Groepsgerichte behandeling
Minor GGZ-Agoog - Avans Hogeschool 2021
Inhoudsopgave
1. Milieutherapie 3
2. MST
3. Verstandelijke beperking
4. Dak en thuislozen dag
5. Verslaving
6. Transactionele analyse
7. Milieutherapie 4
Milieutherapie 3
Het therapeutisch milieu, een nieuwe variatie op een oud thema
- Psychiatrie is voortdurend in verandering. Het inzicht is gegroeid dat problemen bij psychiatrische
patiënten bepaald worden door een veelheid van factoren: samenspel van sociale, psychologische
en lichamelijke facetten van de mens.
- Rekening houdend bij de relatieve bijdrage van deze facetten van het ziekteproces, wordt een
therapeutisch milieu geboden. Er wordt getracht een milieu te bieden dat de behandeling, bejegening
of begeleiding aan de patiënt geeft, die hij nodig heeft. Daarbinnen wordt een sociale omgeving
geboden.
Periode tot ongeveer 1800
- Vroeger was het lot van de psychiatrische patiënten erg triest, veelal was er sprake van: opsluiting,
mishandeling en bewaking.
- Het was een verdediging van de maatschappelijke samenleving tegen; bedreiging, onrustige,
agressieve maar ook afwijkende en onbegrijpelijke individuen.
- De kennis van de psychiatrie ontbrak.
- Positieve instellingen, met een soort van therapeutische werkwijze, die werden gezien in die tijd
waren:
1. De Grieken (hippocrates) en Romeinen (galenus) beschouwden geestesziekte als een
gevolg van lichamelijk lijden. Behandeling was met kalmerende middelen, zoals rust, dieet,
koud en warm water. Dwangmiddelen werden beperkt. Muziek bleek effectief te zijn.
2. Kloosters (benedictijnen), waren een toevluchtsoord voor de bezetenen. Aanbieden van
juiste leefregels in een goede omgeving hadden positieve effecten.
3. 13e eeuw, in de Belgische plaats Geel een inrichting voor geesteszieken. Er bestond een
beschermheilige voor krankzinnigen: Sinte Dimfna. Hier kwamen zieken bij haar genezing
zoeken.
,Keerpunt
- Rond 1800 begonnen de opvattingen van psychische stoornissen te veranderen, hierdoor
veranderde ook de bejegening.
- Eerste pionier: Pinel (1745 - 1826) → arts uit Parijs, werkzaam in Bicêtre en in de Salpêtrière.
- Hij was van mening dat hij niet te doen had met misdadigers, maar met zieke mensen die
verzorging nodig hadden. Hij vond dat het gedrag van de patiënt voor een bepaalde mate werd
bepaald door de omgeving.
- Nieuwe aanpak van Pinel: morele behandeling.
- In zijn visie moest een behandelmilieu een gemeenschap zijn, waarin zinvol werk werd verricht,
voor ontspanning werd gezorgd en waar de patiënt in zijn waarde werd gelaten.
- Morele behandeling volgens Everts:
1. Het toepassen en aanwenden van diëtische middelen
2. Aansporen der verpleegden tot arbeidzaamheid, uitspanning en verpozing.
3. Geven van onderwijs, houden van godsdienstoefeningen, bijbelverklaringen,
zedenkundige voorlezingen.
4. Afschaffen van lijfsdwang, vermindering van afzondering en opsluiting
5. Opwekken tot zelfbestuur der verpleegden
6. Aankweken van gevoel van eigenwaarde en zedelijke vrijheid
7. Betoning van vertrouwen en onveranderlijke minzaamheid door het dienstpersoneel
tegenover de verpleegden.
8. Bevorderen van algemene bevrijdigheid, zucht tot orde en tevredenheid en tot erkenning
van maatschappelijke voorrechten en plichten.
Tweede industriële Revolutie, rond 1860
- Maatschappij waarin landbouw en veeteelt inkomstenbronnen waren, ging over naar industriële
maatschappij.
- Afnemende bereidheid om op menselijke wijze met geestesziekten om te gaan.
- Steden werden groter door de komst van industrieproletariaat.
- Toename van mensen leidde tot overbevolking van de psychiatrische inrichtingen. Dit had
gevolgen voor de kwaliteit van de zorg.
Een toenemende invloed van de neuropathologie
- Algemene opvatting dat de oorzaak van alle psychiatrische ziekten organisch bepaald was, dat wil
zeggen: dat zij voortkomen uit een of andere vorm van hersenbeschadiging.
- I.p.v. actief met mensen bezig zijn, werd het beter gevonden te wachten op een wetenschappelijke
ontdekking.
Een denkstroming in het laatste decennium van de 19e eeuw
- Darwin ontwikkelde evolutietheorie
- Theorie: vormde en vormt nog steeds belangrijke pijler van de biologie.
- De gedachte van de levensvormen met de meeste mogelijkheden tot aanpassing aan wisselende
omstandigheden blijven voortbestaan en andere vanzelf zullen verdwijnen.
Afname van het aantal ontslagen patiënten werd door de toenmalige voormannen van de
psychiatrie in de VS opgevat als een teken dat psychische ziek zijn snel iets boosaardigs aan het
worden was
- Met andere woorden: psychisch ziek zijn was haast niet uit te roeien. De gestoorden in huizen
bijeen pakken en werkprogramma’s zonder beloning opleggen werden als de beste oplossingen
gezien in deze slechte omstandigheden.
- De hele inrichting van het milieu van de patiënt was gebaseerd op het ziekenhuismodel.
- Na 1925 ander behandeling: Het ging niet om vermindering van geneesmiddelen of afschaffen van
dwangmiddelen. Het kernpunt was een andere houding bij het behandelend personeel tegenover
de patiënten. (Activere Therapie)
, - Freud: hij ontdekte dat veel psychiatrische symptomen mede opgevat kunnen worden als
voortkomend uit onverwerkte conflicten. Door een bepaalde vorm van gesprekstherapie konden
dat patiënten zelf aan de oplossing van die onverwerkte conflicten werken.
Therapeutisch milieu, nieuwe variatie
- Herwaardering van het belang van een goede omgeving bij de behandeling van psychiatrische
patiënten vond tijdens en na de Tweede Wereldoorlog plaats.
1. De Tavistock Clinic in Londen, W.R Bion werkzaam.
- Hier werd therapeutische gemeenschap ontdekt als bijproduct van onderzoekingen naar
groepsrelaties, voorlichting en opvoeding, personeelsselectie, beroepskeuze, het
bevorderen van onderwijs en training in gezondheidsleer en zelfs psychologische
oorlogvoering.
2. Het Maudsley Hospital in London, waar Maxwell Jones werkzaam was.
- In deze tijd werd onderzoek gedaan naar: hartziekte.
- Er werd feedback gegevens vanuit fysiologische onderzoekingen, waarin zij geïnteresseerd
waren.
- Er moest afgeweken worden van de traditionele psychiatrische aanpak, omdat ze voor een
eenheid van 100 man stonden, met allemaal hetzelfde probleem.
- Maxwell Jones heeft bijgedrage naan oprichting van nieuwe therapeutische
gemeenschappen in Engeland en de VS.
- Naast de beschreven ontwikkeling van milieutherapie in Engeland en de VS moeten ook de
ontwikkeling in Frankrijk worden veranderd: P.Sivadon en G. Daumezon zijn verbonden
aan de sociotherapie; hun opvattingen over milieutherapie staat het begrip individualiteit
centraal.
- Het gaat erom dat de patiënt een milieu te bieden dat groei en zelfontplooiing bevordert.
Patiënten en hulpverleners in een therapeutisch milieu
Vroegere milieu
- Belangrijk blijft: in te zien hoe een bepaald milieu kan inwerken op patiënten en hulpverleners. Van
daaruit wordt het mogelijk naar nieuwe mogelijkheden te zoeken.
- Bij terugkijk naar vroeger, richt de kritiek zich op een aantal aspecten:
1. Onmondigheid en rechteloosheid van de patiënten
2. Totalitaire toepassing en patriarchale inrichtingsstructuur
3. Onmondigheid van de verpleging
4. Massaliteit in de inrichtingen
5. Eenzijdigheid van de behandelingsvormen
6. Kazernebouw
1. Onmondigheid en rechteloosheid van de patiënten
- Weggehaald uit leefsfeer en werd opgenomen in psychiatrisch ziekenhuis
- Omgeving ziet de patiënt als een gevaar
- Patiënt komt in onderste systeem laag
- Situatie was onzeker
- Goede voorlichting en voorbereiding op de opname en vervolg van behandelingen
ontbreken vaak
- Continue confrontatie met ‘ziekte’
- Protesteren tegen behandeling wordt uitgelegd als agressie en onrustig gedrag
- Hulpverleners stellen zich verantwoordelijk voor lichamelijk, geestelijk en sociaal welzijn
- Doet vaak wat er van hem/haar gevraagd wordt (want anders zwaait er wat)
, 2. Totalitaire toepassing van het medisch model
- Fundament van medisch model = diagnose, beschrijving van oorzaak en gevolg
- Er is sprake van ziekteleer; gedragsstoornis is uitsluitend binnen de patiënt te vinden
- Hij/zij krijgt een etiket met ‘de ziekte’
- ‘Die ziekte’ heeft een - oorzaak, verloop en bepaalde symptomen.
- Vaak medicatie toedienen → dit is de behandeling (staat centraal)
- Invalshoeken als psychologie, sociologie en pedagogiek komt sporadisch aan de orde
- Te weinig tijd voor andere benaderingswijze of overleg
3. Hiërarchische en patriarchale inrichtingsstructuur
- Vroeger vooral gericht op: bewaking, minder op behandeling
- Strakke regels, die nauwelijk voor discussie vatbaar zijn
- Nadruk op orde en netheid, ten koste van de belangen van de patiënten en medewerkers
- Structuur van vroegere ziekenhuis is sterk hiërarchisch opgebouwd
- Communicatie van boven naar beneden, maar niet van beneden naar boven.
4. Onmondigheid van de verpleegkundige
- Voert behandelingsvoorschriften uit zoals psychiater heeft voorgeschreven.
- Uitdelen van medicatie, observeren van afwijkend gedrag, handelen bij bepaalde
gedragsuitingen, het uitvoeren van bepaalde verpleging technieken.
- Stelt zich afhankelijk op
- Afstandelijkheid en oppervlakkigheid
- Houding van VP: patriarchaal (autoritair)
- Opleiding is veel gericht op bewaking en niet op behandeling
5. Massaliteit in de inrichtingen
- Vroegere psychiatrische ziekenhuis kende behandeleenheden waar zo’n 40 tot 50
patiënten verbleven
- Om ordelijke samenwonen te bevorderen waren er duidelijke regels van bovenaf nodig,
vervolg → patiënt in isolement
- Ontwikkeling: egocentrische en autistisch gedragspatroon.
- Verblijf was zo gestructureerd dat patiënten alleen primaire behoeften (eten, drinken,
roken en tv) nog belangrijk vonden
6. Eenzijdigheid van de behandelingsvormen
- Vroeger vooral gericht op medisch model
- Vaak niet verder gekomen dan stellen van diagnose
- Stafleden behoren tot medische discipline (psychiater, arts, neuroloog)
- Beperkt ruimte voor andere disciplines (psycholoog, andragoog, maatschappelijk werk)
- Van multidisciplinair samenwerken is nog geen sprake
7. Kazernebouw
- Patiënten woonde vroeger in grote getallen in grote paviljoenen.
- Grote slaapzalen, gemeenschappelijke ruimte voor recreatie en eten
- Enkel badgelegenheden voor 40 tot 50 ps.
- Weinig privacy