sSamenvatting Taalontwikkeling
Taalontwikkeling van het kind
H1.2 Aspecten van taalontwikkeling
Taakverwerking bestaat uit meerdere processen.
1.2.1 Comprehensie en productie
Comprehensie= passieve taalontwikkeling
- Kinderen begrijpen vaak meer dan dat ze zelf aan taal produceren
Vb: een kind heeft 2 auto’s, een vrachtwagen en een politieauto. Het kind
noemt het beide “auto” maar als er gevraagd wordt wijs de politie auto eens
aan dan weet het kind wat de politieauto is.
- Niet alleen kinderen hebben dit maar volwassenen hebben ook comprehensie. Dit
blijft levenslang.
- Tussen kinderen kan een groot verschil zitten tussen de voorsprong van de
comprehensie en de taalproductie. Dit kan te maken hebben met verschillende
taalwervingsstijlen
Verschillende taalwervingsstijlen
- Expressieve kind
Kinderen die wat meer imiteren.
Eerste woorden: daaagg, magniet, slaaplekker
Expressieve kinderen kunnen sneller dingen imiteren waardoor de afstand
tussen comprehensie en taalproductie minder groot wordt.
- Referentiele kind
Kinderen die wat zorgvuldiger te werk gaan.
Eerste woorden zijn vaak woorden die ze kennen en zeker weten dat ze
“goed” zijn.
Kinderen imiteren minder waardoor de afstand tussen comprehensie en
taalproductie wat groter is.
1.2.2 Linguïstische aspecten
Linguïstiek = taalkunde
Fonologie en fonetiek (0.0 tot 5.5 jaar)
De fonologische en fonetische ontwikkeling gaat van 1;6 tot 4;0 jaar
- Spraak = Fonetiek
De mondelinge regulatie van taal, dat wil zeggen de productie van
verstaanbare klanken
Maat klanken in de mond, motorisch of door middel van de luchtstroom
Richten zich op het spreken zelf.
- Taalvrom = Fonologie
Een communicatiesysteem, een systeem van codes en afspraken waarmee
boodschappen worden overgebracht (taal zit vaak in de hersenen)
Kind ontdekt uit welke letters een woord ontstaat en hoe deze uitgesproken
moeten worden, dit gebeurt in de hersenen
Geïnteresseerd in de rol van de klank. Hoe spreekt iemand de /r/ uit?
, Fonemen: betekenisloze delen die wel betekenis onderscheidend zijn
o Klinkers (raad / rood / riet)
o Medeklinkers (rat / kat / dat / lat)
o De /l/ en de /r/ zijn dus taal fonemen
Verschillende soorten fonetiek
Fysiologische, fysische en perceptieve aspecten van spraak
1. Articulatorische fonetiek
Articulatieplaats en wijze van klanken
Het ademhalingsapparaat (= subglottaal; longen en luchtpijp)
De stembanden (= glottaal; strottenhoofd en stembanden)
Het aanzetstuk (= supraglottaal; alle organen boven het strottenhoofd)
2. Akoestische fonetiek
Natuurkundige kenmerken van klanken
Plaats van articulatie
Wijze van articulatie
3. Auditieve fonetiek
Waarnemingen van klanken
Foneemsysteem
Het nederlandse foneemsysteem bevat klinkers en medeklinkers. Daarnaast zijn er twee
klanken en halfvocalen.
Medeklinkers variëren onder meer in hun articulatieplaats:
- Bilabialen worden met beide lippen gevormd
/p/, /b/, /m/
- Labiodentalen worden met de boventand en onderlip gevormd
/f/, /v/
- Dentalen en alveolaren tong wordt net achter de tanden en tandkassen geplaatst
/t/, /d/, /n/, /s/ , /z/ , /l/, en tongpunt /r/
- Palatalen de tong raakt het midden gehemelte
/j/, /sj/ (sjaal) /zj/ (bagage)
- Velaren een huig trilling (achter in de keel)
/g/ , /k/
- Laryngalen (glottaal) vanuit de keel
/h/, /r/
Ook de luchtstroom speelt een rol
- Explosieven
- Nasalen lucht gaat naar buiten via de neusholten
- Lateralen lucht gaat naar buiten via de zijkant van de tong
- Trillklank de lucht trilt want de stembanden trillen?
- Halfklinkers medeklinkers als klinkers
Syllaben = lettergrepen
, Semantiek (0,6 tot 6,0 jaar)
Semantiek = betekenisleer (het gebruik van woorden en woordbetekenissen)
Objecten worden vaak in groepjes gezet. Zoals hond, rups, varken : dit zijn allemaal dieren
Een hond zegt wafwaf dus kan een kind interpreteren dat een rups ook wafwaf doet. Dit valt
namelijk onder hetzelfde groepje.
Syntaxis (1,0 tot 7 jaar)
Syntaxis = de zinsopbouw
Kinderen zien vaak de structuur van een zin niet in waardoor ze woorden random in een zin
gaan plaatsen.
Morfologie (1,5 tot 8,5 jaar)
Morfologie= de vormverandering binnen woorden
- Twee voets: ipv twee voeten
Verschillende vormen
- Derivatiemorfologie= vormveranderingen die de betekenis van woorden essentieel
wijzigt.
Vb. bakker, bakken, gebak, bakkerij, baksel
- Flexiemorfologie = woorden veranderen van vorm in meervoud of enkelvoud, een
andere tijd weergeven of de functie die verandert. Hierbij blijft de betekenis van het
woord hetzelfde
Vb. bakken, ik bak, jij bakt, hij bakte, gebakken
Vb. bakker, bakkertje, bakkers
Pragmatiek
Pragmatiek = richt zich op taalgebruik
Kinderen gebruiken ander taalgebruik dan volwassenen
- Als een kind een verhaal naverteld is dat met andere woorden en (minder) informatie
dan als volwassen iets vertellen
Vb. o: “wie is Hester”
K: “Hester zit bij meester Hans”
Later bleek dat Hester het zusje van het kind was
Metalinguïstiek (2,5 tot 9 jaar)
Metalinguïstiek = kinderen gaan nadenken en filosoferen
- “bomen zijn lief want ze houden ons in leven”
- Dit wordt gezien bij oudere kinderen + 4 jaar
3 domeinen van taal
- taalinhoud wat willen we zeggen?
Semantiek (woordenschat)
- Taalvorm hoe wil je de taal zeggen
Fonologie
Welke klanken selecteer je in een bepaald woord en hoe maak je die
Morfologie (welke vervoegingen)
