Samenvatting
Samenvatting Staatsrecht 2
- Instelling
- Rijksuniversiteit Groningen (RuG)
samenvatting staatsrecht 2 constitutioneel recht rug
[Meer zien]Voorbeeld 3 van de 19 pagina's
Voorbeeld 3 van de 19 pagina's
In winkelwagengesponsord bericht van onze partner
Gekoppeld boek
Titel boek:
Auteur(s):
- Uitgave:
- ISBN:
- Druk:
Voorbeeld van de inhoud
Samenvatting Staatsrecht IIDEEL I
Hoofdstuk 4 – De functies van het staatsrecht
Inleiding
Verdeling in functies;
o De constituerende of instellingsfunctie; aanstellen van een overheid in de vorm
van een of meer ambten
o De attribuerende of bevoegdheidsverlenende functie; bevoegdheden toekennen
aan de ambten
o De regulerende of matigende functie; uitoefening van de bevoegdheden kan
worden gebonden aan beperkingen
Legitimatie;
o Legitimatie van de overheid en diens handelingen lijkt veeleer te wijzen op de
facto aanvaarding van het overheidsgezag en het door de overheid gestelde recht
door de onderdanen -> bereidheid van de onderdanen tot machtsaanvaarding
van de overheid
o Legaal optreden overheid; bevoegd volgens het positieve recht
Onderdanen hoeven dit dan nog niet als legitiem te ervaren -> wel
bevoegdheid maar geen gezag
De regulerende functie
Historie; opnemen van de machtenscheiding (Montesquieu)
Constitutionalisme;
o Absolutisme; alle overheidsbevoegdheden zijn rechtens in één ambt
geconcentreerd -> L’état c’est moi
Volkssoevereiniteitstheorieën; er is altijd een ambt aan te wijzen dat de
uiteindelijke beslissingsbevoegdheid heeft binnen een staat
o Constitutionalisme; de overheid is zodanig in een constitutie verankert dat de
diverse ambten niet onderworpen zijn aan één ambt met de uiteindelijke
beslissingsbevoegdheid
In de staatsvorm; verdeling van bevoegdheden over overheidsverbanden
Het Rijk; het centrale overheidsverband in Europa
Het Koninkrijk; het federale overheidsverband op grond van het
Statuut
Het supranationale overheidsverband van de Europese Unie
De vele gedecentraliseerde overheidsverbanden
De gecentraliseerde eenheidsstaat;
Kenmerk; er is een grondwet
De overheidsfuncties worden uitgeoefend door ambten die
behoren tot hetzelfde centrale overheidsverband
De gedecentraliseerde eenheidsstaat;
Verdeeld in meerdere territoriale overheidsverbanden met
zelfstandige bevoegdheden
Grondwet + centraal overheidsverband
De grondwet kent geen bevoegdheden toe aan decentrale ambten
Federale staat;
Een staat die is samengesteld uit meerdere (deel)staten op grond
van een grondwet
Tweeledige staat; de deelstaten bezitten ook op zichzelf enkele
kenmerken van de staat
Niet het centrale gezag maar de zelfstandigheid van de deelstaten
staat voorop
, Confederatie;
Volkenrechtelijk samenwerkingsverband van soevereine staten
op grond van een verdrag
Slechts de lidstaten worden verbonden aan het verdrag en niet de
burgers
o Overheidsverbanden;
Een structuur waarin overheidsambten in een rechtens bepaalde
verhouding tot elkaar staan en in een al dan niet wederkerige relatie
staan tot onderdanen
o Regeringsvormen;
Betrekkingen tussen de ambten binnen hetzelfde overheidsverband
Het Nederlands parlementaire stelsel berust op de vertrouwensregel en
de bevoegdheid van de regering de kamers der S-G te ontbinden (64 Gw)
De machtenscheiding nader beschouwd;
o Het beginsel van de machtenscheiding;
De staat mag alleen optreden in het algemeen belang en de
machtenscheiding is dus een waarborgfunctie bij de inrichting van de
overheidsorganisatie
Te onderscheiden zijn de wetgevende, uitvoerende en rechtsprekende
macht
o Drie gelijkwaardige ambten;
Staten-Generaal; in de grondwet wordt vooral beoogd de zelfstandigheid
van de S-G te accentueren
Regering; in de grondwet wordt meer impliciet dan expliciet de
zelfstandige en afzonderlijke positie in de staat vormgegeven
Rechterlijke macht; in de grondwet wordt de zelfstandige en
afzonderlijke positie benadrukt tegenover de andere twee machten
o Geen absolute maar beperkte scheiding;
Zeggenschap van het ene over het andere ambt is niet uitgesloten
Systeem vooral gericht op ‘checks and balances’
Bij de bevoegdheidsverdeling heeft het ene ambt bij de
uitoefening van zijn bevoegdheid vrijwel altijd de medewerking
nodig van een of beide ambten
o Evenwicht van machten;
Er zijn drie afzonderlijke, gelijkwaardige en zelfstandige
ambtencomplexen
De S-G als vertegenwoordigend ambt
De regering als hoogste bestuursambt
Onafhankelijke rechterlijke macht
De machtenscheiding is zowel organisatorisch als functioneel gezien niet
absoluut
Wetgeving en bestuur zijn toebedeeld aan S-G en regering
Rechtspraak is voorbehouden aan de rechter
De constitutie voorziet niet alleen in gedeelde bevoegdheden maar ook in
checks and balances om ongecontroleerde macht te voorkomen
De rechtsstaat;
o Zes elementen van de rechtsstaat;
Legaliteitsbeginsel; elk overheidsoptreden moet berusten op een
algemene, d.w.z. voor herhaalde toepassing vatbare regel
Voorafgaande algemene regel ten aanzien van burgers belastend
overheidsoptreden -> belastende voorschriften hebben geen
terugwerkende kracht
Regelgeving en uitvoering moeten niet in een hand gelegd worden
, Het democratieprincipe; de wetgeving moet tot stand worden gebracht
door kiezers zelf of door een volksvertegenwoordiging
De rechtspraak wordt vervuld door een van de overheid onafhankelijke
rechter
De klassieke grondrechten / vrijheidsrechten, die beogen het voorkomen
van een totalitaire staat
Relativering van de rechtsstaatidee;
o Algemene regel en ongeschreven recht; het legaliteitsbeginsel strekt zich slechts
uit over het ongeschreven recht dat het conformiteit met de erin vervatte
normen eist
o Algemene regel en wet in materiële zin; voor het legaliteitsbeginsel zijn zowel
intern als extern werkende regels van belang
o Beleidsregels
o Terugtred van de wetgever; de formele wetgever kan en wil niet meer alles
regelen
Delegatie van wetgevende bevoegdheid aan het bestuur; een
geattribueerde bevoegdheid wordt van de ene ambt overgedragen op de
andere ambt
Toekenning van discretionaire bevoegdheden aan het bestuur; de rechter
toets met name marginaal de discretionaire bevoegdheden die een
beleidsvrijheid inhouden
Het trekken van grenzen door de rechter gebeurt aan de hand van
het Heldenkermis-arrest;
De rechter moet bij zijn beoordeling rekening houden met
de grenzen binnen welke de overheid vrij moet zijn naar
eigen inzicht te handelen
De grenzen worden bepaald door de aard van de taak en
de omstandigheden waaronder deze moet worden
volbracht
Een verschil in opvatting mag bij de rechter niet leiden tot
het oordeel dat onrechtmatig zou zijn gehandeld
o Karakter van grondrechten;
Sociale grondrechten; bevoegdheidsverlenend noch -beperkend en
grotendeels niet inroepbaar tegen de rechter
Taak die de overheid moet vervullen
Hoofdstuk 5 – Staat en Soevereiniteit
Soevereiniteit; volkenrecht
Soevereiniteit in volkenrechtelijk zin duidt op de onafhankelijkheid van een staat van
andere staten, zodanig dat de staat op zijn rechtsgebied de overheidsmacht zonder
inmenging van andere staten uitoefent
Beperkt soevereiniteitsbegrip
Twee soorten soevereinen;
o Het verband van het Koninkrijk voor zover het gaat om
koninkrijksaangelegenheden
o Landen voor zover het gaat om hun eigen aangelegenheden
Hoofdstuk 6 – Decentralisatie
De Grondwet en decentralisatie
Nederland is een gedecentraliseerde eenheidsstaat; het land kent nog andere
overheidsverbanden met elk hun eigen bevoegdheden en onderdanen en die
nevengeschikt zijn aan het centrale overheidsverband
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper leontiencombee. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €7,00. Je zit daarna nergens aan vast.
Is Stuvia te vertrouwen?
4,6 sterren op Google & Trustpilot (+1000 reviews)
Afgelopen 30 dagen zijn er 53340 samenvattingen verkocht
Opgericht in 2010, al 14 jaar dé plek om samenvattingen te kopen