In dit document is alle stof van week 5 samengevat, waaronder de hoorcolleges, de extra literatuur/artikelen en de hoofdstukken uit het leerboek forensische psychiatrie.
WEEK 5 COLLEGE 1 RISICOTAXATIE IN DE FORENSISCHE PSYCHIATRIE
– VIVIENNE DE VOGEL
In dit expertcollege wordt ingegaan op de vraag hoe in de forensische psychiatrie het beste
inschattingen gemaakt kunnen worden van recidive. Het bepalen van recidiverisico is een
kerntaak van de forensische psychiatrie. Hier spelen vaak grote belangen, omdat deze
inschattingen consequenties hebben: het gaat hierbij niet zelden om afwegingen rond
ingrijpende maatregelen (zoals tbs) en de veiligheid van de maatschappij. Er is, zeker de laatste
jaren, veel kennis verzameld over risicotaxatie, maar er is ook veel discussie over hoe dit het
beste kan plaatsvinden.
Risicotaxatie en behandeling:
Om te bepalen wat iemand nodig heeft qua behandeling of interventie. We moeten weten wat
er met iemand aan de hand is, wat zijn de belangrijkste risicofactoren en welke behandeling
moeten we gebruiken.
Waarom doen we risicotaxaties?
• Het voorkomen van recidive
• Richtlijnen bieden voor risicomanagement (beveiligingsniveau en behandeling)
• Structureren van discussie
• Beschermen van rechten van persoon
Een goede risicotaxatie leidt tot inzicht in het risico van een individu en levert richtlijnen voor
interventies gericht op het verminderen hiervan.
Risicotaxatie-instrumenten:
Instrumenten vooral om meer inzicht te krijgen. Om inzicht te krijgen hoe hoog de kans is dat
iemand opnieuw recidive pleegt ook van belang, maar belangrijker om te kijken hoe we iemand
moeten behandelen.
Biases
Voorspellen is mooi, maar geen garantie. Kunnen ook biases ontstaan -> vooroordelen. Kan
bijv dat iemand eng vindt en het daarom negatiever invult. Of juist andersom. Moet zuiver en
objectief ingevuld worden!
• Rater bias -> als rater/ beoordeler heb je bepaalde biases. Dat je denkt dat bepaalde
groepen bijv vaker bepaalde delicten plegen.
• Racial bias -> bias kan ook in het instrument zelf zitten -> als deze ontwikkeld zijn op
blanke bevolkingsgroepen bijvoorbeeld.
• Confirmation bias -> een bevestigingsvooroordeel of confirmation bias is de neiging
om aandacht en waarde te hechten aan informatie die de eigen ideeën, overtuigingen of
hypotheses bevestigt
• Autorship bias -> een auteur toont vooringenomenheid door informatie weg te laten of
door feiten te veranderen om de lezer te dwingen een bepaalde mening over een
onderwerp te hebben, of de lezer te overtuigen om een bepaalde actie te ondernemen.
• Gender bias -> op basis van geslacht
,Blijf altijd alert of zo een risicotaxatie goed is gedaan -> door meerdere mensen, objectief etc.
Risk Need Responsivity Model
Je hebt een aantal principes
• Risk: hoe hoger het risico hoe meer risicomanagement
Als iemand een laag risico heeft, heeft het geen zin om iemand in de TBS kliniek te
zetten en zo andersom: hoog risico dan wil je die niet in de maatschappij.
• Need: behandeling gericht op criminogene factoren
Moet gericht zijn op belangrijkste risicofactoren die ook te veranderen zijn. Kijken hoe
je hem nu kan helpen (verleden is bijv gebeurd). Ook bewezen risicofactoren.
• Responsivity: behandeling afstemmen op de persoon / leerstijl
• Integritieit: programma uitvoeren zoals bedoeld
Kanttekeningen
Risicotaxatie: nooit 100% garantie!
• Risico is afhankelijk van de situatie waarin iemand zich bevindt
• Kwaliteit van risicotaxatie is afhankelijk van:
- Kwaliteit van informatie over persoon
- Kwaliteit van de gebruikte instrumenten
- Kwaliteit van codeur
Je kunt nooit zeker weten of iemand terug gaat vallen ja of nee. Risico is altijd afhankelijk van
de situatie waarin iemand zich bevindt -> blijven herhalen en opnieuw blijven doen. Kwaliteit
is ook afhankelijk van wat je van iemand weet. En welk instrument; is dat een goed instrument?
En wie doet dat; genoeg ervaring? Geen biases?
Hoe schatten we risico’s in? Manieren:
Ongestructureerd klinisch oordeel: Vanuit de ervaring en kennis van gedragsdeskundige.
Er moet altijd een instrument gebruikt worden! Dit bestaat dus eigenlijk niet meer. Vooral
vroeger gebruikt.
Actuariële benadering: op wetenschappelijk onderzoek gebaseerde risicofactoren, specifiek
bedoeld om te voorspellen.
Je hebt een aantal risicofactoren en die ga je dan raten en scoren en dan deze optellen. Je bent
dan beperkt tot dat ene lijstje en meestal factoren die niet meer kunnen veranderen. Basisrisico
in schatten, maar je hebt eigenlijk meer nodig dan dat.
Gestructureerd professioneel oordeel: risicotaxatie door deskundige m.b.v. checklist met op
wetenschappelijk onderzoek gebaseerde factoren.
De meest gebruikte! Je hebt een instrument, daar staan factoren in die blijken uit onderzoek,
maar je hebt wel iemand nodig die dit goed kan invullen en goed kan interpreteren. Je kan ze
wel optellen maar dat zegt niet altijd wat. Iemand die in een waan zit maar een lage score heeft,
dan kan alsnog die ene risico factor namelijk de waan, haar toch een hoog risico geven. Een
pedofiel die binnen zit kan juist ook weer een laag risico hebben.
Heeft ook nadelen; ervaringen opdoen, getraind in zijn, zo goed mogelijk doen -> is ook altijd
niet zo in de praktijk. Ze moeten een training volgen, dit bijhouden, literatuur lezen, boekje
erbij houden, niet altijd in je eentje doen, niet altijd hetzelfde instrument gebruiken etc. (zie
dia).
, • Brug tussen wetenschap en dagelijkse praktijk
• Te scoren door ervaren deskundigen
• Proces: interpreteren, combineren, wegen
• Dynamisch, voor specifieke periode
Kwaliteit waarborgen
• Training en bijscholing
• Literatuur bijhouden
• Gebruik van handleiding
• Betrouwbare informatie nodig
• Consensusmodel/ regelmatige intervisie
• Regelmatige herhaling nodig
• Let op doel/ context/ type dader
Doel voor ogen houden
Risicotaxatie moet leiden tot concrete aanbevelingen voor:
– Benodigde beveiligingsniveau
– Interventie gericht op verminderen risicofactoren en versterken beschermende factoren
Risicotaxatie: ontwikkelingen
• Van stoornisdenken naar risicodenken
• Van scoren/taxeren naar analyseren, formuleren en vertalen naar risicomanagement
• Implementatie gaat niet vanzelf. Belangrijk om hier ook echt tijd voor te krijgen.
• Risicocommunicatie van groot belang. Ook opschrijven dat het voor iedereen goed te
begrijpen is. Niet dat je het op meerdere manieren kan lezen.
• Balans aandacht beschermende factoren
• Verfijning specifieke of aanvullende instrumenten
- Delicttype: vb. STATIC/ STABLE/ ACUTE voor zeden
- Tijdspanne: vb. START voor korte termijn
- Subgroepen: vb. FAM voor vrouwen; culturele factoren
Een voorbeeld: HCR-20V3 risico van geweld
• Eén van de 2 verplicht gestelde instrumenten voor tbs-ers
• Wereldwijd veelgebruikt en onderzocht
Van risicotaxatie naar risicomanagement
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper edmerozestraten. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €5,99. Je zit daarna nergens aan vast.
