Samenvatting superdiversiteit 2 de ander hele boek
Een sociaal netwerk bestaat uit sociale verbindingen, die ontstaan doordat er iets
gemeenschappelijks is, zoals een gedeeld belang of een gedeelde belangstelling , en/ of een
gezamenlijke activiteit.
Bijvoorbeeld: je bent lid van sportvereniging in de wijk en tegelijk ook vrijwilligerswerk doen in het
buurthuis en lid zijn van een kerkelijke gemeenschap. Mensen vormen levende schakels van en
tussen sociale netwerken.
Functies van een sociaal netwerk
Een sociaal netwerk is belangrijk omdat het mensen in staat stelt te functioneren. Sociale netwerken
vervullen een aantal basale psychische en sociale basisbehoeftes, bijvoorbeeld de behoefte om
geliefd te zijn.
1. Affectieve behoeftes, bijvoorbeeld de behoefte om geliefd te zijn, om als persoon gewaardeerd te
worden, de behoefte aan emotionele ondersteuning.
2. Behoefte aan aansluiting, zoals de behoefte erbij te horen en veilig te zijn, aansluiting en steun te
vinden op basis van interesses, waarden en achtergronden.
3. Behoefte aan stabiliteit, wat inhoudt dat de banden die met anderen bestaan evenwichtig zijn
verdeeld zijn tussen banden met mensen op basis van uitdrukkelijke voorkeur, en banden met
mensen die min of meer gewoontegetrouw bestaan (zoals familiebanden).
4. Behoefte aan materiële en instrumentele middelen, variërend van huisvesting en voeding tot
informatie, praktische hulp en bijstand.
Er zijn 4 primaire functies die sociale netwerken vervullen om aan deze basisbehoeftes
tegemoet te komen en zo bij te dragen aan gezondheid en welzijn.
1. Sociale steun
De sociale steun wordt meestal ingedeeld in de typen emotionele, instrumentele , beoordelings- en
informatieve steun.
- emotionele steun heeft te maken met de hoeveelheid liefde en zorg, sympathie en begrip en/ of
achting of waarde die je van anderen krijgt. Emotionele steun krijg je meestal van een vertrouweling
of iemand die je heel goed kent. Hoewel ook mensen met wie je minder intieme banden hebt onder
bepaalde, duidelijk afgebakende voorwaarden dergelijke steun kunnen geven.
- instrumentele steun gaat om hulp, bijstand of assistente bij de vervulling van concrete behoeften,
zoals boodschappen doen, vervoer naar afspraken, bellen, koken, studeren of rekeningen betalen.
(volgens house is instrumentele steun hulp in natura, geld of arbeid).
- beoordelingssteun heeft te maken met hulp bij het nemen van beslissingen, de juiste feedback
geven of meehelpen beslissen over de te geloven koers. We kunnen ook spreken van regiesteun, het
bieden van ondersteuningen om regie te voeren over je eigen leven.
- informatieve steun, omvat het geven van advies of informatie om in bepaalde behoeften te kunnen
voorzien.
2. Sociale invloed (blz 7)
netwerken kunnen gezondheid en welzijn via verschillende wegen beïnvloeden.
Een van die wegen is sociale invloed. Mensen verkrijgen een normatief richtsnoer door hun eigen
houding te vergelijken met een referentiegroep van vergelijkbare anderen. houdingen worden
bevestigd en versterkt als ze dezelfde zijn als die van de vergelijkingsgroep maar worden gewijzigd als
ze hiervan afwijken.
bijvoorbeeld: sociaal gedrag: wij houden onze straten schoon , gemeenschappelijke normen rond
,gezondheidsgedrag (bv alcohol drinken en sigaretten roken).
3. Sociale betrokkenheid en gehechtheid
Een andere weg waardoor netwerken gezondheid en welzijn kunnen beïnvloeden is door de
deelname aan het sociale verkeer en maatschappelijke betrokkenheid te bevorderen. Participatie en
betrokkenheid betekenen dat netwerkcontacten in concrete activiteiten zijn omgezet.
voorbeelden van sociale betrokkenheid: met vrienden afspreken, gelegenheden bijwonen, een
beroepsrol of sociale rollen vervullen, samen met anderen aan sport doen, naar de kerk gaan.
Via sociale betrokkenheid worden sociale netwerken gedefinieerd en versterkt.
4. Toegang tot hulpbronnen
Sociale netwerken geven toegang tot materiele goederen, persoonlijke en materiële steun en
diensten. Op deze wijze geven zij mensen de beschikking over gewenste en noodzakelijke
mogelijkheden en hulpbronnen in de samenleving.
Sociale netwerken binnen een samenleving kunnen elkaar alleen maar benutten en versterken als er
in voldoende mate sprake is van gemeenschappelijke belangen en overtuigingen.
Civil society: het geheel van sociale netwerken en maatschappelijke organisaties binnen een
samenleving wordt ook wel de civil society (burgerschap) genoemd.
Kenmerken van een sociaal netwerk
- omvang: het aantal netwerkleden
- dichtheid: de mate waarin de leden met elkaar verbonden zijn.
- gebondenheid: de mate waarin ze worden gedefinieerd door traditionele structuren, zoals familie,
werk , de buurt.
- homogeniteit: de mate waarin de leden van het netwerk met elkaar overeenstemmen in
bijvoorbeeld: werkzaamheden, normen, waarden of leeftijd.
Structuur van het netwerk, de banden van de netwerkleden hebben de volgenden
kenmerken:
- frequentie van het contract: aantal contacten in levende lijve of per telefoon, e-mail of via social
media.
- kwaliteit: de mate waarin transacties tot steun en positieve effecten leiden.
- duur: hoelang mensen elkaar kennen of met elkaar om (blijven) gaan.
- wederkerigheid: de mate waarin uitwisselingen of transactief gelijk opgaan of wederkerigheid zijn.
Strong ties: sterke onderlinge banden, een grote mate van bonding.
Als het oogmerk is om de kwaliteit van het sociaal netwerk van een individuele persoon te
verbeteren, dan is het bestaande netwerk van de persoon de uitgangspunt. De stappen
zijn dan de volgende:
- het in beeld brengen van het sociaal netwerk
- het formuleren van wensen en behoeftes t.a.v sociale contacten
- het ondernemen van acties door middel van sociaal netwerkinterventies
, Versterking van sociale netwerken
voorbeelden: blz 13
- het hernieuwen van de contacten met familieleden en oude bekenden
- het in contact brengen van iemand met een nieuwe omgeving, zoals een buurt of sportcentrum
- het inschakelen van vrijwilligers die als zorgvrijwilligers, maatje of buddy kunnen fungeren
- het bevorderen van contacten met mensen die eenzelfde soort ervaringen delen
- het beter bereikbaar maken van sociale netwerken
Een netwerkgroep kan verschillende functies vervullen:
- De netwerkgroep kan functioneren als een steunpilaar voor de client. De wetenschap dat er een
groep mensen is die zich druk maakt om jouw welzijn, kan een belangrijk houvast bieden. Een
voorbeeld is een herstelgroep of vriendenkring.
- de leden van de netwerkgroep kunnen elkaar onderling steunen door informatie en ervaringen uit
te wisselen en door elkaar advies te geven bij het oplossen van problemen. Er ontstaat als het ware
een steuncirkel. Voorbeelden zijn:
- een zelfhulpgroep voor mensen met dezelfde soort chronische ziekte of ervaringen op het gebied
van de geestelijke gezondheid. (zoals een herstelgroep).
- een groep mensen die elkaar steunt bij het vinden van betaald werk. Dit zijn vormen van peer
support.
- de netwerkgroep kan een coördinerende functie vervullen. Bijvoorbeeld door activiteiten rond de
persoon met de zorgvraag op elkaar af te stemmen.
Een netwerkgroep dient zinvol te zijn: dit betekent dat ieder lid het gevoel moet hebben
dat hij iets zinvols kan bijdragen of eruit kan halen. Door middel van een goede evaluatie
kan nagegaan worden of iedere deelnemer dit als zodanig ervaart.
oefenvragen
1. Geef in eigen woorden een definitie van een sociaal netwerk, zoals omschreven door Wilken (2016).
- Mensen vormen een sociaal netwerk als er sprake is van een bepaalde mate van sociale binding.
Binding ontstaat doordat je elkaar kent, of doordat je samen bepaalde activiteiten doet. Je treft elkaar
bijvoorbeeld bij de voetbalvereniging. Een sociaal netwerk kan worden gedefinieerd als het web van
sociale relaties rond het individu , waar het individu zelf deel van uitmaakt. Een netwerk uit mensen of
groepen. Een sociaal netwerk kan bijvoorbeeld bestaan uit familieleden, vrienden, kennissen en buren.
Zonder netwerk dreigt isolement en overbelasting. Als sociaal werker kan je mensen helpen om hun
netwerk uit te breiden. Er is dus geen sprake van eenrichtingsverkeer. Je heb betekenis aan elkaar.
vanaf je geboorte maak je bijvoorbeeld deel uit van de sociale netwerk van je familie
2. Benoem 4 functies van een sociaal netwerk.
1. Affectieve behoeftes: bijvoorbeeld de behoeftes om geliefd te zijn, als persoon gewaardeerd te
worden, de behoefte aan emotionele steun.
2. De behoefte aan aansluiting: zoals de behoefte erbij te horen en veilig te zijn, aansluiting en steun te
vinden op basis van interesses, waarden en achtergronden.
3. De behoefte aan stabiliteit, wat inhoudt dat de banden die met anderen bestaan evenwichtig
verdeeld zijn tussen banden met mensen op basis van uitdrukkelijke voorkeur, en banden met mensen
die min of meer gewoontegetrouw bestaan (zoals familiebanden).
4. De behoefte aan materiele en instrumentele middelen, variërend van huisvesting en voeding tot
informatie , praktische hulp en bijstand.
3. Geef een voorbeeld van 2 sociale netwerken waarvan jij deel uitmaakt.
mijn familie, en mijn klasgenoten
4. Geef een voorbeeld van een relatie uit je netwerk die je zou typeren als 'weak tie’ en een relatie
die je zou typeren als 'strong tie’.
