Inleiding in de Psychologie
Periode 1
1.1 Wat is psychologie en wat is het niet?
Het woord psychologie bestaat uit twee woorden: uit psyche wat betekent ‘geest’ en het woord -
ologie wat ‘gebied van studie’ betekent. Het woord psychologie betekent dus letterlijk: ‘de studie van
de geest’. Psychologie is de wetenschap van gedrag en mentale processen.
Psychologie beslaat interne geestelijke processen, die we indirect waarnemen (zoals denken, voelen
en begeren) en uit externe waarneembare gedragingen (zoals praten, glimlachen en lopen). De
psychologie is dus gebaseerd op objectieve, verifieerbare gebeurtenissen.
De drie soorten psychologen:
1) Experimenteel psycholoog
Onder andere onderzoek psychologen. Ze voeren onderzoek uit dat nieuwe psychologische
kennis creëert.
2) Docenten psychologie
Geven les (voornamelijk op de uni en doen af en toe wetenschappelijk onderzoek)
3) Toegepast psychologen
Gebruiken kennis die door experimenteel psychologen is vergaard om problemen van
mensen op te lossen d.m.v. trainingen, gereedschappen of psychologische behandeling. De
specialisaties van toegepaste psychologie:
A&O-psychologen Arbeids- en organisatiepsychologen die zich specialiseren in
aanpassingen van de werkplek waardoor de productiviteit en arbeidsmoraal van
werknemers maximaliseren.
Sportpsychologen Helpen atleten om hun prestaties en motivatie te verbeteren.
Sporters leren met emoties en druk omgaan.
Schoolpsychologen Zijn deskundig op het gebied van lesgeven en leren. Zij houden
zich bezig met onderwerpen waardoor de schoolprestaties beïnvloed kunnen
worden.
Klinisch psychologen en counselors Helpen mensen zich aan te passen op:
sociaal/emotioneel gebied, relaties, carrière, opleiding etc. Denk aan therapie.
Forensisch psychologen Leveren hun expertise aan het wets- en rechtssysteem.
Omgevingspsychologen Proberen de interactie met onze omgeving en het milieu te
verbeteren. Stimuleren bv. recyclen en geestelijke gezondheid.
Gerontopsychologen Helpen ouderen hun gezondheid en welzijn te behouden en
effectief te leren omgaan met leeftijdgerelateerde problemen. Ze beoordelen het
functioneren van ouderen en verstrekken begeleiding.
Psychiatrie is een medisch specialisme (geneeskunde) en psychologie gaat over gedrag,
hersenfuncties, sociale interacties en geestelijke processen. Er zit verschil bij beide in ‘cliënten’ en
‘patiënten’.
Pseudopsychologie zijn niet-onderbouwde psychologische aannamen die als wetenschappelijke
waarheden worden gepresenteerd.
,Zes vaardigheden voor kritisch denken
1) Wat is de bron?
Waar komt het stuk tekst vandaan en wie heeft het geschreven, heeft deze persoon verstand
van het onderwerp?
2) Is de bewering redelijk of extreem?
Voor een buitengewone bewering is buitengewoon bewijsmateriaal nodig.
3) Wat is het bewijsmateriaal?
In plaats van anekdotisch bewijsmateriaal (getuigenissen die de ervaring van een persoon
schetsen) moet er wetenschappelijk bewijsmateriaal zijn. Zijn er wetenschappelijke
onderzoeken verricht?
4) Kan de conclusie zijn beïnvloed door bias?
Bias is een vooroordeel, vervorming of vertekening van een situatie o.b.v. ervaringen en
waarden. Bij de emotionele bias gaat het over oordelen op gevoel en attitudes i.p.v.
rationeel denken. Bij confirmation bias wordt er informatie genegeerd of bekritiseerd i.p.v.
informatie zoeken waarmee je het eens bent.
5) Worden veelvoorkomende denkfouten vermeden?
Denk hierbij aan het ‘correlatie-causaliteit-denkfout’. Dit is het aannemen dat wanneer twee
dingen tegelijk gebeuren een verband hebben.
6) Zijn voor het oplossen van het probleem verschillende invalshoeken nodig?
Er moeten verschillende invalshoeken worden gebruikt. Denk aan leren, sociale invloed of
persoonlijkheidstrekken. Als een probleem uit meerdere facetten bestaat moet er naar
meerdere invalshoeken gekeken worden. Economen (financiën) en sociologen (bendes,
armoede, maatschappelijke structuren).
1.2 Wat zijn de zes belangrijkste perspectieven van de psychologie?
, Lichaam wordt apart bestudeerd van de geest.
Psychodynamische: onbewuste motivatie en
Denk hierbij aan: genen, zenuwstelsel,
spychische stoornissen. Humanistische:
endocriene stelsel, fysieke kenmerken. Er zijn 2
geestelijke gezondheid en menselij potentieel
varianten: neurowetenschap (hersenonderzoek)
(vrije wil/eigen keuzes/uniek mens)
en evolutionaire psychologie (verklaren vanuit
Karaktertrekken/temperament:
evolutie, genetische adaptie, overleving,
persoonskernmerken en individuele verschillen.
overleving, voortplanting).
Nature (aangeboren, erfelijk) en nurture
Mentale processen zoals gedachtes, leren,
(opvoeding). Levenslooppsychologie
geheugen en perceptie. Verwerking en
(verandering tijdens het leven bv. de
interpretatie van ervaringen
puberteit of midlifecrisis)
Waarneembaar gedrag (stimuli en respons). Sociale invloeden op gedrag en mentale
Het gaat niet om het mentale. Beheersing processen. Ook culturele verschillen spelen
van gedrag door de omgeving (aangeleerd een rol. En hoe individuen functioneren in
gedrag). groepen.
1.3 Hoe vergaren psychologen nieuwe kennis?
De wetenschappelijke methode is een bestaande procedure voor empirisch onderzoek van een
hypothese, waarbij omstandigheden worden gekozen met uitsluiting van vooroordelen en subjectie.
Ideeën worden onderworpen aan een onderzoek, waarna ze bewezen of verworpen worden. Dit
wordt gedaan door empirisch onderzoek waarbij gegevens worden verzameld. Dit wordt gedaan
door het verzamelen van objectieve informatie aan de hand van metingen op sensorische ervaringen
en observatie. Op grond van empirisch onderzoek wil de psychologie verklaringen voor gedrag en
geestelijke processen. Deze verklaringen noemen we ‘theorie’. Theorie is een toetsbare verklaring
voor een aantal feiten of observaties.
De vier stappen van de wetenschappelijke methode:
1) Een hypothese ontwikkelen
Een hypothese is een voorspelling van de uitkomst van een wetenschappelijk onderzoek. De
hypothese moet toetsbaar zijn en dus falsificeerbaar (weerlegbaar) zijn. Voorbeelden van
niet beantwoordbare vragen gaan bijvoorbeeld over religie en waarden (zie tabel 1.2 p25).
De hypothese moet worden onderzocht, dit betekent dat variabelen (element wat invloed
heeft) in concrete termen worden gedefinieerd. Dit wordt operationele definities genoemd,
wat een ander woord is voor objectieve beschrijving. Bij operationele definities moet je
specifiek zijn. Wat houdt suiker is (welke hoeveelheid), wat wordt er bedoeld met kinderen
(welke groep wordt genomen) etc.
2) Objectieve data verzamelen
Bij deze stap begint het empirisch onderzoek. De hypothese moet worden onderzocht,
waarbij systematisch bewijs moet worden verzameld. Data moet worden verzameld die
informatie geeft en waarna het toegepast kan worden op een grotere groep (generaliseren).
Het empirisch onderzoek bestaat uit het uitvoeren van een gecontroleerd experiment. Je
hebt twee groepen die worden vergeleken. De eerste groep bevindt zich in de experimentele
