Eigen cijfer: 8. Deze samenvatting bevat de hoofdstukken 1 t/m 9 van het boek 'Praktisch Burgerlijk Procesrecht'. Dit is de leerstof van het vak Burgerlijk Procesrecht. Dit vak wordt gegeven in het eerste kwartiel van het tweede leerjaar.
,Hoofdstuk 1
1.1. Materieel en formeel burgerlijk recht
Het materiële burgerlijk recht bevat inhoudelijke rechten en plichten, namelijk: rechtsregels om
situaties, rechtsverhoudingen en handelingen juridisch te kwalificeren. Het formele burgerlijk recht
bevat de procedureregels waarmee iemand deze rechten en plichten kan afdwingen.
1.2. Functies van burgerlijk procesrecht
Het burgerlijk procesrecht heeft verschillende functies:
1) Het handhaven en beïnvloeden van materiële burgerlijke rechten en plichten.
Het burgerlijk procesrecht geeft een persoon bepaalde middelen om zijn burgerlijke
rechten en plichten te realiseren en beïnvloeden.
2) Het voorkomen van een gerechtelijke procedure.
De middelen die het burgerlijk procesrecht biedt, bijv. het instellen van een vordering,
kunnen een preventieve werking hebben. Onder dreiging van een gerechtelijke procedure
zijn burgers namelijk vaak bereid om alsnog vrijwillig hun verplichtingen na te komen.
3) Het voorkomen van eigenrichting.
Eigenrichting betekent dat een persoon zelf met eigen middelen zijn recht gaat halen.
Doordat het burgerlijk procesrecht middelen tot handhaving van de civiele rechtsorde
biedt, wordt dit zo veel mogelijk voorkomen.
1.3. Bronnen van burgerlijk procesrecht
De vindplaats van een rechtsregel wordt de rechtsbron genoemd. Het burgerlijk procesrecht kent
verschillende rechtsbronnen, namelijk: de wet, verdragen en jurisprudentie.
1.3.1. Wetboek van Burgerlijke Rechtsvordering (Rv)
Hierin staan concrete regels voor het procederen bij de rechtbank, het gerechtshof en de Hoge Raad
en voor de tenuitvoerlegging van gerechtelijke uitspraken. Daarnaast zijn er ook de Landelijke
procesreglementen. Deze reglementen zien op civiele dagvaardings-, verzoekschrift- en
kortgedingprocedures en geven belangrijke nadere invulling aan bepaalde regels uit het Wetboek van
Burgerlijke Rechtsvordering.
1.3.2. Wet op de rechterlijke organisatie (Wet RO)
Hierin is opgenomen hoe de rechterlijke macht in NL is georganiseerd. In deze wet zijn o.a. de
organisatie, taken en bevoegdheden van de rechtbanken, gerechtshoven en de Hoge Raad
vastgelegd.
1.3.3. Internationale wetgeving
Er zijn een aantal verordeningen van Europese en internationale regelgeving die relevant zijn voor en
invloed hebben op het burgerlijk procesrecht in NL. De werking van deze verordeningen ziet op het
resultaat. Hoe dit resultaat kan worden bereikt wordt geregeld in Uitvoeringswetten.
1) EEX-Verordening (herschikking) / Brussel I-bis.
De EEX-Verordening betreft de rechterlijke bevoegdheid, de erkenning en de
tenuitvoerlegging van beslissingen in burgerlijke en handelszaken. In Brussel I-bis wordt
bepaald welke rechter in burgerlijke en handelszaken in een Europees conflict bevoegd is en
op welke manier uitspraken van buitenlandse rechters in andere lidstaten erkend en
uitgevoerd worden.
2) EG-Bewijsverordening.
Betreft de samenwerking tussen de gerechten van lidstaten op het gebied van
bewijsverkrijging in burgerlijke en handelszaken. Het beoogt de samenwerking tussen de
gerechten van lidstaten op gebied van bewijsverkrijging te verbeteren.
3) EG-Betekeningsverordening.
Betreft de betekening en kennisgeving in de lidstaten van gerechtelijke en buitengerechtelijke
stukken in burgerlijke of handelszaken. Het ziet op het vergemakkelijken van de betekening
en kennisgeving.
4) EVRM.
Heeft als doel het bereiken van een grotere eenheid tussen de lidstaten door het handhaven
en verder verwezenlijken van de rechten van de mens en de fundamentele vrijheden. In NL is
vooral art. 6 EVRM belangrijk (fair trial).
1
,1.3.4. Jurisprudentie
Veel wettelijke bepalingen eisen nadere invulling of aanvulling. De rechter vult deze bepalingen in of
aan in gerechtelijke uitspraken (= jurisprudentie).
1.4. Algemene uitgangspunten
In het burgerlijk procesrecht zijn verschillende algemene uitgangspunten van toepassing. Deze
uitgangspunten worden gevormd door algemene rechtsbeginselen en voorschriften voor procedures.
1) Recht op rechtspraak en rechtsbijstand (art. 17, 18 en 112 Gw).
Houdt in dat door iedereen een geschil moet kunnen worden voorgelegd aan een
overheidsrechter en dat iedereen recht heeft op juridische bijstand in een procedure. Heeft
iemand niet genoeg financiële middelen voor rechtsbijstand? > gesubsidieerde rechtsbijstand
met eventueel een eigen bijdrage. Dit ziet alleen op de advocaatkosten, andere kosten zijn
niet inbegrepen.
2) Onafhankelijke en onpartijdige rechter.
In het Nederlandse recht wordt recht gesproken door een onafhankelijke en onpartijdige
rechterlijke instantie die bij de wet is ingesteld. Als een partij op gerechtvaardigde gronden
twijfelt aan de onpartijdigheid van een rechter, dan kan deze een verzoek tot wraking indienen
(art. 36 Rv). Als de rechter zelf twijfelt aan zijn onpartijdigheid, dan kan hij verzoeken zich te
laten vervangen (= verschoning, art. 40 Rv).
3) Hoor en wederhoor.
Dit betekent dat beide partijen in de gelegenheid gesteld moeten worden om hun standpunten
in een zaak naar voren te brengen (art. 19 Rv). Schending van dit beginsel levert vormverzuim
op.
4) Behandeling en beslissing binnen redelijke termijn.
De behandeling van en beslissing over een zaak dienen binnen een redelijke termijn te
geschieden (art. 20 lid 1 en 2 Rv).
5) Openbaarheid van zitting en uitspraak (art. 27 lid 1 en 29 lid 1 Rv).
Zittingen moeten in beginsel in het openbaar plaatsvinden. Er zijn wel enkele uitzonderingen
(sub a t/m d). Ook de uitspraak moet in het openbaar plaatsvinden. Hiervoor zijn geen
uitzonderingen.
6) Motiveringsbeginsel (art. 30 Rv).
De rechter moet zijn uitspraak motiveren aan de hand van de grondslagen van zijn beslissing
en de argumenten waarop deze beslissing is gebaseerd.
7) Geen rechtsweigering en volledige beslissing (art. 23 en 26 Rv).
De rechter moet altijd een beslissing geven over het geschil dat aan hem is voorgelegd. Ook
moet de beslissing van de rechter volledig zijn.
8) Beginsel van partijautonomie / lijdelijkheidsbeginsel (art. 24 Rv).
De burgerlijke rechter is lijdelijk en oordeelt daardoor alleen over zaken die door de
procespartijen aan hem zijn voorgelegd. De rechter mag om die reden niet méér of iets anders
toewijzen dan hetgeen wordt gevorderd / verzocht.
9) Ambtshalve aanvulling van rechtsgronden (art. 25 Rv).
De rechter heeft wel de verplichting om op eigen initiatief de rechtsgronden aan te vullen als
dit nodig is. Voorwaarde is wel dat de procespartij genoeg feiten en omstandigheden aanvoert
om de juiste rechtsgrond te onderbouwen.
Hoofdstuk 2
2.1. Procespartijen
2.1.1. Natuurlijke personen en rechtspersonen
Aan een civiele procedure kunnen natuurlijke personen en rechtspersonen deelnemen. Natuurlijke
personen zijn mensen van vlees en bloed. Rechtspersonen zijn organisaties/bedrijven die juridisch als
personen worden gezien en bepaalde rechten en plichten hebben. Er zijn ook organisaties die geen
natuurlijke persoon of rechtspersoon zijn (vof, cv en maatschap), maar wel bevoegd zijn om te
procederen (art. 51 Rv).
2.1.2. Vertegenwoordiging van de natuurlijke persoon
Een natuurlijke persoon moet worden vertegenwoordigd als deze handelingsonbekwaam is (art. 3:32
BW). De formele procespartij (vertegenwoordiger) neemt de beslissingen in de procedure en voert
deze op zijn naam. De materiële procespartij (vertegenwoordigde) is degene wiens inhoudelijke
belang in de zaak aan de orde is.
2
, 2.1.3. Vertegenwoordiging van de rechtspersoon
Rechtspersonen kunnen niet zelf procederen, maar moet zichzelf laten vertegenwoordigen door een
natuurlijk persoon. De vertegenwoordiger wordt geen formele procespartij, de rechtspersoon blijft zelf
zowel formele als materiële procespartij. Dit is alleen anders als de rechtspersoon
handelingsonbekwaam is.
2.1.4. Procederen uit groepsbelang of algemeen belang
Een vertegenwoordiger behartigt het belang van de partij die hij vertegenwoordigt. Een partij kan ook
een procedure starten vanwege een groepsbelang of een algemeen belang. De eiser treedt dan op als
belangenbehartiger in de procedure voor dit collectieve belang. De algemene regels voor een
collectiviteitsactie zijn vastgelegd in art. 3:305a t/m 3:305c BW.
Het OM als deelnemer aan het burgerlijk procesrecht
Hoewel het OM vooral bekend is vanwege zijn strafrechtelijke taak, kan het voorkomen dat het OM
aan het burgerlijk procesrecht deelneemt. Een van de taken van het OM betreft namelijk het geven
van advies aan de rechter in bepaalde gevallen (art. 44 lid 1 Rv). Het OM doet dit wanneer, al dan niet
op verzoek van de rechter, de wens daartoe te kennen geeft. Dit komt niet vaak voor.
2.2. Rechtsbijstandverleners
De meest voorkomende rechtsbijstand verlener is de advocaat, maar er zijn ook andere
rechtsbijstandverleners. In art. 18 Gw is het recht op rechtsbijstand vastgelegd. In dit artikel is bepaald
dat in nadere wetten regels moeten worden gesteld omtrent het verlenen van rechtsbijstand aan
minder draagkrachtigen.
Advocaat
Dit is een rechtsbijstandverlener die krachtens de Advocatenwet is beëdigd om procespartijen van
deskundige rechtsbijstand te voorzien. De advocaat is ingeschreven bij de rechtbank waar de
beëdiging heeft plaatsgevonden. \ Bij kantonzaken is dit het hebben van een advocaat niet verplicht
(art. 79 lid 1 Rv). Ook voor de verweerder in een kortgedingprocedure is dit niet verplicht (art. 255 lid 1
Rv). In alle andere gerechtelijke procedures is procesvertegenwoordiging door een advocaat verplicht
(art. 79 lid 2 Rv). Procedures bij de HR kunnen slechts worden gevoerd door een advocaat bij de HR
(art. 407 en 409 Rv). Alleen gespecialiseerde advocaten in het arrondissement Den Haag zijn
advocaten bij de HR.
Andere rechtshulpverleners
In kantonzaken kan een partij zich laten bijstaan of vertegenwoordigen door een gemachtigde (art. 80
lid 1 Rv). Onder het laten bijstaan moet worden verstaan dat een partij een vertrouwenspersoon het
woord laat voeren tijdens de zitting. De partij is dan zelf ook aanwezig. Als er sprake is van
vertegenwoordiging dan is de gemachtigde bevoegd om de proceshandelingen in naam van de partij
te verrichten. De rechter kan van een gemachtigde verlangen dat deze een schriftelijke volmacht
overlegt, waaruit blijkt dat de gemachtigde bevoegd is (art. 80 lid 2 Rv). Een advocaat of
gerechtsdeurwaarder hoeft dit niet te doen.
3
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper hidingfixtures. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €5,50. Je zit daarna nergens aan vast.
