Inhoudsopgave
HC 1: Wat is cultuur en waarom zou ik het gebruiken?...................................................................................3
§1.1 Wat is cultuur?.............................................................................................................................................3
§1.2 WEIRD...........................................................................................................................................................3
§1.3 Conceptualisering van cultuur......................................................................................................................4
§1.4 Theoretische benaderingen..........................................................................................................................5
Overige informatie uit het college........................................................................................................................7
HC2: Methoden en Biases.............................................................................................................................. 7
§2.1 methoden.....................................................................................................................................................7
§2.2 Ecological fallacy (ecologische drogreden)..................................................................................................7
§2.3 Vertekeningen (biases) in onderzoek...........................................................................................................8
§2.4 Everyday biases (= lopen we iedere dag tegenaan)...................................................................................10
HC 3: Culturele overdracht (transmissie)...................................................................................................... 10
§3.1 Culturatie en socialisatie............................................................................................................................10
§3.2 Familiestructuur.........................................................................................................................................11
§3.3 Opvoeding en onderwijs.............................................................................................................................12
§3.4 Temperament.............................................................................................................................................15
§3.5 Bias in constructies en methoden..............................................................................................................15
§3.6 Morele redenering......................................................................................................................................16
HC 4: Het zelf, identiteit en biculturalisme.................................................................................................... 16
§4.1 Het zelf.......................................................................................................................................................16
§4.2 Identiteit.....................................................................................................................................................17
§4.3 Biculturalisme.............................................................................................................................................18
HC 5: Taal en communicatie......................................................................................................................... 19
§5.1 Taal.............................................................................................................................................................19
§5.2 Communicatie............................................................................................................................................21
§5.3 Interculturele competentie (ICC)................................................................................................................22
§5.4 Tweetaligheid.............................................................................................................................................23
HC 6: Acculturatie en multiculturalisme........................................................................................................ 24
§6.1 Acculturatie................................................................................................................................................24
§6.2 Multiculturalisatie en feminisme...............................................................................................................29
HC 7: Persoonlijkheid................................................................................................................................... 30
§7.1 Persoonlijkheid...........................................................................................................................................30
§7.2 Onderzoek..................................................................................................................................................32
§7.3 South African Personality Inventory (SAPI)................................................................................................32
,HC 8: Cultuur en cognitie.............................................................................................................................. 33
§8.1 Cognitie......................................................................................................................................................33
§8.2 Bewustzijn..................................................................................................................................................35
§8.3 Intelligentie.................................................................................................................................................35
HC 9: Emotie................................................................................................................................................ 38
§9.1 Emoties.......................................................................................................................................................38
§9.2 Display rules...............................................................................................................................................39
§9.3 Benaderingen voor het bestuderen van emoties.......................................................................................39
HC 10: Gezondheid, aandoeningen en behandeling (1).................................................................................40
§10.1 Gezondheid...............................................................................................................................................40
§10.2 Klimaat en landbouw...............................................................................................................................41
Castañeda: immigration as a social determinant of health...............................................................................43
HC 11: Gezondheid, aandoeningen en behandeling (2).................................................................................44
§11.1 Afwijking...................................................................................................................................................44
§11.2 Verschillen in gezondheid van minderheden............................................................................................46
§11.3 Cultuur en behandeling............................................................................................................................46
Kirmayer: Gemeenschappelijke geestelijke gezondheidsproblemen bij immigranten en vluchtelingen,
algemene aanpak in eerstelijnszorg..................................................................................................................47
HC 12: Sociaal gedrag................................................................................................................................... 49
§12.1 Sociaal gedrag..........................................................................................................................................49
§12.2 Sociale ongelijkheid en vooroordelen......................................................................................................51
§12.3 Vermindering van vooroordelen..............................................................................................................52
Dovido & Gaertner: Vooroordelen verminderen................................................................................................53
HC 13: Cultuur en organisaties..................................................................................................................... 54
§13.1 Organisaties.............................................................................................................................................54
§13.2 Besluitvorming en onderhandeling..........................................................................................................55
§13.3 Leiderschap..............................................................................................................................................55
§13.4 Beleid ABN AMRO....................................................................................................................................56
§13.5 Diversiteit op de werkplek........................................................................................................................56
Overige begrippen..............................................................................................................................................58
HC 14: Moraliteit, Religie, Eer en Radicalisering............................................................................................58
§14.1 Moraal en religie......................................................................................................................................58
§14.2 Eer............................................................................................................................................................59
§14.3 Radicalisering...........................................................................................................................................62
2
, HC 1: Wat is cultuur en waarom zou ik het
gebruiken?
§1.1 Wat is cultuur?
Cultuur = geheel van houdingen, gedragingen en symbolen die door een groep worden gedeeld en op
volgende generaties worden overgedragen noodzakelijk voor overleving, geluk en welzijn: helpt het
leven zin te geven + biedt een schema waarmee informatie wordt geëvalueerd en georganiseerd
- Cultuur ontstaat uit groepsleven, milieu, hulpbronnen en menselijk intellect. Het groepsleven
wordt beïnvloed door omgevingsaspecten (klimaat, ziekten, bevolkingsdichtheid)
Menselijke cultuur verschilt van dierlijke cultuur mensen beschikken over sociaal-cognitieve
vaardigheden en hun cultuur is daardoor complexer, gedifferentieerder en geïnstitutionaliseerd
Cultuur bestaat uit expliciete en impliciete kenmerken:
- Expliciete elementen = openlijke en waarneembare handelingen die regelmatig in een cultuur
voorkomen (kleding, architectuur, kunst, voedsel)
- Impliciete elementen = organiserende kenmerken (normen, waarden, overtuigingen, gedragingen)
Cultuurpsychologie = cultuur zit in het individu gedrag en cognitie zijn het product van cultuur en
individu kijkt naar de culturele aspecten die de basis zijn van psychologische processen en gedrag
Multiculturele psychologie = cultuur staat buiten het individu vergelijkt culturen op verschillen en
overeenkomsten en probeert die te verklaren heeft drie doelen:
1. Testen van hypothesen en bevindingen in andere culturele omgevingen
2. Ontdekken van culturele en psychologische variatie
3. Creëren van een universele psychologie door het integreren van bevindingen uit verschillende
culturen
Is nodig omdat veel psychologisch onderzoek gebaseerd is op WEIRD steekproeven
§1.2 WEIRD
Ongeveer 95% van de psychologische studies zijn gebaseerd op 12% van de wereldbevolking de
meeste deelnemers komen uit WEIRD culturen = Western, Educated, Industrialized, Rich, Democratic
deze steekproeven zijn niet representatief, omdat maar 12% van de bevolking WEIRD is, en hier
95% van de onderzoeken op gebaseerd zijn. Henrich onderzocht het vermogen om universele,
psychologische fenomenen te onderscheiden op basis van WEIRD steekproeven.
Er wordt onderscheid gemaakt tussen vier contrasten:
(1) Modern-geïndustrialiseerde VS kleinschalige samenlevingen
Muller-Lyer illusie = twee gelijke lijnen worden als verschillend waargenomen door de verschillende
uiteinden PPN uit Illinois zien een verschil tussen lijn A en B (trappen in de illusie), maar mensen uit
San zien haast geen verschil verklaring ligt in de carpentered world hypothesis
Carpentered world hypothesis = mensen uit industriële samenlevingen verwachten onbewust dat de
dingen die zij zien rechte hoeken hebben, omdat de meeste dingen die zij zien rechthoekig zijn (dit
schema helpt ons te oriënteren in de wereld (diepte))
Dictator game = persoon A ontvangt geld die ze kunnen delen met persoon B of zelf kunnen houden
laat zien hoe mensen denken over eerlijkheid/altruïsme
- Geïndustrialiseerde gemeenschappen delen hun geld 50/50 eerlijkheid belangrijk
- Niet-geïndustrialiseerde gemeenschappen delen minder eerlijk persoon B moet al blij zijn
dat hij íets krijgt
3
,(2) Westerse VS niet-Westerse geïndustrialiseerde samenlevingen
Conformatie test van Asch = PPN moesten aangeven welke lijn even lang was als de voorbeeldlijn.
Een aantal andere in de zaal gaven expres het verkeerde antwoord, waardoor 75% van de PPN ook
minstens 1x het verkeerde antwoord gaf. In de controlegroep waren de deelnemers alleen en gaf <
1% een verkeerd antwoord het gevonden effect wordt kleiner naarmate het individualisme in een
land toeneemt (hoe meer individualisme, hoe minder conformatie)
Antisociale straf en samenwerking westerse landen straffen een asociaal iemand minder vaak dan
niet-westerse landen
Analytisch VS holistisch redeneren
- Analytische benadering = loskoppelen van objecten en contexten + neiging om zich te
concentreren op de eigenschappen van een object/persoon Westen
- Holistische benadering = de context, relaties en alles eromheen moet als een geheel gezien
worden Niet-westerse landen
(3) Amerikanen VS andere Westerlingen Amerika is het meest individualistische land. Ze
schrijven succes toe aan zichzelf. Andere Westerse landen schrijven hun succes toe aan dingen
buiten hun controle
(4) Universitair geschoolde VS niet-universitair geschoolde Amerikanen cognitieve dissonantie =
mensen willen geen keuzes maken die botsen met hun gevoel/overtuiging. Hierdoor gaat men hun
keuze goed praten om zich beter te voelen dit fenomeen bekeken vanuit cultureel perspectief:
- Heine & Lehman: vroegen Japanse en Canadese PPN CD’s te ranken van leuk – minst leuk.
Hierna kregen ze te horen dat ze één van de twee middelste CD’s in hun ranking mochten
houden Canadese studenten evalueerden hun gekozen CD als positiever dan Japanse
studenten
- Deze bevinding vind je ook terug bij hoogopgeleide VS laagopgeleide Amerikanen HO
Amerikanen evalueren de gekozen CD positiever en de afgewezen CD negatiever, LO
Amerikanen evalueren de gekozen en afgewezen CD beide als negatiever
§1.3 Conceptualisering van cultuur
Is cultuur een voorspeller van gedrag? Hoe kan cultuur worden geconceptualiseerd?
- Cultuur als onafhankelijke variabele = bepaalde factoren veranderen met de cultuur en
beïnvloeden psychologische verschijnselen cultuur is een verklarende factor
- Cultuur als confound = psychologische fenomenen zouden universeel moeten zijn, maar
cultuur beïnvloedt dit terwijl dit niet zo moet zijn
- Cultuur als psychologisch fenomeen = elk psychologisch fenomeen doet zich voor in een
culturele context cultuur zit in de geest
- Cultuur als leeg etiket/placeholder = het kan niet precies worden gedefinieerd, men richt zich
eerder op specifieke contextuele verschillen dan op grote verschillen tussen culturen
Tijdens een Japanse tsunami in 2011 werd er over de Japanners gezegd dat ze kalm met de situatie
omgingen reageerden de Japanners kalm omdat dat in hun cultuur zit? Poortinga: Nee, het was
de situatie waardoor er kalm gereageerd werd, niet de cultuur zelf. De kalme reactie had te maken
met hun goede voorbereiding op de ramp
Hiërarchie van interpretaties = de uitleg van cultuur loopt van onder naar boven. Je gaat zo ver
mogelijk naar beneden om de gemakkelijkste verklaring te vinden voor een fenomeen
1. Culturele waarden
2. Historische/politieke context
3. Culturele conventies
4. Anderen die ons beïnvloeden
4
, 5. Situatie
6. Gedrag
§1.4 Theoretische benaderingen
Hofstede spreekt over cultuurverschillen op nationaal niveau. Dit is het meest geciteerde werk voor
het classificeren van culturele patronen op landniveau onderzocht de werkgerelateerde waarden
van IBM medewerkers vier dimensies waarop je kan classificeren:
1. Machtsafstand = mate waarin mensen in het land accepteren dat er verschillen in macht zijn
2. Individualisme/collectivisme = mate waarin leden van elkaar afhankelijk zijn
Individualisme = banden tussen mensen zijn los, mensen zorgen voor zichzelf
Low context communication = dingen zijn onduidelijk, waardoor alles gespecificeerd
moet worden en communicatie belangrijk is
Collectivisme = grote afhankelijkheid tussen mensen, sterke banden tussen families
High context communication = veel dingen zijn duidelijk, waardoor communicatie niet
altijd nodig zijn (ongeschreven regels)
3. Masculiniteit/vrouwelijkheid = mate waarin de samenleving wordt gedreven door bekwaamheid
en succes of door zorg voor elkaar
4. Onzekerheidsvermijding = mate waarin mensen in een land bereid zijn onzekerheid te
vermijden/te aanvaarden
Na 2010 werden er nog twee dimensies toegevoegd:
5. Lange termijn/korte termijn oriëntatie = mate waarin een samenleving verbindingen met het
verleden behoudt om met het heden en de toekomst om te gaan
6. Toegeeflijkheid (indulgence) = mate waarin mensen hun impulsen en gedrag beheersen
Er kwam veel kritiek op de dimensies:
- De items die de dimensies meten hebben een lage face validity de vragen hangen op eerste
gezicht niet goed samen met de dimensies (uit een vraag over werkzekerheid kan niet blijken of
iemand collectivistisch of individualistisch is)
- Lage statistische validiteit = hoeveel van de werkverschillen/cultuurverschillen wordt uitgelegd
door de dimensies en niet door andere oorzaken? klein deel van de verschillen tussen landen
kon worden toegeschreven aan de dimensies
- Matsumoto: van de 18 onderzoeken naar de verschillen tussen collectivisme en individualisme
tussen de VS en Japan, ondersteunt slechts één studie het stereotype dat Amerika
individualistisch is en Japan collectivistisch
- De nieuwste twee dimensies lijken onduidelijk en lastig te begrijpen
- ‘Machtsafstand’ lijkt een component te zijn van ‘individualisme/collectivisme’
De dimensies van Hofstede worden vaak gebruikt om individueel gedrag te voorspellen, maar deze
dimensies liggen op nationaal niveau = ecological fallacy
Triandis: men kan beter spreken van culturele syndromen = combinaties van dimensies in culturele
variaties die men kan gebruiken om theorieën te vormen
Verticaal cultureel syndroom = verwijzen naar prestaties en macht
- Verticaal collectivisme = waarnemen van het zelf als deel van het collectief en het
aanvaarden van ongelijkheid binnen het collectief (China, Japan, Italië)
- Verticaal individualisme = de opvatting van een autonoom individu en de aanvaarding van
ongelijkheid (VS, Canada, GB, Frankrijk)
Horizontaal cultureel syndroom = vrienden, familie, collega’s
- Horizontaal collectivisme = waarnemen van het zelf als deel van het collectief, maar het zien
van alle leden als hetzelfde gelijkheid wordt benadrukt (stammen)
- Horizontaal individualisme = concept van een autonoom individu met de nadruk op gelijkheid
(Australië, Zweden, Denemarken, IJsland)
5
, Markus & Kitayama richtten zich op culturele verschillen in termen van ‘het zelf’. Aspecten van het zelf
(publiek, relationeel, privé) hangen samen met de mate waarin mensen zichzelf zien als gescheiden of
verbonden met anderen twee manieren waarop ‘het zelf’ kan worden geconstrueerd:
1. Onafhankelijke zelfconstructie = het zelf is onafhankelijk van anderen Westen
2. Onderlinge afhankelijkheid van het zelf = het zelf is in contact en verbonden met anderen
Oosten
Zelfconcepten zijn belangrijk omdat ze informatie over anderen en zichzelf ordenen. Daarnaast geven ze
vorm aan motivaties en beïnvloeden ze hoe mensen aankijken tegen situaties
Het zelf is de bemiddelaar van cultuurverschillen. De manier waarop mensen zichzelf zien en
construeren is een gevolg van hun cultuur.
- Positief zelfbeeld westerse landen > niet-westerse landen
- Persoonlijke keuze, maken van eigen keuzes westerse landen > niet-westerse landen
- Motivatie om jezelf aan te passen niet-westerse landen > westerse landen
Kritiek:
- Weinig empirische ondersteuning
- Voorgaand onderzoek veronderstelt en documenteert nationale verschillen zonder aandacht te
besteden aan ‘het zelf’ als mediërende variabele
- Het concept wordt gebruikt om culturen te karakteriseren, maar data op individueel level is
nodig voor beter uitgewerkte modellen van causaliteit en mediatie
- De begrippen worden als dichotoom beschouwd, maar kunnen ook dimensionaal gebruikt
worden
Connor: plaatje je ziet dat je qua persoon zowel bij afhankelijk als
onafhankelijk hoort. We hebben dus niet één cultuur, maar zijn eerder
een mengeling van verschillende culturen. Hierdoor kunnen conflicten
ontstaan. Echter vinden vrouwen het eng om onafhankelijk te worden en
zichzelf uit te spreken in bepaalde culturen, terwijl mannen hun zachte
kant niet willen tonen waarin ze hulp vragen (willen onafhankelijk blijven
lijken) dat van de mannen is qua landen/culturen ook een probleem,
waardoor het ook een wereldprobleem kan worden wanneer
onafhankelijke landen geen hulp willen vragen of niet willen
samenwerken met afhankelijke landen
Gelfand maakte een onderscheid tussen strakke VS losse culturen
- Strakke cultuur = cultuur met sterke normen en een lage tolerantie voor afwijkend gedrag
- Losse cultuur = cultuur met zwakke normen en een hoge tolerantie voor afwijkend gedrag
Deze verschillen houden verband met ecologische bedreigingen. Als een cultuur te maken heeft met
veel bedreigingen, zal het neigen naar een strakke cultuur. De gestelde strenge normen beïnvloeden
hoe mensen zich in alledaagse situaties gedragen
Strakke cultuur Losse cultuur
Nadruk ligt op orde beveiliging, wetten Ongeordend meer criminaliteit
minder criminaliteit
Uniformiteit (=hetzelfde) (kleding, auto’s) Nadruk ligt op openheid (tattoos, piercings)
Gericht op zelfcontrole Open voor ideeën
Minder alcholisme, obesitas en scheidingen Open voor veranderingen
Beleefder Onbeleefder
6
