Journalism Studies Tentamen
Hoofdstuk 1: Kranten en nieuwsmerken
De digitale transitie
Hoe wordt de krant ook wel genoemd?
De krant wordt ook wel het nieuwsmerk genoemd
Wat werd er in 2017 van de krant verwacht?
Er werd in 2017 verwacht dat de krant binnen 10 jaar alleen in het weekend zou worden uitgegeven.
De andere dagen zou de krant alleen online beschikbaar zijn
Waarom bestaat de krant nog?
-> De krant speelt nog steeds een hoofdrol in informatievoorziening (politici, instellingen en
bedrijven hebben de kranten nodig om in de publiciteit te komen)
-> Krant (papier en digitaal) zijn platformen voor discussie, kritiek en onthullingen
Hoe is het monopolie van de kranten verdwenen?
-> door radio (vanaf de jaren twintig)
-> door tv (vanaf de jaren 50)
-> nieuwe generaties kiezen online media boven de krant
-> Nieuws is digital-first geworden (eerst online en daarna pas in de krant)
1.1G E S C H I E D E N I S
Hoe verliep het begin van de krant?
> De eerste Nederlandse kranten kwamen uit de zeventiende eeuw (1618)
> Een klein voormaat met veel buitenlands nieuws
Wat was de situatie van de krant in de zeventiende en achttiende eeuw?
> Er kwamen kranten bij, maar de ontwikkeling verliep langzaam
-> duur papier (het dagbladzegel), ontbreken van techniek, scherpe overheidscontrole, weinig
mensen die konden lezen
Wat was de situatie van de krant in de negentiende eeuw?
> 1848: De vrijheid van drukpers in de grondwet
> 1869: afschaffing van de het dagbladzegel en intrede van de rotatiepers
> Alfabetisering en een groeide politiek bewustzijn voor publiek
Welke kranten ontstonden in de eerste helft van de negentiende eeuw?
Nieuwe kranten: Algemeen Handelblad (1828) en Nieuw Rotterdamsche Courant (1844)
Welke kranten ontstonden er in tweede helft van de negentiende eeuw?
> Een ontwikkeling in een stroomversnelling
> Nieuwe kranten: Leidsch Dagblad (1860), de Haagsche Courant (1883), Het Nieuwsblad van het
Noorden (1888), De Telegraaf (1893) en het Friesch Dagblad(1899)
Wat was de situatie van de kranten in de twintigste eeuw?
> Er was een algemene krant: De Telegraaf
> Er was een verzuilde pers
> Katholieken (De Volkskrant), Socialisten (Het Volk), protestanten (de Standaard) en
communisten (Tribune)
Wat gebeurde er met de krant in de Tweede Wereldoorlog?
> Er vond sanering plaats
-> kranten werden door de bezetter verboden
> Er ontstonden verzetskranten
-> Trouw, Het Parool en De Stem
Wat gebeurde er met de krant na de Tweede Wereldoorlog?
> De pers werd gezuiverd
-> Kranten die door de bezetter werden verboden waren weer legaal
-> Verzetskranten kregen een verschijningsverbod
> De verzuiling kwam voor een korte tijd terug
-> in de jaren 60 veranderde dit (er bleven landelijk enkele titels over terwijl regionaal er maar 1
of 2 waren)
-> Midden in de jaren 90 liepen de oplages terug
1.2 D A G B L A D E N
, Journalism Studies Tentamen
Welke soorten dagbladen in Nederland bestaan er?
> Landelijk, regionaal en gratis dagbladen
Wat gebeurt er met de betaalde dagbladen?
> Betaalde aantal kranten daalt eind jaren 90
Wat gebeurt er met de gratis dagbladen?
> Stijgt tot 2007. Daarna daalt het aantal tot alleen Metro nog over is
Welke krant ging als eerst en welke als laatst op het tabloidformaat?
> Eerst: Het Parool (2004)
> Laatst: De Telegraaf (2014)
Welke dagbladen heeft Nederland wel en welke niet?
> Wel: Bijna alle kranten in Nederland zijn ochtendkranten
> Niet: Zondagkranten (Buitenland) en Sportdagbladen (Zuid-Europa)
Hoeveel kranten drukken uitgevers in Nederland
> Per honderd huishoudens in Nederland brengen uitgevers 31 exemplaren uit. Het
dekkingspercentage is dus 31.
-> betekent niet dat er per honderd huishoudens, 31 huishoudens een krant lees. Sommige
huishoudens lezen meer dan één krant. Andere huishoudens lezen samen één krant
Wat zijn de verschillen tussen de provincies van landelijke en regionale dagbladen?
> Limburg, Friensland, Noord-Brabant, Zeeland en Overijsel
meer dan twee derde van de oplage uit regionale titels
> Flevoland
minder dan 20% van de oplage is regionaal -> wordt weinig krant gelezen
> Buiten de Randstad worden er meer kranten gelezen dan daarbinnen
Welke Landelijke dagbladen heeft Nederland?
Nederland heeft er negen:
Nederlands Dagblad, Reformatorisch Dagblad, FD, Trouw, nrc.next, NRC, Volkskrant, AD, De
Telegraaf
Welke dagbladen hadden de meeste verliezen en welke de minste in de periode 2000-2017
> Meest: AD en de Telegraaf
> Minst: Trouw, Het Financiële Dagblad (FD) en Reformatorisch Dagblad
Kranten die lijken op een dwarsdoorsnede van de Nederlandse bevolking
De Telegraaf, AD
Kranten die hogere inkomens en opleidingscategorieën oververtegenwoordigd
NRC Handelsblad, de Volkskrant en Trouw
Kranten die protestants-christelijke signatuur trekken
Reformatorisch Dagblad en Nederlands Dagblad
Zakelijke markt
Het Financiële Dagblad
De losse verkoop van kranten
In Nederland relatief onbelangrijk. Dit gebeurt het meest op de zaterdagen
Nederland verschilt hier in vergeleken andere landen. (The Sun (Groot-Brittannië) en Bild
(Duitsland)
Andere landelijke dagbladen van begin de jaren negentig
De waarheid (Communistische Partij Nederland -> CPN)
Het vrije volk (In de jaren 50 de grootste krant van Nederland) -> kwam later samen met de
krant Rotterdams Nieuwsblad (werd Rotterdams Dagblad)
Regionale Dagbladen
Hoeveel regionale dagbladen telt Nederland?
Nederland kent er 17. AD wordt soms meegeteld als landelijk/regionaal dagblad. Kopbladen
worden niet meegerekend -> edities van een krant die in een deel van het verspreidingsgebied
onder een eigen naam verschijnen met een eigen regionale pagina>
Wat gebeurt er wanneer kranten gaan fuseren?