Samenvatting pedagogische praktijkontwikkeling
College 1
Brug et al, hoofdstuk 1
Gezondheidsvoorlichting (definitie WHO): combinatie van leerervaringen ontwikkeld en ontworpen
om mensen en gemeenschappen te helpen om hun gezondheid te bevorderen
Gezondheidsbevordering: combinatie van voorlichting en omgevingsveranderingen die gezond
gedrag en gezonde leefomstandigheden stimuleert (Green & Kreuter, 2005)
Primaire preventie: voorkomen van een gezondheidsprobleem of categorie van aandoeningen. Richt
zich op het wegnemen van oorzaken of risicofactoren. Bijv. stoppen met rokken-maatregelen,
vaccinatie
Secundaire preventie: vroege opsporing, proberen een ziekte in een vroeg stadium te identificeren,
bijv. bevolkingsonderzoek of consultatiebureau
Tertiaire preventie: begint na de diagnose, zo goed mogelijk leven met en het beheersen van een
handicap, bijv. bevorderen therapietrouw, hulp bij zelfmanagement
Hierin wordt onderscheid gemaakt tussen een populatiebenadering en hoogrisicobenadering.
Tegenwoordig maakt men vaak het volgende onderscheid:
Universele preventie: richt zich op de totale bevolking of grote groepen daarbinnen primair,
populatiebenadering
Selectieve preventie: gericht op bevolkingsgroepen met verhoogd risico, doel is gezondheid
verbeteren hoogrisicobenadering, raakt aan secundaire preventie
Geïndiceerde preventie: richt zich op individuen die nog geen diagnose hebben, maar wel
symptomen. Doel ontstaan ziekte voorkomen hoogrisico, secundair
Zorggerelateerde preventie: gericht op individuen met een ziekte, doel ziektelast reduceren
tertiaire preventie
Gezondheidsvoorlichting is gebaseerd op vrijwillige gedragsverandering.
- faciliterend: kennisoverdracht
- intentioneel: motiveren tot verandering in kennis, attitude en gedrag
Voorzieningen: hiermee proberen we gezond gedrag makkelijker te maken, bijv. waterzuiveringen,
fitness op de werkplek
Regelgeving, controle en sancties: hiermee wordt geprobeerd gezond gedrag af te dwingen, bijv.
Voedsel en Warenautoriteit, arbo
De combinatie van deze drie maakt goede gezondheidsbevordering
Op vijf niveaus doelgroepen voor gezondheidsbevordering (Barthomolomew e.a., 2016)
Individueel niveau; mensen die risicogedrag vertonen
Interpersoonlijk niveau: ouders, leerkachten
Organisatieniveau: directeuren van scholen, managers
Lokaal niveau zoals opinieleiders in wijk of dorp, redactie lokale krant
Samenlevingsniveau zoals landelijke politiek
,Model voor Planmatige Gezondheidsvoorlichting en Gedragsverandering
Sterk geïnspireerd door het Precede-
Proceed Model en Intervention-Mapping
protocol.
1. Analyse gezondheidsprobleem/
kwaliteit van leven
2. Analyse van gedrag/ gedragsoorzaken/
gedragsoplossingen
3. Analyse determinanten; persoonlijk en
omgevingsdeterminanten, zoals
bereikbaarheid, kennis etc.
4. Interventieontwikkeling; analyse van
theorieën en methodieken
5. Interventie-implementatie en
disseminatie (planmatige verspreiding/ invoering). Verbindingsgroep (linkage group) kan hierbij
helpen. Hierin zitten ontwikkelaars en gebruikers.
6. Evaluatie; zowel effect als proces
Valkuilen bij gezondheidsvoorlichting
- Een niet bestaand probleem
- Het verkeerde gedrag; gericht op gedrag waarvan de relatie met het probleem onbekend is
- Verkeerde gedragsdeterminanten: richten op determinanten die voor doelgroep niet relevant zijn
- Verkeerde interventie; interventie niet adequaat voor onderliggend probleem
- Verkeerde implementatie
- Evaluatie: verkeerde maten gebruiken bij evaluatie
Gereedschappen voor planmatige gezondheidsvoorlichting
- Definieer zorgvuldig de vraagstelling
- Inventariseer direct beschikbare kennis
- Desk research; literatuur
- Zoek empirisch ondersteunde theorieën die (in)direct de vraag kunnen beantwoorden
- Doe aanvullend onderzoek
- Leid antwoorden af en pas deze toe
Ethiek
Er zijn verschillende ethische aspecten van belang; respect voor autonomie (paternalisme is het
inperken van de autonomie van een groep). In de gezondheidsvoorlichting moet o.a. rekening
gehouden worden met de (medisch) ethische toetsingscommise, wet medisch-wetenschappelijk
onderzoek met mensen (WMO), AVG-wet
Plan van aanpak tegen pesten- Ministerie OCW
In 2013 heeft Sander Dekker, samen met de kinderombudsman een plan van aanpak tegen pesten
gemaakt.
Knelpunten die een effectieve aanpak van pesten in het onderwijs belemmeren:
- Er is onvoldoende zicht op besten
- Pesten blijft onder de radar
- Pesten is een taboe
, - Ouders en leerlingen weten soms niet waar ze terucht kunnen
- Leraren zijn niet altijd in staat effectief te signaleren en handelen
- Er is een wildgroei aan anti-pestramma’s
- Beperkte rol van de inspectie
Het plan van aanpak kent drie lijnen
- Normstelling en bewustwording. Het moet voor iedereen duidelijk worden dat pesten onacceptabel
is, moet door iedereen uitgedragen worden
- Toerusting ouders, leerlingen, leraren en scholen. Iedereen moet voldoende in staat zijn om pesten
aan te pakken. Meer aandacht voor sportief gedrag, scholen moeten zelf zicht verkrijgen op het
pesten
- Formeel kader: het wordt verplicht om pesten aan te pakken, waardoor dit gehandhaaft kan
worden
Er worden in deze brief verschillende mogelijke interventies genoemd.
Franken, Aanpak pesten, Nederlands Jeugdinsituut
Dit is eigenlijk een evaluatie van bovenstaande acties van het OCW.
Twee manieren om interventies tegen pesten in te delen:
1. Op basis van het niveau waar interventies zich op richten; school, klas of individu. Bij een
combinatie van deze drie is er sprake van een universele aanpak, is het best onderbouwd
2. Op basis van wanneer ze woren ingezet; preventief of cutatief
Er zijn een aantal specifieke elementen van interventies die bijdragen aan het vermindren van
pesten; optimaal indelen klas, trainen van leerkrachten in zien van potentieel tot verandering,
kwaliteiten van de leerkracht inzetten.
Volgende werkame elementen komen naar voren uit verschillende onderzoeken (Hawely & Williford,
2015; Orobio de Castro et al., 2018; Saarento et al., 2018; Thomas et al., 2018)
1. Interventeis werken beter als ze langdurig worden ingezet
2. Kans op verandering van cultuur is groter als interventie bij het gehele personeel wordt
toegepast (ook conciërge, IB’er etc)
3. Waarden die belangrijk zijn bij het voorkomen van pesten moeten doorgevoerd worden;
leerlingen moeten elkaar als gelijke zien
4. Aandacht voor het betrekken van ouders, erg belangrijk bij online pesten
5. Ervaring van gepest worden is minder heftig wanneer er iemand was die het voor ze opnam
In dit document zijn verschillende interventies opgenomen die als effectief of minder effectief zijn
beoordeeld.
Van Yperen (2008) – handboek voor praktijkgestuurd effectonderzoek – H1
In de nota Jeugd Terecht stelt het Ministerie van Justitie alleen nog maar effectieve of veelbelovende
interventies te subisidiëren
DBC’s (Diagnose-behandelcombinaties) moeten zowel indicatie als financiering van de zorg sturen
Effectief (vanuit praktijkperspectief): gestelde doelen worden gerealiseerd en cliënt is tevreden
Effectief (wetenschappelijk perspectief: wanneer is aangetoond dat er geen andere factoren in het
spel zijn die het effect ook hadden kunnen veroorzaken
