Communicatiekaart van Nederland
Hoofdstuk 1: Kranten en nieuwsmerken
1.1 Geschiedenis
Eerste Nederlandse kranten -> 17e eeuw
- Enkele pagina’s
- Vooral buitenlands nieuws
- Courante uyt Italien, Duytslandt, &c
In de loop van de 17e en 18e eeuw kwamen er meer kranten bij, maar de ontwikkeling
verliep traag:
- Papier was duur door belasting (het dagbladzetel)
- Techniek om kranten te drukken ontbrak
- Scherpe overheidscontrole
- Analfabetisme
In de 19e eeuw veranderde dit:
- Vrijheid van drukpers in de Grondwet (1848)
- Afschaffing dagbladzetel (1869)
- Intrede rotatiepers (van rol tot rol kunnen drukken)
- Alfabetisering nam toe
- Groeiend politiek bewustzijn
De kranten in de eerste helft van de 19e eeuw waren gemaakt voor gegoede burgerij:
- Het Algemeen Handelsblad (1828)
- De Nieuwe Rotterdamsche Courant (1814)
In de tweede helft van de 19e eeuw kwam de ontwikkeling in versnelling. Kranten kwamen
steeds vaker dagelijks uit en er verschenen nieuwe titels:
- Leidsch Dagblad (1860)
- De Haagsche Courant (1883)
- Het Nieuwsblad van het Noorden (1888)
- De Telegraaf (1893)
- Het Friesch Dagblad (1899)
Verzuilde kranten in de 20e eeuw:
- De Volkskrant (katholiek)
- Het Volk (socialisten)
- De Standaard (protestanten)
- De Tribune (communisten)
Tijdens de Tweede Wereldoorlog vond er ‘sanering’ plaats:
- Kranten werden door bezetters verboden
- Er ontstonden verzetskranten: Trouw, Het Parool en De Stem
,Na de oorlog werd in Nederland de pers gezuiverd:
- Kranten die in de oorlog werden verboden mochten weer publiceren
- Kranten die in de oorlog werden toegestaan kregen een verbod
1.2 Dagbladen
In Nederland worden landelijke, regionale en gratis dagbladen uitgegeven. Na een constante
(print) oplagestijging tot 1980 wankelde de betaalde oplage:
- Eind jaren 90 rond de 4,5 miljoen, 4,2 miljoen in 2000 en in 2017 zo’n 2,4 miljoen
Ook de gratis oplage daalt:
- Vanaf 2007 is alleen Metro nog over
De verhouding tussen en regionale- en landelijke dagbladen verschilt per provincie:
- In Limburg, Friesland, Noord-Brabant, Zeeland en Overijssel bestaat meer dan 2/3
van de oplage uit regionale titels
- In Flevoland is minder dan 20% een regionale oplage (wordt weinig krant gelezen)
Landelijke dagbladen:
- NRC Handelsblad
- Reformatorisch Dagblad
- AD
- Telegraaf
- Trouw
- Volkskrant
- Nederlands Dagblad
- FD
- Nrc.next
De landelijke betaalde oplage daalt sinds 2000 van 2,4 miljoen naar 1,2 miljoen in 2017. Alle
dagbladen leverde in, maar met name de Telegraaf en het AD.
Landelijke dagbladen tot begin van de jaren 90:
- De Waarheid (communistisch)
- Het Vrije Volk (nu bekent als het AD)
Gratis dagblad Metro:
- Werd in Stockholm uitgebracht in 1995
- Lanceerde in Nederland in 1999
- In 2012 overgenomen door Telegraaf Media Group
Andere gratis dagbladen:
- Spits in 1999 (verdween in 2001)
- News.nl in 2000 (verdween in 2000)
- De Pers in 2007 (verdween in 2012)
- DAG in 2007 (verdween in 2008)
, 1.3 Nieuws en huis-aan-huisbladen
Nieuwsbladen:
- 40 nieuwsbladen (in 2000 waren dit er 65)
- Sterke concurrentie met huis-aan-huisbladen
- Zit ingeklemd tussen dagblad en het gratis huis-aan-huisblad
Huis-aan-huisbladen:
- Bijna 90% van de Nederlanders zei in 2016 aan wel eens huis-aan-huisbladen te lezen
- Vaker gelezen door ouderen
- Gratis verspreid in bepaalde gebieden
1.4 De Lezers
Nederlandse dagbladen haalden in 2017 nog maar 20% van hun inkomsten uit advertenties.
In het begin van de eeuw (2002) kwam meer dan 50% van advertenties
Krant met de hoogste welstandsgroep als lezer:
- FD
- NRC Handelsblad
- De Volkskrant
- Trouw
- Nrc.next
Lezers in 2018 en tien jaar eerder:
- 40% van de Nederlanders van 13 jaar en ouder leest dagelijks de krant (6.1 miljoen)
- Zonder gratis kranten is dit percentage minder dan 40% (5.7 miljoen)
- Dit percentage neemt gestaag af
- In 2008 ging het om 70%, waarvan 63% betaald
1.5 Uitgevers
De markt wordt gedomineerd door De Persgroep en Mediahuis.
De Persgroep:
- Nam in 2004 Het Parool over
- Nam in 2009 PCM over (Volkskrant, AD, Trouw en NRC)
- Nam in 2015 Wegener over (De Gelderlander, Eindhovens Dagblad, TC Tubantia, De
Stentor, Brabants Dagblad, BN De Stem en PZC)
- Met de laatste overname was de Belgische uitgever in één klap de grootste
- Belgen beheren bijna 90% van de Nederlandse dagbladmarkt
Mediahuis bezit via de Telegraaf Mediagroep:
- Tijdschrift Privé en Autovisie
- Website van Dumpert, Das Kapital, Upcoming en Relatieplanet