Samenvatting van het boek 'Leerboek ethiek in de gezondheidszorg' (H5, H6), voor het vak Ethiek, gevolgd op de RUG tijdens jaar 1, cyclus 1.1.2 (nieuwe curriculum). Ik kan het document ook versturen per mail. Stuur mij dan een privé-berichtje. Via de mail krijg je €1,50 korting!
Samenvatting
Leerboek ethiek in de gezondheidszorg
Hoofdstuk 5 – Doelen van de gezondheidszorg
5.1 – Doelen ter discussie
De laatste jaren is er een toenemende discussie over doelen van gezondheid. Dit hangt samen met drie
ontwikkelingen:
1. Schaarste: vanwege de enorme groei van de gezondheidszorg en de daarmee samengaande stijging
van uitgaven, zijn de financiële grenzen bereikt. Bovendien is er een tekort aan zorgpersoneel, wat
samengaat met hoge werkdruk. De taken en functies moeten opnieuw worden overwogen.
2. Medicalisering: de gezondheidszorg neemt in de hedendaagse maatschappij een cruciale rol in. Dit
brengt nadelen met zich mee, namelijk dat ze zelf ziekte kan oproepen en dat het mensen afhankelijk
maakt.
3. Gezondheidscultus: Met behulp van de huidige kennis en technologieën kunnen individuele wensen
worden gerealiseerd à gezondheidszorg dreigt een consumptieartikel te worden.
In de regel is het zo dat wanneer iets in de praktijk gedaan kan worden of technisch uitvoerbaar is, er een grote
druk ontstaat om het ook daadwerkelijk toe te passen. Dat betekent dat de doelen van gezondheidszorg
afhankelijk worden van wat technisch mogelijk is en wat door consumenten wordt gevraagd. Door tekens de
vraag te stellen naar de doeleinden van gezondheidszorg blijft de blik gericht op datgene wat de moeite waard
is, dus wat nagestreefd zou moeten worden.
5.2 – Medicalisering en gezondheidscultus
Er is een uitbreiding van medisch toezicht over steeds meer aspecten van het dagelijks leven. Er is dus een
proces van medicalisering van de samenleving gaande.
Door medicalisering worden maatschappelijke problemen omgevormd tot individuele problemen. Bovendien
worden morele vragen buitengesloten; wanneer iets opgevat wordt als ziekte, is het daarmee ongewenst en
behoort het geëlimineerd te worden (niet stilgestaan bij ‘gedrag’ of ‘specifieke conditie’). De uitbreiding van
gezondheidszorg maakt mensen steeds machtelozer. Medicalisering ondermijnt de autonomie van het individu.
Gezondheid is een centraal begrip in het hedendaagse leven. We hechten veel waarde aan gezondheid, maar
kunnen niet precies aangeven wat het inhoudt. De meerzinnigheid van het begrip vergroot de bruikbaarheid
ervan (iedereen kan erin onderbrengen wat hij het belangrijkst vindt). Tegelijkertijd maakt een hoge
gezondheidswaardering de zorgbehoefte ongelimiteerd à als iedereen gezondheid het belangrijkste in het
leven vindt, valt ook alles op te eisen wat aan zorg daarvoor geboden kan worden. Steeds vaker wordt gesteld
dat het een plicht is om gezond te leven.
Er zijn twee processen van elkaar te onderscheiden
1. Medicalisering: steeds meer zaken vallen onder oordeelsbevoegdheid van artsen à de macht van de
medische professie breidt zich uit over allerlei sectoren van het maatschappelijk leven.
2. Sanisering (healthism): Een steeds groter deel van het menselijk bestaan wordt beschreven en geduid
in termen van gezondheid en ziekte.
1
, 5.3 – Soorten doelen
In de gangbare omschrijvingen van gezondheid worden vaak vijf doeleinden genoemd.
1. Behoud van gezondheid;
2. Herstel van gezondheid;
3. Verzorging;
4. Verpleging;
5. Verlichting van lijden.
Als een activiteit niet gericht is op een van deze doeleinden, kan ze niet gerekend worden tot de
gezondheidszorg
Onlangs zijn de resultaten gepubliceerd van een internationaal project, waaruit bleek dat de hedendaagse
geneeskunde vier doeleinden kent:
1. Preventie van ziekte en letsel, en bevordering en behoud van gezondheid.
o Tegenwoordig zijn preventieve activiteiten en het tegengaan van riskant belangrijk binnen de
geneeskunde.
2. Verlichting van pijn en lijden, veroorzaakt door aandoeningen.
o De vraag is hoe ingrijpend moet worden opgetreden om pijn uit te bannen, en wat
toelaatbaar is als deze middelen en technieken niet helpen.
o Lijden is een veel breder begrip dan pijn.
3. Verzorging en genezing van ziekten, en zorg voor diegenen die niet genezen kunnen worden.
o Door veroudering (vergrijzing) en toename van chronische aandoeningen krijgt de
geneeskunde hier steeds vaker mee te maken.
4. Vermijden van vroegtijdige dood en nastreven van vreedzame dood.
o Een IC is in eerste instantie gericht op behoud en in stand houden van menselijk leven, om
het desbetreffende individu in staat te stellen zijn leven voort te zetten als hij dat zinvol vindt.
o Medische activiteiten dienen gericht te zijn tegen vroegtijdige, vermijdbare dood.
o De geneeskunde moet alles doen om het overlijden waardig en vredig te laten verlopen à
dus goede palliatieve zorg, voortreffelijk stervensbegeleiding en terminale hulp.
5.4 – Doelen vs. waarden
Doeleinden worden gemotiveerd door en zijn afgeleid uit waarden. Waarden zijn abstract en weinig tastbaar;
doeleinden zijn concreet en tastbaar. In gezondheidszorg krijgen waarden door de concrete vertaling in
doeleinden een concrete en operationele vorm.
De discussie over doelen van gezondheid houdt verband met de tradities van verantwoord medisch handelen.
‘Gezondheid’ is een fundamentele waarde (vanuit de Hippocratische traditie) en wordt geoperationaliseerd in
vooral doel 1 en in mindere mate doelen 2 en 3. Individueel menselijk leven (vanuit de levensbeschouwelijke
traditie) wordt geoperationaliseerd in doel 4.
Individuele autonomie (vanuit de Verlichtingstraditie) vinden we echter in geen van de doelstellingen terug.
Geneeskunde is er namelijk niet voor om de autonomie van individuen te bevorderen of te vergroten. Dat
maakt de geneeskunde tot wensgeneeskunde. Een dergelijk doel zou contraproductief zijn. ‘Medicalisering’
ontstaat dan doordat autonome individuen voortdurend een beroep op de gezondheidszorg doen, aan de hand
van diens individuele behoeften en verlangens.
2
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper Mariecusters. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €7,99. Je zit daarna nergens aan vast.
