over de grenzen van disciplines
college 1: wat kunnen we weten?
Deel A
geschiedenis sociale wetenschappen
- wetenschap als kennissysteem
- take nobody’s word for it
- kennis, methode, instituties (infrastructuur)
- geschiedenis sociale wetenschappen
- late start ( 2e helft 19e eeuw)
- traditie natuurwetenschappen en geesteswetenschappen (roots in natuurkunde, geneeskunde,
filosofie, literatuurwetenschappen, religiewetenschappen)
100 jaar sociale wetenschappen van Weber (1919) tot nu
- vragen Weber:
- betrouwbare kennis, zuivere methoden, altijd tijdelijk
- wetenschappelijke onafhankelijkheid, waarheidsvinding
- huidige debat
- wetenschappelijke vrijheid v/s externe belangen
- bureaucratisering van onderwijs en onderzoek
20e eeuw: Robert Merton - CUDOS
Communalism: kennis product van gemeenschappelijke activiteit, wetenschap is een samenwerking
Universalism: criteria ware kennis zijn universeel en onpersoonlijk, objectief
Disinterestedness: wetenschap niet op de roem of de eer maar belangeloos
organized Skepticism: claims op kennis altijd kritisch onderzoeken
Originality: wetenschap/onderzoek moet nieuwe kennis voortbrengen
Deel B
drie kernvragen
- ontologie - zijnsleer, wat is er in de wereld
- epistemologie - kennisleer, hoe kunnen we kennis krijgen van dingen in de wereld
- methodologie - onderzoeksmethoden, wat zijn de methoden ook die kennis te nemen
ontologie: zijnsleer
- waaruit of hoe bestaat de sociale werkelijkheid?
- monisme v/s dualisme
- reductionisme of holisme?
monisme: er is slechts een substantie met eventueel meerdere verschijningsvormen
spinoza: lichaam en geest verschijningsvormen van dezelfde goddelijke substantie, doen en laten
gedetermineerd, geen vrije wil
marx: maatschappij resultaat van historisch noodzakelijk proces, wel vrije wil
neurowetenschappers (swaab): denken bepaald door elektrochemische processen in brein, geen vrije
wil
,ontologie: monisme - reductionisme of holisme?
- neuronen, atomen, quarks
- cellen, organen
- individuen
- sociale relaties
- instituties
- culturen
- god/ het AI/ wereldgeest
dualisme: het lichaam en geest zijn twee fundamenteel verschillende substanties die op elkaar
inwerken of uit elkaar voortkomen
descartes: lichaam is uitgebreid en deelbaar, geest is niet-uitgebreid en niet-deelbaar, wisselwerking via
de pijnappelklier, mens heeft vrije wil
chalmers: bewustzijn logisch autonoom tov fysische processen waaruit het voortkomt, gat tussen
subjectieve ervaring en objectieve processen
durkheim: dualisme mens en maatschappij eigen causaliteit
social facts: vormen van handelen, denken en voelen die buiten het individu plaatsvinden en hem/haar
beïnvloeden
social facts oefenen controle uit over het individu, zegt durkheim
dus een institutie kan invloed uitoefenen op jou
epistemologie: kennisleer
1. wat is kennis?
2. hoe weet ik of mijn kennis van de wereld waar is en betrouwbaar?
epistemische claim
- doet aanspraak op waarheid
- wordt geschraagd door 1 of meer rechtvaardigheden
- elke rechtvaardigheid kan zelf weer een epistemische claim zijn, die op de beurt wordt geschraagd
door rechtvaardigingen
ontologie en epistemologie komen samen: searls paradox
hoe kunnen dignen die objectief bestaan alleen bestaan dankzij het feit dat wij ze erkennen als feit
- geld
- huwelijk
methodologie
- genetisch onderzoek: biologische determinanten
- fMRI scan: hersenprocessen
- diepte interview: sociale betekenissen
- case study: historische samenhang factoren
- experiment: causale relaties
- survey: statistische verbanden
- participerende observatie: cultuur leren kennen
Deel c
positivisme:
- gaat uit van ware, observeerbare feiten
- empirisch georiënteerd / niet-speculatief
- gericht op causale verklaringen en abstracte wetten, in de geest van de natuurwetenschappen
- een methode: experiment
- voorspellen
- accumulatie van kennis
, positivisme en empirisme gecombineerd
- deductief-nomologisch model
- verklaring gedrag afgeleid uit algemene wetten
- covering law theory
- om bepaald gedrag te begrijpen wordt een beroep gedaan op achterliggende causale wetten
- voorbeeld: frustratie-agressie hypothese, bystander effect
hermeneutiek
- gaat uit van intenties, betekenissen en historische processen
- onderzoek naar betekenisverlening en ontcijfering
- gericht op vinden verbanden/ regelmatigheden ipv wetten
- begrijpen ipv voorspellen
- contingentie ipv vooruitgang
hermeneutiek in soc wet
case studies en klinische psychologie (N=1)
- belevingswereld cliënt
antropologie
- betekenisvolle samenhang gemeenschappen
kritische sociologie
- emancipatoire doelstellingen
discoursanalyse, interactieanalyse
- maatschappij kritiek
taak soc wetenschapper:
- zoeken naar patronen en regelmatigheden in observeerbaar gedrag in een historische context
- correlaties, niet causaties
- interdisciplinaire samenwerkingsverbanden in onderzoek
Deel D
de plek van de sociale wetenschappen in hedendaagse debatten
- deelnemers aan de debatten en hun belangen
- uitgangspunten in de debatten
- posities in debatten
deelnemers
posities wetenschapper
- neutraal, geen eigen belang
- geëngageerd, betrokken, kiest partij
- middenweg, gaat allianties aan met partijen die belangen hebben