Ouderenzorg
1. Kwetsbare ouderen
Literatuur: Geriatrie – H1
Kwetsbare ouderen – copyrighted content
Fragiele thuiswonende ouderen (44-46) – copyrighted content
De geriatrische patiënt kenmerkt zich niet alleen door de hoge biologische
leeftijd, maar ook door verschillende chronische aandoeningen.
Fragiliteit
een combinatie van problemen bij oudere mensen.
Er zijn meerdere definities, maar nog geen enkele voldoet aan de criteria voor
een succesvolle definitie.
Criteria voor een succesvolle definitie:
Inhoud
Een van de criteria voor een succesvolle definitie van fragiliteit is
beschreven, namelijk dat fragiliteit gezien moet worden als een
multidimensionaal concept. Een succesvolle definitie van fragiliteit moet
meerdere domeinen van het menselijk functioneren omvatten en zich niet
beperken tot het lichamelijke domen. Daarnaast moet de definitie
verwijzen naar determinanten van fragiliteit (bijv. de aanwezigheid van
ziekten, leefstijl of leeftijd).
Proces
Een ander criterium betreft de dynamische aard van fragiliteit. Fragiliteit
kan op een continuüm worden geplaatst, bijvoorbeeld tussen niet-fragiel
en fragiel. Het traject van fragiliteit is voor ieder mens uniek en is te
beïnvloeden.
Samenhang
Fragiliteit moet onderscheiden worden van comorbiditeit en beperkingen in
het uitvoeren van ADL en instrumentele activiteiten van het dagelijks leven
(IADL). Er is wel sprake van overlap tussen fragiliteit, comorbiditeit en ADL.
Comorbiditeit kan gezien worden als een determinant van fragiliteit en ADL
als een gevolg van fragiliteit.
Bruikbaarheid
Bruikbaarheid van een definitie verwijst naar de mate waarin de definitie
aspecten bevat waarop hulpverleners hun (preventieve) interventie
kunnen richten. Daarnaast moet de definitie kunnen dienen als basis voor
een instrument waarmee fragiele (thuiswonende) ouderen herkend kunnen
worden.
Verpleegkundige relevantie
Langdurige zorgvraag
- Chronische ziekten en beperkingen gaan niet meer weg en er treden
vaak geriatrische problemen bij ziekten en beperkingen op. Dat
betekent een grotere zorgvraag en bezoeken van veel hulpverleners.
Mantelzorgers en vrijwilligers
, - Verpleegkundige werkt samen, begeleiden waar nodig en
ondersteunen. Ze zijn alert op overbelasting.
Laatste levensfase
- Specifieke zorgvraag voor kwetsbare ouderen is de laatste levensfase.
Kwetsbare ouderen bevinden zich vaak in de laatste levensfase. Wil
iemand nog behandelen? Wat is de kwaliteit van leven?
Gerontologie = de wetenschap die zich bezig houdt met het fenomeen ‘ouder
worden’. Wat gebeurt er op sociaal vlak, psychisch vlak etc.
Geriatrie = de wetenschap die zich bezig houdt met ziektes en aandoeningen die
zich voordoen op oudere leeftijd.
Oudere mensen onder te verdelen in 4 categorieën:
De vitale oudere = net als een ieder, gaat soms naar een ziekenhuis
bijvoorbeeld voor kijkoperatie en daarna weer naar huis.
Pre-geriatrische zorgvrager = iemand die in een wankel evenwicht
verkeerd, bijvoorbeeld door een ingrijpende gebeurtenis in zijn/haar leven.
Geriatrische zorgvrager = oudere zorgvrager met complexe
ziekteproblemen als gevolg van stoornissen in lichamelijke, geestelijke en
sociale functies.
Psychogeriatrische zorgvrager = op latere leeftijd een of meerdere
psychische problemen en/of gedragsstoornissen ontwikkelen (dementie,
depressie, achterdocht, wanen).
Cascade Breakdown = domino-effect opeenstapeling van situaties waardoor
een neerwaartse spiraal ontstaat.
Wat kan een verpleegkundige doen:
- Klinisch redeneren
- Proactieve houding
- Vroeg signalering
Biologische vs. kalenderleeftijd
Biologisch: iemand van 100 ziet er nog uit als 80
Kalender: je echte leeftijd
Kwetsbaarheid
,Sociaal Cultureel Planbureau – definitie kwetsbaarheid = brede definitie:
- Kwetsbaarheid bij ouderen is een proces van het opeenstapelen van
lichamelijke, psychische en/of sociale tekorten in het functioneren dat
de kans vergroot op negatieve gezondheidsuitkomsten
(functiebeperkingen, opname, overlijden).
Smalle definitie: beperkt zich alleen maar tot lichamelijke aspecten.
Brede definitie: richt zich op de mens als geheel.
Vormen van kwetsbaarheid:
Fysiek
Psychisch
Sociaal
Casefinding/screening
Constateren of iemand kwetsbaar is:
Tilburg Frailty Instrument (TFI)
Er kan worden bepaald of iemand kwetsbaar is en in welke mate. Met de
TFI kan het functioneren van ouderen in kaart worden gebracht, zowel
lichamelijke, psychische als sociale problemen kunnen vast worden
gesteld.
Groningen Frailty Instrument (GFI)
Identification Seniors at Risk (ISAR)
Easycare methode
Transmurale Zorg Assessment Geriatrie (TraZAG)
Waarop is iemand kwetsbaar, hoe kan het behandeld worden:
SNAQ (Short Nutritional Assessment Quistionnaire) SNAQ 65+
DOS (Delerium Observatie Screening)
STRATIFY (vallen)
Definitie kwetsbaarheid
Kwetsbaarheid bij ouderen is een proces van het opeenstapelen van
lichamelijke, psychische en/of sociale tekorten in het functioneren dat de kans
vergroot op negatieve gezondheidsuitkomsten (functiebeperkingen, opname,
overlijden etc.).
Preventie
Primair: activiteiten die ertoe leiden om bij gezonde mensen ziekte of letsel
te voorkomen.
(vaccinatie, gebitsverzorging etc.)
Secundair: vroegtijdig signaleren va symptomen van een ziekte of letsel
met de bedoeling om de dreiging van ziekte of letsel te keren.
(bevolkingsonderzoek)
Tertiair: herhaling of verergering van de ziekte tegengaan.
(sensoren voor valgevaar)
,
, 2. Voedingsdeficiëntie en huidproblemen
Literatuur: Geriatrie – H9, H17 en H18
Voeding en normale veroudering
Verminderde energiebehoefte
Vocht
Voedingsproblemen
Meetinstrumenten
Ondervoeding
een cliënt heeft risico op ondervoeding als hij of zij in de laatste 6 maanden
onbedoeld 5-10% gewicht verloren heeft.
Een cliënt is ondervoed als:
1. Een BMI kleiner dan 18,5 (bij cliënten 65+ een BMI kleiner dan 20).
2. Onbedoeld gewichtsverlies van meer dan 10% in de laatste 6 maanden of
meer dan 5% in de laatste maand.
3. Bij ouderen die lijden aan COPD een BMI van lager dan 21
4. Matige ondervoeding: BMI tussen de 20 en 21
De calorie-inname van ouderen is:
Vrouwen: 1850 calorieën per dag
Mannen: 2100 calorieën per dag
Meetinstrumenten
SNAQ – Short Nutritional Assessment Questionnaires ziekenhuizen
SNAQRC verpleeg- en verzorgingshuizen
SNAQ65+ ouderen in de eerstelijns- en thuiszorg
MUST – Malnutrition Universal Screening Tool
MNA – Mini Nutritional Assessment
SGA – Subjective Global Assessment
NRS-2002 – Nutrion Risk Screening 2002
Refeedingsyndroom binnen 48 uur na het opstarten van voeding na een
periode van niet of veel minder dan de behoefte eten, kan een metabole
verstoring optreden die ernstige gevolgen kan hebben, dit wordt het
refeedingssyndroom genoemd.
Dehydratie de afname van de totale hoeveelheid lichaamsvocht. Vochtverlies
van 10% is ernstig, vochtverlies van 20% is dodelijk.
Verschijnselen: droge lippen en mond (moeilijk praten), droge huid en
slijmvliezen van neus en ogen, ogen liggen dieper in kassen, de tong is
droog en bevat groeven of is verdikt, afnemende diurese (urine is
donkerder), lichaamsgewicht neemt 1 kg per dag af, duizeligheid bij
houdingsveranderingen, lusteloosheid of sufheid en een delier.
De oudere huid