrag een
symbolische betekenis voor de soortgenoten. Dergelijk gedrag bestaat uit rituelen. Rituelen zijn bij veel diersoorten belangrijk bij ontmoetingen met soortgenoten.
Ritueel gedrag dat leidt tot paringsgedrag heet balts. De balts voorkomt dat individuen van verschillende soorten met elkaar paren, wat geen jongen oplevert.
Conflictgedrag, gedrag dat optreedt wanneer een dier of mens prikkels ontvangt die leiden tot twee tegengestelde typen gedrag:
Ambivalent gedrag: gedragssystemen van twee typen gedrag wisselen elkaar af. Om de beurt ‘wint’ een van beide type gedrag.
Omgericht gedrag: Door het innerlijk conflict ontstaat agressief gedrag, dat zich uit op iets of iemand die er niets mee te maken heeft.
Overspronggedrag: Dit gedrag past niet in de situatie.
Bij conflicten proberen mensen en dieren een gevecht, dat mogelijk tot verwondingen leidt, te voorkomen door te dreigen. Dreiggedrag ontstaat vaak op de grens
van een territorium. Dreiggedrag kan overgaan in vechten (aanvalsgedrag).
Bij een taakverdeling heeft elke individu een eigen functie bij het voorbestaan.
§1.4 Aangeboren of aangeleerd
Gedrag dat al bij de geboorte aanwezig is en niet aangeleerd hoeft te worden, is aangeboren gedrag. Bij gewenning leren dieren om niet langer te reageren op een
bepaalde prikkel. Het is feite meer afleren dan aanleren. Dit is geen aangeboren maar aangeleerd gedrag. Dieren leren door hun soortgenoten te imiteren; ze doen
de andere dieren na.
Mensen leren behalve door inprenting en gewenning ook door te spelen. Dieren die in groepen leven ontwikkelen bij het spel sociaal gedrag. Ook leren ze al snel
elkaars positie kennen en respecteren: de rangorde. De rangorde geeft de volgorde aan waarin dieren in een groep meer of minder dominant zijn. Het ontwikkelen
van sociaal gedrag is een belangrijk aspect van het welzijn van dieren.
Het reageren van dieren door associatief leren heet klassieke conditionering. Bij klassieke conditionering gaat het om het leggen van verbanden tussen twee
verschillende prikkels. Trial-and-error-gedrag ontstaat door iets proberen totdat het lukt. Bij het trainen van dieren speelt operante conditionering (operari =
handelen) een grote rol. Bij operante conditionering krijgen dieren een beloning of straf voor hun handelingen. Een dier leert door een beloning het gewenste gedrag
aan, terwijl door straffen ongewenst gedrag verdwijnt.
§1.5 Gedrag van primaten
Als dieren in groepen gedrag van elkaar overnemen, ontstaat een cultuur. Waarden zijn de zaken die de groep belangrijk vindt. Normen zijn de gedragsregels die
daaruit voortvloeien. Taakverdeling in groepen draagt bij aan het voortbestaan van de groep. Een rangorde in een groep voorkomt onnodige gevechten. Met signalen
geven dieren elkaar hun rangorde aan.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper carlijnkuijt. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €3,49. Je zit daarna nergens aan vast.
Is Stuvia te vertrouwen?
4,6 sterren op Google & Trustpilot (+1000 reviews)
Afgelopen 30 dagen zijn er 76710 samenvattingen verkocht
Opgericht in 2010, al 14 jaar dé plek om samenvattingen te kopen